Ni JUNLEY L. LAZAGA
NAIPAAYAN ni Elmer Omar Bascos Pizo iti Elliot Cades Awards for Literature para iti daytoy 2021. Maysa nga Ilokano nga agnanaeden iti Hawaii, ni Pizo ti umuna a patneng a Filipino a naipaayan iti daytoy a pammigbig, a maibilang a kaprestihiosuan a pammadayaw iti tay-ak iti literatura a maipapaay iti estado ti Hawaii.
Nabukel ti pammadayaw idi 1988 iti panangilagip ken ni Elliot Cades, maysa a maestro iti Ingles ken managayat iti literatura. Imatmatonan daytoy ti Hawaii Literary Arts Council a kas paset ti misionda a makaguyugoy kadagiti agayat ken mangilungalong iti literatura ken kadagiti aktibidad a mainaig iti literatura iti nasao nga estado. Pormal a naipaay ken ni Pizo ti pammadayaw iti benneg ti establisado nga autor iti naangay a maika-16 a tinawen a Hawaii Book and Music Festival iti pannakibinnulig ti University of Hawaii, babaen ti online a programa idi Oktubre 2, 2021.
Nabigbig dagiti obra ni Pizo a dandaniw iti pagsasao nga Ingles a makatignay ken pakaibuksilan iti makapataud iti napalaus a rikna a kas iti pungtot ken liday a maigapu iti panangiladawanna iti personal a panagdaliasatna. Nagtaud ti inspirasion ken naratibo dagiti daniwna iti daytoy a personal a pakasaritaanna a pakairamanan dagiti padasna iti kinaranggas manipud iti kinaubingna, agingga iti rigat ti panagbiag a kas Filipino nga agob-obra iti Middle East, agingga kadagiti pannubok a naglasatanna a kas migrante nga agtrabtrabaho iti Hawaii.
Sagibo ni Pizo ti kaamaan dagiti mannalon, mannursuro ken dadaulo ti pammati, a nagtaud iti La Union, Ilocos Sur ken Pangasinan. Nagadal agingga iti maikadua a tawenna iti St. Andrew’s Theological Seminary iti Quezon City, sakbay nga immalis iti Benguet State University iti La Trinidad, Benguet, a nagturposanna iti kurso nga Agrikultura idi 1981. Nagtaltalon sadiay Asingan ken nagisursuro iti high school iti Pangasinan iti mainaig iti panagtaraken iti manok, sakbay a napan nagtrabaho a kas greenhouse agriculturist sadiay Saudi Arabia a nagrugianna a nagsursurat iti bukodna a journal tapno mayuritna dagiti kasasaad dagiti agob-obra a mapadpadasanda.
Manipud Kadagiti Agdama a Kameng ti Bannawag: Dios ti Agngina!
Naaksidente ti naglugananna a bus idi agsubli iti Filipinas idi 1985 a nakapukawan ti bukodna a short-term memory. Nagbalin a wagas tapno makatulong iti panagimbagna ti panagsursuratna a kas paset ti therapy nga imbalakad ti neurolohistana. Iti daytoy a pagteng a sinublianna dagiti nasuratna sadiay Saudi Arabia ket inrugina ti nagsursurat iti daniw. Sumagmamano kadagiti daniwna iti Ingles ti nairaman iti librona a napauluan iti Leaving Our Shadows Behind Us. Naimaldit daytoy a librona babaen ti panangitandudo ti Hawaii State Foundation on Culture and the Arts iti pannakitinnulong ti lehislatura ti Estado ti Hawaii. Impablaak daytoy ti Bamboo Ridge Press a nakabase iti Honolulu, Hawaii, idi 2019.
Iti daytoy a libro ni Pizo, yeb-ebkasna kadagiti daniwna dagiti karirikna wenno reinterpretasion dagiti padasna iti biag. Namataud ngarud daytoy nga obrana iti wagas a masirpat ti panagtalinaed ti kinaanep iti laksid ti narigat a biag. Naibudi kadagiti daniwna ti sirnaat ti namnama babaen dagiti napudno rikna, napudno a kanito kadagiti eksena, kas kadagiti masansan a makapakatawa a pagteng ti biag nga isu met ti naisangsangayan a galad ti estilona. Ngarud, kas imbuksilan dagiti editorna iti librona a da Juliet Kono ken Christy Passion, makasair ti kinapudnona iti panagdaniwna, natured ken uray pay masansan a nagubsang ti panagipeksana.
Dagiti kakastoy a kongkreto a ladawan ti makaipaay iti pudno a naindaniwan a pakasirpatan kadagiti kapanunotan a mangwayawaya. Nagtengan dagiti daniw iti Ingles ni Pizo ti nayon a timek dagiti Ilokano a mangngeg iti sangalubongan. Mabalin a nanumo a boses laeng daytoy iti tay-ak ti literatura. Ngem iti daytoy a nagun-od ni Pizo, matan-awan ti saan nga imposible a matun-oy a panagballigi iti agtultuloy a panangidangadang iti pannakabigbig iti akem ti Filipino iti pakasaritaan ti Estados Unidos ken uray payen iti pakasaritaan ti migrasion iti sangalubongan.
Babaen dagiti daniw ni Pizo, mapaneknekan ken manamnama a mataginayon ti napateg a kontribusion ni Ilokano iti Literatura a Filipino-Amerikano. Napateg daytoy kadagiti amin nga Ilokano, Filipino, ken amin nga agtarigagay a maaddaan iti naan-anay ken pudno a hustisia, wayawaya, ken kappia iti amin a disso.
Nagbalin ni Pizo a fellow iti daniw iti Ingles iti Silliman National Writers Workshop idi 2000 ken iti Vermont Studio Center idi 2006. Nairaman dagiti daniwna kadagiti nadumaduma a pablaakan iti Estados Unidos ken iti Filipinas. Naaw-awis payen a nangibasbasa iti daniwna kadagiti pasken ti literatura a kas iti Asian American Literary Festival ti Smithsonian Asian Pacific American Center iti Washington, D.C., ken iti maika-5 a Filipino American International Book Festival iti San Francisco Main Library iti San Francisco, California, agpada iti USA ken agpada a naangay idi 2019. Nagpapaay isuna a kas outreach worker iti Tuberculosis Program ken kas inspector para iti Vector Control Program, agpada iti Department of Health ti Hawaii, iti agarup sangapulo ket innem a tawen. Agdama a nakabase isuna iti Ewa Beach a pagob-obraan ken pagnanaedanna iti nasuroken a duapulo a tawen.
