Inladawan ni MARIA LOURDES OPINALDO

Sarita ni JOEL B. MANUEL

NALUKAG ni Mimi iti tarakatak ti bayakabak iti sim. Nagmulagat. Linidlidna dagiti matana sa nagsikig a kimmita iti akaba a kama da tatang ken nanangna. Naisalat ti panagkitana iti nagsaringgayad a bedsheet ken iti nasumunsumon nga ules. Iti uluanan ti kama, nagduaan ni Cutie ti nagammusay.

Tumantan-aw da tatang ken nanangna iti tawa iti adayo a sakaananna. Nairakus ti kanawan a takiag ni nanangna iti siket ni tatangna. Sumirsiripen ti lawag ti agsapa iti nagbaetanda. Di pay nagsardeng ti napigsa a tudo nga inrugina pay laeng idi rabii. Nagdengngeg ni tatangna iti radio idi sardam. Adda kano bagyona. Napanaganan iti Deving. Impakdaar ti PAGASA a supertyphoon daytoy.

Agtapos pay laeng ti Mayo ngem addan supertyphoon, insansanamtek ni tatangna.

“Sabagay, bareng agpadanum a nasapa, aya, lakay,” kinuna ni nanangna. “Ammom met ditoy lugartayon, agpada a gayyem ken kabusor ni mannalon ti bagyo.”

“Wen, a, ta di met agdanumen no di agbagyo. A, ngem no agbagyo adu met ti madadael a sanikua.”

“Ania ngarud, sika, inka sabaten?” Nalanay ti boses ni nanangna. Masmasahienna ti bukot ni tatangna. “Adda pay met ngarud bagyo, ne.”

“Isu met ti kunana, dungngo,” intag-ay ti amana ti cell phone. Mirmiraenna ti screen daytoy. “Ammom met ‘diay gayyemta a komarimon. Managpauyo pay met ngarud. Kakaisuna nga ita laeng manen a bumisita ditoy.”

“Ala, paganusamon, a.” Impangato ni nanangna ti dakulapna iti teltel ni tatangna. Nagtarus ti mangay-ayam a dakulap iti pangalbuen nga ulo ni tatangna. “Umay met ngaminen ti panaglulukat ti klase, sika. Kayatna, a, ti bumakasion ditoy. Umiliw kadatao. Dika manganen?”

“Idiayton. Idagaskonto iti Dawang.” Panganan daytoy iti igid ti kalsada.

“Sika latta, a.” Imbaba ni nanangna ti imana iti siket ni tatangna.

“Iruarannak man nga’d ti kapotek, dungngo,” kinuna ni tatangna idi agangay.

“Kunak koma met ken ni komari, mangarkila lattan iti traysikel dita ili.” Nagbueltan daytoy. Nagkayab ti narasay a bata de baño iti panagturongna iti built-in cabinet iti abay ti tawa.

Natiliw ni Mimi ti nalimed nga isem ni tatangna a nangsiput iti likudan ti inana.

“Bay-am kadin,  ta dita masubsubalitan ni komarim. Wen, manmano met, a, ti gayyem a kas kenkuana. ‘Sino met ti mangsalbar kadagiti utangta a nagadu? No dina sinolbentaran ‘toy balay, awanen, a, patta pay laeng. Dagita ti pagyamyamananta ta nasayaat ti panagpuspusona.”

“Naisangsangayan, lakay. ‘Ton ano ngata makabayadta?”

“Diyo pampanunoten, sangkakunana met. Ala, addanto laeng.”

Pinagkakamakam ni tatangna nga intalmeg dagiti buton ti cell phone. “Danagek la ti pannakaguped dagiti rangtay no mataktak pay.”

“Yanna kanon, aya?” Nasiputan ni Mimi ti panangiruar ni nanangna iti nalabaga a kapote. Minulenglenganna daytoy sa met laeng insublina iti kabinet.

“Vigan kanon. Dua nga oras pay, kunam lattan.”

“Daytoy ti usarem, ne. Adda ray-abna ‘toy nalabaga.” Inuyos ni nanangna ti nangisit a kapote iti lansad ti kabinet. Inukradna. Adda diseniona a dua a babbai a sumalsalipengpeng iti natayag a lalaki. Nakapayongda iti nalabaga. Saan a nagustuan ni Mimi ti desinio ti kapote. Imbaw-ingna ti imatangna iti uluanan ti katre dagiti dadakkelna. Nakadakdakkel itan ti suyaab ti pusa a nagilad iti headboard. Nagsuyaab ti pusa ket nagparang dagiti kasla siksik iti timmirad a dilana.

Rimmuar ni tatangna iti siled nga iggemna ti cellular phone.

