Sarindaniw ni AMADO I. YORO
Inkargada dagiti darepdep iti paraw
Naglayagda a situtured kadagiti taaw
Simyag ti bapor a nakasagana a manglawlaw
Iti taaw a taeng met ti bulkan a situtugaw.
Nagranitrit dagiti barangay a napuspusek
Iti abasto dagiti aglaylayag nga umarek-ek
Nagdadarison dagiti Polynesian a bimmaddek
Iti daga ti Aloha, riniwriw dagiti arimpadek.
Simmalpa dagiti Marquesa a Tahitian
Simmagpat met ti sumagmamano a Caucasian
Laud, abagatan, daya ken amianan, napusiposan
Iti itatakdang dagiti Intsik a taga-Abagatan.
Nairusat ti layag iti tarabay ti kompas ni Captain Cook
Dagiti dalluyon no kua, idupirda ti alingget a sumarut
Katangriban, daramuangan, sabangan ti nasukisok
Indir-i ti kapitan: Nasarakakon, puro a burayok!
Nagrimat dagiti bituen iti panangpasangbay ti Puerto
Kadagiti Briton: iskolar ken negosiante a nakimaro
Addaytan a timmungraraw ti diamante nga uluanan ti puro
Pinarimat ti binatog ti pluma ni Mark Twain: Paraiso!
Kasta met a naglayag da Hapon, Portuges ken Norwegian
Di nagpaudi da Puertorriqueño, Koreano ken Aleman
Kasta met nga inda linasat ti narungsot a suot ti taaw
Tenneb met ketdi daytoy ti biag a kadakuada agur-uray.
Kabayatanna, naguyugoy ni Ilokano iti namaris a bullalayaw
Babaen ti SS Doric, magteng ken magun-od ti balligi nga agraraay
Nupay kaipapanan ti panangpanaw iti sibubukel a kaamaan
Mayadayo ken ni Dungngo, panagdakkel annak din maimatangan.
Ti panagbaniaga, maysa a pannakigasanggasat ken duadua
Iti panagpirma iti kontrata, pannakitulag iti ngatangata
Italek ti masakbayan iti pangngeddeng a di kukua
Kaibatogan ketdi ti nagan, kas kasam-it ti tubbog ti unas: Sakada!
Timmakder a nagtagipalang iti paraangan ti pagasukaran
Iti maysa a paset ti Hawaii, lugar ni ‘diro’ a pagdidinnamagan
Padapadada amin a ganggannaet iti paraiso ti panagkallautang
Aginaldaw ti trabaho-doro iti mangliwengliweng a kaunasan.
Ti adatna, adda pannakadasig ti obra, adda pagyanan
Ipatuldo ti agongan a mangiwanwan, di mangikabkabilangan
Iti suli laeng nga agtrabaho dagiti kakailian ken kadaraan
Gapu ta agdadamo, dida pay nairuam ken agkikinnaawatan.
“Wen, manong,” sipapakumbaba nga insungbat ni Ilokano.
“Tungpalek kas pagayatam, wen, aramidek amin a bilinmo.
Ngem ipakaunak kenka, senior apo, aramidmo dika koma labsan
Amangan no dimo ammo, agsidsida iti saluyot ‘toy kasarsaritam.”
Naguummongda ngarud a nagobra iti napakni a suli
Tapno ti urnosda, ipakitada ti garit ni Kayumanggi.
“Umaykayo, kayong, kabagis, abalayan, ken kaili
Ta kasta ti rumbeng, agtallugodtayo ditay agriri.”
Naummong met dagiti Hapon iti sabali nga arimutong
Pagsasaoda, agsisilpo, kasla arban ti dudon, wenno kuton
Arigatuo, hai, maduddudog a sabong ti dila iti ummong
Kumbawa, agkakamakam, Ohayou gozaimasu a kanayon.
Iti andur ken agawa, iti bisked ken tibker dagiti takiag
Saan a nagpaudi ni Ilokano, kangrunaan iti salukag
Iti sirok ti init nga agkiamkiam, namnama ti agrimrimat
Kinalaing iti obra, kinaanus iti kasasaad, inda impamatmat.
Luganda nga agpataltalon: trailer, trambia ken bagon
Ramitda nga agtrabaho: asada, pala, sako ken gabion
Iti kapiniaan ken kaunasan a nakipagpasdekda iti gimong
Iti panangitukitda iti bukel, agmulada para iti lubong.
