Salaysay ni ANNA MAE LAMENTILLO

AGLIMANTON a tawen sipud inyalnag ni Presidente Rodrigo Duterte ti programa a “Build, Build, Build,” ti kadakkelan pay laeng a plano iti impraestruktura ti gobierno ti Filipinas – dagiti ladawan a parnuay ti kompiuter a mangiparparang iti masirsirmata a masakbayan, agbalbalindan nga aktual a kalsada a madalanan ken rangtay a pagballasiwan.

Kas kinuna ni Department of Public Works and Highways Secretary Mark Villar, manipud idi Hulio 2016, nalpasen ti mapan a  26,494 a kilometro a kalsada ken 5,555 a rangtay.

Kuna idi dagiti kritiko a saanto a mapasamak daytoy ngem nalawag a maisupiat ita iti pammatida ti naileppas ti mapan a 6.5-milion a trabahador a naisangol iti programa a “Build, Build, Build.”

Adda pay maysa a palso a pammati a kaaduanna kadagiti proyekto ti naaramid laeng iti Metro Manila wenno naaramid laeng dagitoy babaen ti panagkammayet ti gobierno ken ti pribado a sektor. Kinapudnona, nakurang a lima a porsiento laeng kadagiti proyekto iti babaen ti “Build, Build, Build” ti agsingir iti “toll” wenno mapataray iti babaen ti katulagan iti nagbaetan ti gobierno ken ti pribado a sektor.

Mairaman kadagiti proyekto a nakaiwayatan ti programa a “Build, Build, Build” ti Rehion 1 wenno ti Ilocos Region (Kailokuan) a buklen ti uppat a probinsia: Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union, ken Pangasinan.

Nangilistakami iti 10.

1. Candon City Bypass Road.

Agatiddog iti 7.3 a kilometro, lumasat ti Candon City Bypass Road iti daya ti siudad a mangrugi iti Sta. Lucia no aggapuka iti Manila ken agtunged iti Santiago. Daydi ag-40 a minuto a biahe manipud iti Sta. Lucia a mapan iti Santiago, nagbalin laengen a 20 a minuto. Babaen met itoy, mapapardas ti biahe manipud ti Manila a mapan iti Ilocos Sur, Ilocos Norte, ken Abra. Manamnama a serbian ti kalsada ti nasurok a 13,000 a motorista iti inaldaw.

2. Laoag City Bypass Road

Agatiddog met iti 7.9 a kilometro ti Laoag City Bypass Road. Masarakan daytoy iti lauden ti Siudad ti Laoag. No aggapuka iti abagatan, mangrugi daytoy iti Barangay Buttong iti Siudad ti Laoag sa agpatingga iti Barangay Pasiocan iti ili ti Bacarra. Mairaman iti proyekto ti ag-805 a metro a Laoag bridge ken ti ag-129 a metro a Casili bridge. Manamnama a mapadaras ti biahe gapu ta saanen a nasken a lumasat ti motorista iti puseg ti Siudad ti Laoag no mapan iti abagatan ti Laoag wenno iti amianan ti Laoag.

3. Urdaneta Bypass Road

Agatiddog met iti 7.17 a kilometro ti Urdaneta City Bypass Road. Lasatenna ti walo a barangay: Nancayasan, Sto. Domingo, Sta. Lucia, Nancamaliran East, Mabanogbog, San Vicente, Camantiles, ken Anonas. Agserbi daytoy a kas sabali a dalan tapno saanen a nasken pay a lasatem ti Manila North Road, Urdaneta-Dagupan Road, Urdaneta-Manaoag Road, ken ti Tarlac-Pangasinan-La-Union Expressway. Isu a daydi biahe nga agpaut iti maysa nga oras manipud iti Villasis agingga iti Binalonan, nagbalin laengen a 30 a minuto.

4. Tarlac Pangasinan La Union Expressway

Dakkel a nam-ay dagiti motorista ken biahero ti pannakalpas ti Tarlac Pangasinan La Union Expressway (TPLEX). Agatiddog iti 89.31 a kilometro, pinagbalinna ti Siudad ti Baguio a kasla adda laengen iti arubayan ti Metro Manila ta mapan laengen a tallo nga oras ti kapaut ti biahe manipud iti Manila a mapan iti Siudad ti Baguio. Uray pay dagiti mapan wenno aggapu iti La Union, Abra, Ilocos Sur ken Ilocos Norte, nagbalinen a nanamnam-ay ti panagbiaheda.

5. Bantay-San Ildefonso Bypass Road

Masarakan iti daya nga amianan ti Vigan, mangrugi met ti ag-10.97 a kilometro a Bantay-San Ildefonso Bypass Road iti Barangay Taleb iti ili ti Bantay, Ilocos Sur; agturong daytoy iti San Ildefonso. Lasatenna dagiti barangay ti Tay-ac (Bantay), Bungro, Binongan, Sto. Domingo, Arnap, Belen, Bungro ken Poblacion East ti San Ildefonso.

6. Laoag City-San Nicolas, Ilocos Norte Connector

Agatiddog iti 3.6 a kilometro inton malpas, mangrugi met ti Laoag City-San Nicolas, Ilocos Norte Connector (am-ammo pay a kas Darayday Road) iti Airport Road (laud ti Robinsons San Nicolas) sa agpaabagatan nga agpadaya a lumasat iti San Nicolas, Ilocos Norte ken agtunged iti Manila Road Rd. (highway).

7. Daang Kalikasan

Maysa ita daytoy kadagiti daydaywen dagiti motorista a turista. Agatiddog iti 19.89 a kilometro, inyababana ti kapaut ti biahe manipud iti Mangatarem, Pangasinan a mapan iti Sta. Cruz, Zambales iti maysa laengen nga oras manipud iti dua ket kagudua nga oras.

8. Daang Katutubo

Kayatmo ti mapan agpasiar iti plantasion ti ilang-ilang? Padasem ti lumasat iti ag-27.55 a kilometro a Daang Katutubo Road nga agserbi a kalsada a mapan iti Mapita Tribal Community ken addaan iti view deck iti Nayong Aguilar.

9. Lingayen Bypass Road

Mangrugi ti ag-6.2 a kilometro ti kaatiddogna a Lingayen Bypass Road iti interseksion ti  Pangasinan-Zambales Road ken Lingayen Labrador Diversion Road. Lumasat daytoy iti Lingayen proper a mapan iti Barangay Poblacion iti Binmaley. Manamnama a serbian daytoy ti nasurok a 18,000 a motorista iti inaldaw.

1. Apayao-Ilocos Norte Road

Isilpo met ti ag-65.580 a kilometro nga Apayao-Ilocos Norte Road dagiti ili ti Conner, Kabugao, ken Calanasan iti Apayao kadagiti ili ti Solsona ken Siudad ti Laoag iti Ilocos Norte. Agserbi daytoy a sabali a ruta dagiti motorista nga aggapu iti Cordillera Administrative Region a mapan iti Laoag International Airport ken iti Manila North Road iti Ilocos Region. --O