“I-chargemo ta CP, Lakay, napia la nga adda pakaammuan,” impakamakam ni nanangna a simmaruno ken ni tatangna. Nalabit aglutodan. Wenno agidadangda iti pagkape.

Nagballikid ni Mimi. Iti ruar, nanglangeben. Aglulumba dagiti ulep. Pagam-ammuan, imbuyatna manen ti agpagpagunggan a tudo. Bimmaringkuas ni Mimi. Dimsaag iti katrena. Pagat-luppona ti iddana. Ginuyodna ti ulesna sa linukonlukonna. Idi kuan, inukasnan sa kinupinna. Dina mapapintas ti agkupin. Immalatiw iti akaba a kama. Pinanggepna a guyoden ti nagsaringgayad nga ules ngem dina intuloy. Naariek iti sarua ni Cutie iti asideg ti nagsaringgayadan ti ules.

“’Nang, nagsarua ni Cutie!” impukkawna.

“Ba’m latta ta umaykonto akupen!”

Nagbakabaka ni Mimi a nagturong iti headboard a nagiladan ni Cutie. Ginaw-isna ti natuppolan a brush ti buok ni nanangna. Sinagaysayna ti agalloallon ken immolandes a buokna. Idi matmatanna ti natimbukel a rupana iti sarming, nakitana ti suli ti bibigna a nagayusan ti katayna. Nagamlid. Nagtalimudok dagiti matana iti kasla kadakkel ti piso nga umamarilio a mantsa iti akinkanigid a barukongna. Nagrungiit a nanglidlid iti nakatayanna, ngem dina maikkat. Inibbatanna ti hairbrush, impunasna dagiti babassit a ramayna iti padiamana idi tumpuak manipud iti kama.

Nagtaray a nagpakosina. Nagpasaklot ken ni tatangna a nakatugaw.

“Hmm, hmm, aluadam ‘ta kape ket ‘ton masinitka!” inyadayo ni tatangna ti tasa ti kapena.

Binisongbisongna ni tatangna. Kinapetna ti pangalbuen ken rimminsok nga ulo, intugkelna ti tammudona iti kasla binting a silat daytoy sa pinidilpidilna iti babassit ti natundiris nga agongna. Nagkatawa ni tatangna.

“Kayatmo nga inumen, Mimi?” dinamag ni nanangna.

Nagwingiwing. Nabayag met a nagpasaklot ken ni tatangna. Inam-amloy ni tatangna ti buokna.

“Agdissokan, Dalling, ta innakon.” Immudumod ni tatangna ti timidna iti teltel ni Mimi.

“Papanam, ‘Tang?” Imbaw-ing ni Mimi ti rupana. “Sumurotak.”

“Agbatikan, bulilit, ket makadanon ni amam idiay Laoag,”

“Apay nga agpa-Laoag? Nagsuitik!”

“Sumangpet ni ninangmo a Lucy, Nakkong.” Immabay ni nanangna. Pinikpikna iti apagapaman dagiti napiit a takiag ti ubing. “Mapan sab’ten ni tatangmo. Mabiit la’ng.”

Nagtalna ni Mimi. Nagtayyetayyek dagiti dadakkel a matana. “’Diay ninangko a mangpilpilit kaniak a kissek?”

“Isu. ’Diay taga-Bulacan nga agpawpaw-it iti badom ken sapatosmo.”

“Apay nga umay?” Nagmisuot.

“Mailiw kenka, Anak. Ikastoynaka...” Pinagsasaruno nga imbisito ni tatangna ti sungbatna.

“Diak kayat a bisituennak, ‘Tang. Pispis-itennak met no arakupennak daydiay! Kasla diak makaanges no kua. Uray di um-umay!”

Rimmuk-at ni Mimi. Pinaatianan ni tatangna ti tasana. Timmakder. Nagkallugong. Insuotna ti nangisit a kapote. Saanna nga insiper ngem intalukbongna ti pannakakallugongna.

“Nagmadi ta kapoteyo, ‘Tang.”

“Apay, dimo kayat ket regalo ni ninangmo?”

Inuksot ni tatangna ti cell phone iti charger sa imbolsana daytoy iti pantalonna. Insublat met ni nanangna nga in-charge ti cell phonena.

“Mangankaminton no sumangpetkami,” inyisem ni tatangna. “Bye, dungngo.” Kinidmatan ni tatangna. Idi lumikud ni tatangna, dinusngianna dagiti nagkapayong iti likud ti kapote.

“Annadam dagiti kayo a masip-ak, sika.” Intulnog ni nanangna.

“An’at’ pagatangmo, bulilit?” Nagbaw-ing ni tatangna. Kimmita met ni nanangna kenkuana.

“Plastic balloon, ’Tang.”

Iti panagabay dagiti dadakkelna, nadlaw ni Mimi nga amang nga ad-adu ti karenken ti muging ni nanangna ngem ni tatangna.