Ay, kasla saan a matayab ti wak ti kalawa ti taltalon
Pungto ken pungto, di maibisik ti pannakatunton
Iti baet ti rissik ti init, dinalebda riniwriw a pinuon
Sinarangetda ti saniit, allikubeng ti tapok a sumunson.
Pengdan man ti bayakabak, tubngaren ti saligemgem
Inda latta inggaed ti agtrabaho, awanan alimuteng
Iti kada ling-et a tumrem, kired iti bagi a mayabel
Ta iti darepdep, adda balitok iti lakasa a maitalimeng.
Sakada! Sakada! Balangat daytoy iti kinataoda
Adda sam-it iti panagobra, naigameren iti biagda
Karasakas dagiti puon ken bulong, naumbi a sonata
Iti sirok ti init, agaw-awis a kanayon ti gin-awa.
Ngem adda kinapudno a narigat a mailangi
Iti sabali, agduduma ti puraw, nangisit, kayumanggi
Maipasuli ti tunggal maysa segun iti adda a puli
Matagibassit ni Ilokano a maipagarup a di makapag-ABC!
Iti tengnga ti taltalon, adda latta dagiti sarsuela
Makaparay-aw, makapaisem, wen, nakatkatawa
Idi da Ilokano ken Hapon, nairana a nagdennada
Iti baet ti pasnek ken agawada iti trabahoda.
No agrana ti panagkinnitada, isem kasla parparawpaw
Dagiti tinnaliaw, kinnita, pinnalludip, bin-ig a tinaktakaw
Iti panangipagnada’t limbangda, kasla agbimbinnugaw
Di mailibak ti panagpinnapasda kadagita a gargaraw.
Nalabsan ti Hapon ti sumagmamano a ninayon
Nagwagis ni Saluyot, napamulagat ni Hapon
Ipapidut koma ni Saluyot piman ti sanganayon
Dina met maibaga, ‘diay palang immustrana agkakanayon.
Inaritustos ni Hapon: “Dis wang ka! Dis wang ka!”
Nagawatan ni Ilokano, ni Hapon ti mangdisso kenkuana
Naklaat ni Saluyot, simgar nagpaiduma, nagpastokada
“Dissuannak ketdin, sal-it! Paunaannak, aya?” induklosna.
Nasuspenso da Ilokano ken Hapon iti makadominggo
Ania ngarud ket aramidda kontra reglamento iti trabaho
Awan koma ti nagriri no pagsasaoda maawatan iti husto
Nia ngarud piman, agduduma met ita ti panagsao.
Iti panaglabas ti aldaw, isu latta ti biagda iti pagpukanan
Nagangayanna, nagbalinda a nasinged nga agpagayam
Kadagiti demonstrasion ken welga inda nagkaykaysan
Naamirisda a ti isusupring isaadna ida iti pagimbagan.
Nagriingda kadagiti kinapudno ken pagrebbengan
Ti kinaganggannaetda, wayawaya, hustisia ken kalintegan
Isuda dagiti ling-et, dara ti daga nga inda nagkaradapan
Tumakder dagiti prinsipio, bumangonen sirib a di maartapan.
Simlep ti gagar, immulada ti ramut ti ekonomia
Timmakder ti tarigagay, agtaraydan iti politika
Iti tay-ak ti edukasion, napasnek a nakipagmulida
Ta iti pagadalan a matubay dagiti annakda.
Nagukrad dagiti arapaap, maysa a sigpat ti naimula
Teddek a natibker, nabangon iti ling-et ken dara
Daytan ti Paraiso: nagtagipalang nga Ilokano, Filipino
Teddek ti Paraiso: kayumanggi, ganggannaet a henio.
Isu ti sirmata, ti estatua ni Ari Kamehameha
Iti hustisia, adda ni Ben Menor iti nangisit a kapa
Laureta, trabaho: agkabannuag nga Agsalud Joshua
Iti edukasion, adda dagiti Suyat ken kakaduada.
Da Aduja, Malapit, Abinsay, Cachola, dadduma pay iti politika
Iti gobierno, adda da Labez, Arre, Bautista, Junasa, ay, aduda
Adda met da Gilopez ken Baclig iti lubong ti musika
Albalos, Saludes, ken kakaduada iti kultura ken literatura.
Ganggannaetda amin, wen, puli ken dara nagduduma
Isuda a teddek, panuli iti paraiso ni Kamehameha
Masirib ken naanep nga allawagi, alibtak iti arkitektura
Paraiso! Paraiso! Daytoy ti Daga ti Aloha.
