Ni JIM P. DOMINGO

MANIPUD iti isasangpet dagiti Kastila agingga iti apaglabes ti katengngaan ti napalabas a siglo, nasken nga  “agapon” dagiti amin a kameng ti pamilia no dumteng ti alas sais iti rabii.

Agtitipon dagiti agkakabbalay iti kadaklan a nakaisaadan ti altar tapno makararag ti Orasion.

Angelus ti awag ti simbaan iti daytoy a kararag ngem ad-adda nga aw-awagan dagiti nataengan iti Orasion.  Kadawyan nga idauluan ti  ama, ina wenno agsisinnublat dagiti annak a mangidaulo iti kararag.

Iti daytoy a panagkararag,  maipalagip ti panangipakaammo ni Gabriel,  maysa nga anghel a mensahero ti Dios, ken ni Birhen Maria nga isikogna ti anak  ti Namarsua.

Iti kararag, maipalagip dagiti bersikulo ti Biblia maipanggep iti panagparang ni Gabriel ken ti yaannugot ni Maria iti pagayatan ti Dios (Lukas 1:26–38).

Masungbatan met dagiti bersikulo iti Ave Maria.

Marupike dagiti kampana ti simbaan no makararag ti Angelus.  Mamitlo a matangtang iti saggatlo a daras.   Adda apagbiit a nagbabaetan daytoy saggatlo a pannakatangtang ti kampana.  Agdagup amin  iti siam a tangtang.

No dadduma, magibusan iti atiddog a panakatangtang dagiti kampana  a pangipasimudaag  nga awanen ti rummuar  pay iti uneg ti balay.

Kalpasan ti kararag, agmano dagiti ubbing kadagiti nataengan.

Kabayatan ti panagmano dagiti ubbing kadagiti dadakkelda, ipalagip met dagiti nagannak dagiti tagipatgen ti panagsingsingpet, panagpipinnateg, ken panagtitinnulong.

Maituloy metten dagiti pangted a trabaho wenno panangipakni kadagiti wara.

Saan laeng a maipalubos ti panagdalusdalus wenno panagkaykay wenno panagsagad iti man uneg wenno ruar ti pagtaengan.

Mapidut wenno maipaigid laeng dagiti malagudlagud a wara.

Kadagidi a panawen, nagbalin a paset ti inaldaw a ritual ti panagkararag iti apagsipnget.

Kas panangipalagip kadagiti ubbing, ipukkaw dagiti nagannak  nga agkeppeten dagiti bulong ti salamagi isu a rumbeng nga agawiddan.

Iti tradision ti simbaan, makarkararag ti Angelus iti  alas sais iti  agsapa, alas dose iti tengnga ti aldaw ken iti alas sais iti rabii.

Nupay kasta, ad-adda nga iti  rabii ti pakaikarkararaganna  gapu iti panagkarkarintar dagiti bumalay iti agsapa.

No adda iti ruar kabayatan ti pannakarupike ti kampana no dumteng ti Angelus, agsardeng met dagiti tattao tapno agkararagda.

Adda pay dagiti ili a maipatangatang ti Angelus babaen ti  public address system  wenno babaen ti radio.  

Saan laeng nga iti Simbaan  Katoliko ti pakaikarkararagan ti Angelus.  Ar-aramiden met daytoy ti  Anglican,  Western Rite Orthodox  ken Lutheran Churches.

Mamati dagiti nataengan a nakapadpadas iti  daytoy tradision a  maitandudo kadagiti kameng ti pamilia ti panagraem, panagdawat iti parabur,  ken pammati.

Iti  inaldaw a panagkararag ti Angelus, maimula iti panunot dagiti kameng ti pamilia  ti kinaawan-gaway ti tunggal maysa no awan ti pannarabay ti Namarsua.

Maysa a panangriing iti espiritual a biag dagiti kameng ti pamilia ti Angelus.

Isu nga adu itan ti mamati a maisubli koma daytoy a tradision. --O

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 1-15, 2020 a bilang.)