“Kadanagko dagita rangtay,” kinuna manen ni tatangna ken ni nanangna. “Nagpatnag ti tudo ken agungoren dagiti karayan. Kasanon no marba manen?”

“Inkay manglikaw idiay Nueva Era, a,” insingasing ni nanangna.

Pinerreng ni tatangna ti inana. Nagtil-ay bassit ni nanangna sa inagkanna ti kanawan a suli ti bibig ni tatangna.

Rimmuaren ni tatangna. Naudi a nakita ni Mimi ti gayadan ti atiddog ken nalayak a nangisit a kapote iti panagturong ni tatangna iti naisina a garahe ti maris krema a segunda mano a van. Binuyada ken nanangna ti panangandar ni tatangna iti van. Nabayag sa napagandar ni tatangna. Nangisit ti alibungabong ti tambutso.

Nagpayapay ni tatangna iti apagbingngi a tawa. Naiwarsi ti arinngisiten a pitak nga inkup-ay dagiti ligay. Madamdama pay, inalun-onen ti namuyong a kalsada nga agpikor nga umuna iti kanawan sa kumanigid nga agturong iti kalsada probinsial.

NAKAPAMIGATEN da Mimi ken nanangna idi maawatda ti umuna a text message ni tatangna. Agin-indurog latta ti tudo. Marainugas ti maris a naipasir ni Mimi ta dinan makita ti nakumotan a Bantay Simminublan.

Adda kanon ni tatangna idiay Laoag, iti estasion ti Maria de Leon a pangurayanna ken ni ninangna a Lucy. Kasla kano imbuybuyat ti tudo idiay. Kasla kanon napitak a taaw ti Karayan Padsan. Agsangpet kanon dagiti gabat. Madanagan kanon ni tatangna iti teksna: kinibkibanen ti danum ti sangi ti rangtay iti Karayan Bongo itay lumasat.

“Bareng, a, no makaballasiw met la da tatangmo.” Pinatayyek ni nanangna ti plato nga ug-ugasanna sa napamulengleng iti ruar ti tawa ti kosina iti ampir ti lababo.

Nagtugawda iti akinlaud a tawa iti salas idi makaiwakas ni nanangna. Sumunsumonen ni Mimi ti buok ni nanangna. Iti ruar, addan paraisna a mangipalpalais iti sapri.

“Agpaabagatan ti angin. Sumangpet a talagan ti bagyo,” nakuna ni nanangna.

Nagtanittit manen ti cell phone. Tinaray ni Mimi a napan binasa. Teks ni tatangna.

Natalaan kano ti biahe ni ninangna a Lucy. Adda kano dakkel a pinuon ti akasia a natuang ken naibalangan iti kalsada iti paset ti Sinait. Agalas diesto ngata kano inton dumanon sadiay Laoag ti nagluganan ni ninangna.

Insubli ni Mimi ti cell phone iti divider a nangisina iti panganan iti salas ti bunggalo a balayda. Nagintek ti matana iti naka-frame a ladawan iti divider. Ni nanangna iti kanawan. Ni tatangna iti tengnga ken ni ninangna a Lucy iti kanigid. Adda ni Mimi iti sango, nakarakus dagiti takiag da nanangna ken tatangna kenkuana.

Malagip ni Mimi a naala daytoy iti naudi a kasangayna a naatendaran ti ninangna. Mariknana idi a ni ninangna a Lucy ti mangisingsinged iti bagina. Madi kano ti tallo laeng iti picture, kuna ni ninangna. Isu nga immabay daytoy ken ni tatangna tapno uppatda dita.

Taga-Bulacan ni ninangna a Lucy. Kinaeskuelaan kano ni tatangna iti UP idi nakaala daytoy iti scholarship iti maysa a foundation. Maestro ni Sammy a tatangna, maestra met ni Sarah a nanangna. Kuna ni tatangna a nasayaat a gayyem ni Lucy. Iti naminsan a kalgaw, idi agbasbasa pay ni tatangna, inteksna nga agbakasionda kano idiay Manila. Ni kano ninangna a Lucy ti mangiplete ken mangigasto ti panagpasiarda sadiay. Nagkedked ni nanangna.

Bayadakto met laeng, dungngo, in-textback ni tatangna. Sa maysa, isu la unay ti agkalikagum. Mayat tapno di met a maignorante ‘ta ubing iti siudad. Ayna, nagsayaat a talaga daytoy nasarakak a gayyemen, sika, sangkakuna ni tatangna idi. Maysa laeng iti riniwriw.

Dika unay, a, sika, narigat ti agbayad iti utang a naimbag a nakem, wen, impalagip ni nanangna idi.

Siakto ti agbayad, dika kad’ madanagan, impasingked met ti amana.

A, ngem datayo a sangapamiliaan, kunam, a. Apay dinak iraman?

Nagtarusda iti dormitorio a pagdagusan ni tatangna iti unibersidad. Maysa a nalawa a guest room ti naited kadakuada. Impagarup ni Mimi no isuda laeng a tallo ti maturog dita. Ngem nakiturog ni ninangna a Lucy. Isu ti kinaiddana iti sabali a kama.

Napintas ni ninangna a Lucy. Dina malipatan ti panagkakaiddada ken ninangna idi. Naka-short ken nakasando a naturog daytoy uray idi. Maisupadi ken ni nanangna a nakapadiama latta.

Nariingan ni Mimi a nakaarakup idi ni ninangna kenkuana, nakapandag pay dagiti nawawasnay ken kasla inukisan a sibuyas a luppona iti boksitna. Narigatan nga umanges. Nakarakus pay ti takiag daytoy iti tengngedna. Saan la a namnaminsan, namin-adu.

Kadagita a gundaway, tangaden no kua ni Mimi ti ninangna. Ipangatona ti pasikig a panagkitana kadagiti nakakitem ken pangingpisen ngem panglawaen a bibig. Nakapatpatak  ti nangisit ken nabiag a siding iti ngatuen ti akinkanigid a suli ti bibig ni ninangna. Tinugkikna ti siding. Nagkimmokimmot dagiti bibigna ngem saan a nalukag ni ninangna. Inkarigatan ni Mimi nga akkalen ti nakapandag a luppo ngem dina nabaelan. Nagriaw ket bimmaringkuasda amin. Nakasuron iti ninangna.

“Kita’m man ‘ta text,” nasinga ni Mimi iti timek ni nanangna iti kosina.

Mapugtuan ni Mimi a ni tatangna ti nag-text. Masadsadut a nagtungpal ta ammona a maipapan manen iti isasangpet ni ninangna a Lucy. Agalas dies median iti orasan a kinitana.

Dan suna. Pnkam mktienda Laoag, Dngo. Mplit Lucy.

“Addada kanon, ‘Nang, napanda pay makitienda,” impukkaw ni Mimi.

“No nga’d maputolen ‘ta rangtay no mabaybayagda?” insakuntip ni nanangna a timmungraraw iti salas. “Sapay no di agubo ‘diay maysa a naglansaan. Kakaasiak a nangibitin iti timba ta mataya ti ubona.”

Nagbatay ni Mimi iti tugaw iti batog ti tawa. Kinapetna dagiti napino a grills. Sangkariri ni nanangna ta nalap-itda kano. Aglapiukot pay dagiti steel window no irikepna. Pabpabasolenna ni tatangna a dina kano kinita a nasayaat ti nagpaaramidanna.

Kataebna kano ti balay. Ngem addan puotna idi umakarda ditoy. Inin-inutda, kuna man dagiti dadakkelna. Rinugianda kano nga ipatakder idi kayanak ni Mimi. Sumagmamano pay laeng a tawen nga immakarda dita.

Alas onse media ngata idi ag-text manen ni tatangna. Nakatiendada kanon ken ninangna. Adu kano ti pasarabo ni ninangna. Adda kano met para ken ni nanangna. Nakita ni Mimi ti mapilpilit nga isem kadagiti bibig ni nanangna idi maibasana ti text message.

“Addadanton no ala una,” kiniwar ni nanangna ti kirkirogenna a karne ti kamanokan. “Amanonto a kalduenda ti nataba a digo no sumangpetda.”

Sinaraaw ni Mimi idi maangotna ti sayamusom ti lutlutuen ni nanangna. Nalagipna ti dalem ti manok a naiparuam a pannakabagina. Nakaayek-ek met a nakalagip a kimmol ti magustuan ni tatangna. Kasla makitkitana ti panangnutnutnot ni tatangna iti nagkuntirad a paset ti kimmol. Dagiti karaykay ken taktakrang met ti magustuan ni nanangna.

Dinanonna ni nanangna iti kosina. Immisem ni nanangna idi makitana ni Mimi. Inaklona dagiti mabukbukel nga itlog a rarasa ti manok sa impanna iti bandehado. Inyawatna ken ni Mimi.

Sayang, dandani gayamen agitlog. A, ngem an’a ngarud? Isu met lat’ nabinel, kinuna itay ni nanangna bayat ti panangtupekna iti taktakrang ti manok. Inikkat ni nanangna dagiti rarasa iti iitlogan. Nabtak dagiti naputed a babassit a rarasa.

Pinaunan a pinakan ni nanangna ni Mimi. Agtugtuglepen daytoy iti sopa idi umawag ni tatangna. Nagsaoda ken nanangna. Nakita ni Mimi ti panagrupanget ni nanangna. Idi kuan, inkapsut ni nanangna ti panagsaritana. Sa idi kuan, kasla rimmagsak manen. Amangan no sabalin ti kasarsaritana. Nalabit ni ninangna daytoy.

Namurmurayan ni Mimi. Nalagipna ti plastic balloon a pinagatangna. Nagunton. Nalabsan kano da tatangna ti umuna a rangtay a nakurukoranen ti kagudua a paset ti sangina. Ngem idi addadan iti maikadua a rangtay, saandan a makalasat ta nateppangen a namimpinsan ti sangina. Nagbueltada kano ta manglikawda koma idiay Nueva Era ngem nateppang metten ti sangi ti rangtay a linasatda itay.

“Kunak ngamin ta dina dinagdag,” insakuntip ni nanangna. “Ita, napupokdan! Apo, yad-adayom man.”

Ammo ni Mimi ti nakapupokan da tatangna. Iti sarsarita ni tatangna, kasla isla daytoy no agdinakkel ti danum ti singin a karayan. Adda kano purok dita idi ngem iti pannakapupokda no manglayus, nain-inut a nagpanaw dagiti pumurok. Adda paset dita a nakasipsipnget, lininongan dagiti higante a lawi ti kawayan ti kalsada.

Nagdanag ni Mimi. “’Nang, awagak man ni tatang,” impakadana.

Binirok dagiti babassit a ramay ni Mimi ti numero ti cell phone ni tatangna. Madamdama pay, naipatayaben ti “Bakit Ngayon Ka Lang” a ring tone ti cell phone ni tatangna.

“’Tang, dikay makaawiden?” nasinggit ti boses ni Mimi.

“Napupokkamin, bulilit,” sawaw ti timek ni tatangna.

“Agtaraykayon, a, no di makalasat ‘ta van,” inkatawa ni Mimi.

“Dimi met malayaw ti ayusna, Nakkong,” nalab-ay ti katawa ni tatangna. “Sa, ne, umay manen ti napigsa nga angin.”

Kimmita ni Mimi iti ruar ti tawa. Bimmanesbes dagiti sanga ken ruting nga intayab ti angin a kinakuyog ti umatiberret a tudo. Iluglugesen ti dakulap ti angin ti ngatuen ti balay. Agsagsagawisiw pay.

Agsao koma manen ni Mimi ngem boses babai metten.

“Hello, Mimi! I miss you. Komusta ang cute kong inaanak?” inlailo ni ninangna a Lucy.

Saan a nakasungbat daras ni Mimi.

“O, ba’t di ka makasagot?”

“Mabuti po, Ninang,” napadusngiit ni Mimi iti panaglibakna. Makaitaltalmegenen iti cell phone.

“’Yan lang? ‘Di mo ba ‘ko nami-miss?”

“Konti po,” inkidem ni Mimi ti kanigid a matana ket nagparang pay dagiti addayo a ngipenna.

“Konti?”

Kasla nakita ni Mimi ti panagarko dagiti narasay a kiday ni ninangna. Kasla naangotna met ti agat-Sensodyne a sang-aw daytoy.

“Eh, paano na po kayo?” dinamag ni Mimi.

“Huwag kang mag-alala. Safe kami dito sa van ng itay mo. Me pagkain naman kami. Me tubig.”

Nabayag a di naguni ni Mimi. Idi kuan, ni tatangna ti nangngegnan.

“’Tang, agpukankan, a, iti kawayan ta irangtaymo,” kinuna ni Mimi. “Tumaraykay’ lattan ken ni ninang. Panawanyon ‘ta van.”

Nagkatawa ni tatangna. “Awan met bunengko ditoy, Nakkong. Kutsilio laeng, a, ti adda.”

“Langoyenyon, a, ti danum, ’Tang!” inggulpak latta ni Mimi.

Nalag-an ti katawa ni tatangna. “Dadakkel dagiti gabat, Anak. Ditoykamin van,” insungbat ni tatangna. “Imparadak iti tengnga ti nawada a disso. Di la ket tuliden ti napigsa nga angin, dikam maan-ano ditoy.”

“No nga’d lamminenkayon?” immisugsog ni Mimi.

“Napudot ditoy uneg ti van.”

Nagulimek ni Mimi. Adda dina mailawlawag a rikna. “’Tang, kasla diak kayat dita yanyo. Awan matatao.”

Naguray ni Mimi iti sungbat ti amana. Nabayag ti ulimek. Nagbalaw ni Mimi. “Hello, ‘Tang? Hello?”

Naputolen ti linia! Imbaba ni Mimi ti cell phone.

“Lowbaten, a! No dina met ngamin in-charge a nalaing,” imbabalaw ni nanangna. Nailemma iti rupana ti siudotna. Napamulengleng manen. “Mariknak idin, anianto pay itan?” intanabutobna.

“An’at’ kunayo, ‘Nang?”

“Awan, ti bagyo ti kunak.”

Awan arimekmekda a nangmalem ta awanen ti koriente. Dida pay nakatakatan ti nasagpawan iti paria a lauya a manok. Pasaray piritpiriten ni nanangna ti labayna. Pasaray buyaenna ni Mimi.

Immabay ni Mimi iti inana a nakatakder iti tawa idi malpasda. Nakasipsipngeten ti aglawlaw. Uray la agrikrikudo ti angin a mangbasbasnot iti atep ti balay. Rumanipak dagiti kayo a maspak ken maidasay iti daga. Agkaraiwaran dagiti naruros a bulong iti paraangan.

Pagam-ammuan, naigusod iti daga ti kasla gurong a sanga ti akasia iti di unay adayo a lauden ti balay. Maysa a sanga daytoy ti kimmali iti napitak a daga. Sinaruno dayta ti pannakaibuyat ken panagwarasiwis ti angin-tudo a nangmanton iti aglawlaw. Pimmigsa ti sagawisiw ti angin sa kasla nagsennaay. Dua a nabugiaw a mannaep ti nagkamang iti pasamano ti tawa. Nagsinnipit dagitoy. Agkutkutimermerda.

“Maturogtan,” natimud ni Mimi ti nakapsut a boses ni nanangna. Pinetpetan daytoy dagiti babassit a dakulap ni Mimi sa intundana iti kuartoda.

Agtengnga ngatan ti rabii idi malukag ni Mimi. Malagipna a saan a nakasangpet da tatang ken ninangna idi rabii. Napigsa pay laeng ti angin ngem kimmapsuten ti tudo. Nakarikna iti lamiis. Nalagipna a sinalikepkepan ni nanangna idi maturogda. Ngem awan ni nanangna a kaabayna. Kinitana ti kama da tatangna ken nanangna. Nakaur-urnos dagiti pungan ngem nagdugmon ni Cutie iti di naukrad nga ules. Imbakalna ti panagkitana iti tawa. Adda sadiay ni nanangna, nakaul-ulimek a sikikita iti ruar.

BIGAT. Agawan-agadda ti tudo. Nalagip ni Mimi da tatang ken ninangna iti nalakon a van iti nagsinan-isla iti nagbaetan ti singin a karayan. Nalabit ipamuspusan itan ni tatangna ti panagawidda. Amangan ta sarakusokendan a ballasiwen ti ayus, iti katalinaayan a paset.

Nagallingag ni Mimi. Addan ni nanangna iti kosina. Nalabit, mamisoken daytoy.

Nasugpet ti isem ni nanangna idi agpakosina ni Mimi. Indiayaan ni nanangna iti Milo ngem nagwingiwing.

“Inlak-amko ida,” kinuna ni nanangna. “Nasapa met ngata a napan kinita dagiti taga-Gusod ti karayan. Mabalin a napandan rinangtayan ti giwang. Ipamuspusanda ti panagawiddan.” Nairteng ti rupana.

Nagulimek ni Mimi. Iparaisna manen. Mangrugi manen a manglangeb ti Bantay Simminublan iti daya. Nabinsir ni Mimi ti kabarbaro a silat iti barukong ti bantay a sallukoban manen ti langeb. Marmargaay kano dagita a paset, kuna ni tatangna. Nalabit, adu manen a tarikayo ti nayanud iti Karayan Bongo. Adu manen a nabiag ti nailayus agingga iti kaadalman ti baybay. Adu manen ti sanikua a napukaw. Ken adu manen ti puso a nasugatan.

Naglanglangda manen nga agina. Piritpiriten latta ni nanangna ti labayna. Adayo ti turong dagiti matana. Makita pay ni Mimi dagiti limmabaga nga urat iti mata ni nanangna.

Idi makaiwakas ken mapakan ni nanangna dagiti dingoda, nasiputan ni Mimi ti pananglukat daytoy iti kabinet. Inruarna dita dagiti pappapel nga insangpet ni tatangna manipud iti unibersidad. Malagip ni Mimi a kalpasan a nagawid ni tatangna, adda nagsusikanda idi maipapan kadagita a papeles. Ngem nayaw-awan met daydi. Ni laeng nanangna ti makalukat iti dayta a kabinet.

Napaspas ti pananglukiblukib ni nanangna kadagitoy a kasla adda birbirokenna. Inyaon ni nanangna ti derosas a papel. Inangotna. Nagkuretret ti muging ni nanangna. Insublina ti papel iti nakayipitanna a kuaderno.

Nanglangeb manen. Madamdama pay, immatimpayoken ti tudo.

Adda iti tawa nga akinlaud ni Mimi idi mapasungadanna ti dua a nakakapote iti nangisit. Da tatang ken ninangna a Lucy! Adda nagbinnitbitanda a dakkel ken kasla nadagsen a karga a nabungon met iti nangisit a plastik.

“’Nang, addan da tatang!”

Marukrukod ti askaw ni nanangna a nagpasalas. Tinaldiapan daytoy ti kabinet a linuktanna itay. Kasla pempennekenna a nakakandado daytoy.

Nalagip manen ni Mimi ti plastic balloon. Nagagaran a mangpadpadaan kada tatangna. Ngem adda nalagipna ket timmaray a napan naglemmeng iti akinlaud a siled. Nagsanggir iti diding. Nagkidem. Natimudna ti mail-iliwan a panangkablaaw ni Lucy ken ni nanangna. Dina nangngeg ti sungbat ni nanangna. Sinirip ni Mimi. Dina kayat ti panagkidem ni ninangna a Lucy. Dina kayat ti panangap-apiras ni ninangna iti likud ni nanangna. Makitkitana dagiti dadakkel a ramay ni Lucy. Dandani adda amin singsing a balitok dagiti ramayna.

“Si Mimi, ba’t di sumalubong?” adda siddaaw iti timek ni Lucy. “Mimi, andito na si ninang! ‘Yong plastic balloon mo daw, andito na.”

Nagkiet ti ubing iti ‘yanna. Inapputna dagiti matana. Idi kuan, nagin-inayad a napan nagilad iti kama. Nagkumot. Natimudna ti arimpadek ken pannakailukat ti ridaw.

“’And’yan siya,” nakapsut ti uni ti inana.

Naigiddato ti pannakalukasna ti panangrugma ni ninangna kenkuana. Inarakupna iti nairut. Nagtudo ti bisong daytoy iti pingping ken tengnged ni Mimi. Umis-isem met ni tatangna. Apaggiwang laeng ti isem ni nanangna.

“Ninang, ayaw ko na,” inyanal-al ni Mimi. Pinabangon ni Lucy ti ubing sa manen inarakupna. Ngem intukol ni Mimi ti ulona iti boksit daytoy sa limmusot a nagpasalas. Nagkatawa iti dadakkel ni ninangna a Lucy.

“Ikaw talaga! Kahit kailan, dika na nasanay sa’kin,” immisugsog daytoy.

“Ay, wen, ‘tay plastic balloonmo, bulilit.”

Naksayan ti suronna ken ni ninangna. Naarakupna koma ni tatangna no awan sabali a tao.

Linuktan a dagus ni Mimi ti maysa kadagiti tube ket pinuligadanna ti stick. Bimsog dagiti natarnaw a pingpingna a nagpuyot. In-inut a bimmasisaw ti berde a plastic balloon. Insardeng ni Mimi ti nagpuyot. Immanges. Minirana ti napabussogna. Pinuyotna manen agingga a kaslan kadakkel ti ulona. Linapsutna ti tube bayat ti panangserrana iti abut ti angin. Nakintal ti lanitok ti panangsultopna. Inalitanna met laeng ti dilana ti abut. Binuya da tatang, nanang ken ninangna ti panangsultosultopna iti plastic balloon

Pagam-ammuan, nabettak ti plastic balloon. Naitapal ti impes a pabpabussog iti rupa ni Mimi. Nagmusiig ti ubing a nangingusungos iti rupana kada nanang, tatang ken ninangna. Nagkakatawa dagitoy. Idi kuan, nagsung-ab ni Mimi ta naibusan iti anges. Ginuttana ti naitalukbong a plastic balloon iti rupana.

Napigsa manen ti tudo. Binuybuya laeng ni Mimi ti panangyaon ni ninangna a Lucy kadagiti pasarabona. Nagadu man. Malagipna a seaman ti asawa daytoy. Amang kano a natataeng ngem iti ninangna.

Panakkelen a knapsack a sinan-gorilia ti inyawat  ni Lucy ken ni Mimi. Impaarakupna iti ubing idi dina awaten. Inrukuas ni Mimi ket sinulongna ti ngiwngiw ti sinan-gorilia a knapsack.

“Kabutengko dayta!” indusngina.

“Magugustuhan mo rin yan!” Nagkatawa ti ninangna.

Nakita met ni Mimi dagiti pasarabo ni ninangna a Lucy ken ni tatangna. Mug nga adda naganna ken aruaten. Bangbanglo ken aruaten met ti inted ni ninangna ken ni nanangna.

“Naku, ‘Mare, di na kami makakabayad n’yan.” Dandani di maiperreng  ni nanangna dagiti matana ken ni ninangna a Lucy. “Huwag na, please.”

“Ikaw naman, para ka namang iba sa’kin. Kaibigan mo ako, di ba? Nu’n pa.” Inawidna ni nanangna sa binisitona.

“O-oo, noon pa,” inkarawa ni nanangna.

Nakita ni Mimi ti panangiggem ni tatangna iti abaga da nanangna ken ninangna. Imbaw-ing ni Mimi ti panagkitana. Iti ruar, kasla ibuybuyatna latta ti tudo. Nakusbon dagiti murumor a mais iti amianan ti balay. Sumilsilap dagiti pagtatalonan a natinep iti danum. Iti kali iti amianan ti balay da Mimi, dumaranudor ti panagsabuag ti nalibeg a danum iti burubor. Amangan no tumaud nga agpayson ti ubbog.

Linuktan manen ni Mimi ti tube. Nagpabussog manen iti plastic balloon.

PARBANGON. Nalukag ni Mimi. Makaisbo. Nataldiapanna ti idda dagiti dadakkelna. Nakasikig ni tatangna ngem dadakkel latta ti urokna. Naaninawanna a nakatugaw ni nanangna iti asideg ti tawa iti laud. Nakasango iti ridaw. Natimud ni Mimi ti namedmedan a saibbek ni nanangna. Pilpiliten ti yap-aplawna nga angin ken bassit nga arbis a sugsugnuen dayta a namedmedan a saibbek.

“’Nang, apay agib-ibitkayo?” Di nasarkedan ni Mimi ti nagsaludsod.

Nagbaw-ing ni nanangna. Tinarayna nga inarakup ti ubing iti nairut. Narikna ni Mimi dagiti ramay ti inana a kimmali kadagiti abagana. No namin-ano a napespes ken nayugyog.

“Apay, ’Nang?”

Saan a simmungbat ni nanangna. Immuneg ketdi ti ikakali dagiti ramayna iti abaga ti ubing. Naipit dagiti saibbek daytoy. “Mimi! Mimi!” inap-aprosanna ti bukot ti ubing.

SAAN a maawatan ni Mimi no apay a kellaat a nagrubuat ni ninangna a Lucy iti dayta a bigat. Saanna a napuotan ti iseserrek da tatang ken nanangna idi rabii. Nabayagdan sa a nagtutungtong. Ngem naragsakan iti nalimed. Nagpannimid iti tawa idi parubuatan dagiti dadakkelna ni ninangna iti paraangan. Saan a matimtimek da nanang ken tatangna. Nagbirok ni tatangna iti traysikelan. Impatuldo ni tatangna iti drayber a nadaldalus ti Nueva Era ngem iti Tabtabagan a panglikawan.

Nagpayapay laeng iti naminsan ni ninangna a Lucy idi lumuganen iti traysikel. Kalpasanna, awan arimekmek dagiti dadakkelna a simrek.

Nagtugaw ni tatangna iti tugaw a monobloc ket iti sopa met ni nanangna. Nakadumogda. Nakita ni Mimi dagiti lumlumbeg a mata ni nanangna. Nabayag a saan a nagtinnimek dagiti dadakkelna. Saanda pay nga agpinnaludip.

Dimlaw ni Mimi. Nagdaniw: “Ubingak a bassit/ Naggapuak sadi langit/ Immay mangpasam-it/ Iti biag a napait!”

Inyangad ni tatangna ti rupana. Apagbingngi ti isemna. Ngem masdaaw ta saan a nangikankano ni nanangna. Timmakder ni tatangna. Marukrukod ti askawna nga immasideg kenkuana. Nakadumog latta ni nanangna.

“Innak agkaykayen, bulilit. Napalalo ti gapuanan ni Bagyo Deving.” Pinaludipan ni tatangna ni nanangna. “Gayyem a kabusor a talaga.”

“Siak ti agkaykay dita ruar!” Nadagsen dagiti balikas ni nanangna. Natadem ti kusilapna ken ni tatangna. “Inka kitaen ti agubo idiay kosina. Tapalam no mabalin pay.”

Nagtugaw ni Mimi iti sopa. Sangsanguenna ti sinan-gorilia a knapsack a regalo ni ninangna. Pagngarngarietanna a sulongsulongen.

Idi kuan, nalagipna ti plastic balloon. Linuktanna ti maysa a bolsa ti knapsack. Inruarna ti maysa a tube.

“Sika, dimo nakitkita daydi Vulcaseal?” rimmuar ni tatangna iti sala a nangpukkaw ken ni nanangna. Adda iggemna nga akaba a galba a pagpuligad. Ngem awan sungbat ni nanangna nga agkaykaykay iti paraangan.

“Pagpigketmo’t galba, ‘Tang?” Tinangad ni Mimi ti amana. “Daytoy plastic balloon, madim kayat?” Napasardeng ni tatangna. Nabayag a kinitana ti nakatanggaya a plastic balloon. Sa minulenglenganna ni Mimi iti nabagas.—O

(Naipablaak iti Pebrero 23, 2006.)