Ni ANNA MAE LAMENTILLO
AM-AMMO a kas naulimek nga agtrabtrabaho. Iti laksid dagiti adu ken maipagpannnakkel a gapuananna, saanna nga ipadpaduyakyak. Ni Sekretario Mark A. Villar ‘tay agseserbi iti publiko a ti kangrunaan para kenkuana ket isu ti panangipeksana iti kabaelanna babaen dagiti aramidna, saan ket a babaen dagiti balikas.
Sakbay a nagpaay a Sekretario ti Department of Public Works and Highways, nabotosan isuna para iti maikatlo a terminona a kas pannakabagi ti kakaisuna a distrito ti Las Pinas idi 2016 ket sisasagana idin a mangituloy iti trabahona a kas agpampanday-linteg. Mairaman kadagiti nagapuananna iti Kongreso ti panagbalinna nga autor dagiti gakat iti edukasion, salun-at ken pamastrekan, agraman ti Negosyo Act a mangitandudo iti microfinance, ken ti Lemon Law a mangsalaknib kadagiti aggatang kadagiti lugan. Isu ti pay ti maysa kadagiti nangiproponer iti Co-Loading Act, a nanglukat iti biahe para kadagiti ganggannaet a lugaw iti taaw iti uneg ti pagilian ken panagibiaheda kadagiti kargamento.
Ngem sakbay a makaipila kadagiti gakat para iti maikatlo a terminona, naayaban nga agserbi iti Gabinete ni Presidente Rodrigo Duterte a kas pangulo ti Department of Public Works and Highways (DPWH). Inawatna ti pagrebbenganna ket impakitana a karbenganna la unay ti nasao a takem. Impaneknekna nga awan ti di malpas ‘tay tao a naregget ken addaan sirmata.
Naidumduma a Gapuanan iti DPWH
Manipud Kadagiti Agdama a Kameng ti Bannawag: Dios ti Agngina!
Iti babaen ti liderato ni Sekretario Mark, naileppas ti DPWH ti 29,264 a kilometro a kalsada, 5,950 a rangtay, 11,340 a flood control projects, 150,149 a siled-pagadalan, ken 222 a sentro a pagbakuitan iti uneg laeng ti lima a tawen. Wen, adu dagiti nagapuananna, ngem nagtalinaed a napakumbaba, ken intedna ketdi ti pammadayaw kadagiti kakaduana iti trabaho – ti pudno a marka ti maysa a naulimek ngem epektibo a trabahante.
Ti mamagbalin kadagiti gapuanan ni Sekretario Mark a kas naisangsangayan, isu ti kinapudno a saan a nalaka ti trabaho nga an-annongen ti DPWH. Ti panagaramid dagiti kalsada ket saan laeng nga iti pannakaaramid dagitoy. Malaksid kadagiti masterplan ken blueprint, nasken pay a magun-od ti gobierno ti daga a madalanan, nasken a maresolbar dagiti pakaseknan ti right of way (ROW), mailaban dagiti pondo para iti pannakaaramid dagitoy, ken adu pay a sabsabali, malaksid pay dagiti proseso a burokratiko.
Sinangona dagitoy a karit babaen ti inwayatna a desentralisasion ti pannakarisut dagiti ROW, pannakapasayaat ti pannakamonitor ti pannakaala kadagiti ROW, pannakaikabassit dagiti dati a adu nga addang iti pannakaproseso dagiti proyekto impraestruktura, ken ti panagusar iti geo-tagging para iti real-time monitoring tapno maammuan no ania ti dinur-asan dagiti proyekto.
Tapno magun-od dagiti naaramidan ni Sekretario Mark iti uneg ti lima a tawen iti laksid ti pandemia ket pudno unay a naisangsangayan.
Ngem iti laksid dagitoy a naaramidanna, adda latta met dagiti agpanggep a mangibaba iti naganna. Nupay kasta, makaparagsak a panunoten nga adu met dagiti makaamiris ken mangdayaw kadagiti naileppasna a gannuat. Dagiti nadumaduma a surbey a naiwayat sakbay daytoy nga eleksion, ipaneknekda nga adda latta ni Sekretario Mark iti akinngato nga agpang dagiti magustuan dagiti botante a kandidato a senador, a mangipakita laeng a ti aramid, isu ti pakakitaan.
Bin-ig a pammadayaw ti ipapaay ni Presidente Duterte kenkuana, nga ipagpaganetgetna no kasano ti kinapasnek nga agtrabaho ni Mark. No la koma mabalin, saan la koman nga agkankandidato a senador; ketdi, ituloyna ti trabahona iti Gabinetena. Kasta ti kinapateg ni Mark.
Babaen ti liderato ken kinapasnekna iti trabaho, ad-adu met itan ti panawen dagiti pamilia a Filipino nga agdedenna gapu iti pannakaipakat ti EDSA Decongestion Program; dagiti mannalon, nalaklaka metten ti panangibiaheda kadagiti apitda a mapan kadagiti tiendaan gapu kadagiti kalsada ken rangtay a naaramid kadagiti nadumaduma a rehion; immadu dagiti komunidad a manamnama nga agbalin a natalged kadagiti kalamidad gapu kadagiti proyekto a kas iti Leyte Tide Embankment Project; ad-adu itan dagiti Filipino a nalaklaka a makagun-od kadagiti kangrunaan a serbisio ken oportunidad gapu kadagiti napimpintasen a kalsada ken napasayaat a rangtay, ken nalaklaka itan ti panagaallatiw kadagiti isla.
Dagiti Panggepna a Kas Agpampanday-linteg
Patien ni Sekretario Mark a ti agtultuloy a pannakaparang-ay ti impraestruktura iti pagilian, ibungana ti agtultuloy met nga irarang-ay dagiti siudad, dagiti away, ken ti pagilian iti pakabuklanna. Daytoy ti gapuna a no mabotosan a para iti Senado, panggepna nga agbalin nga agtultuloy a programa ti ania man nga administrasion ti programa a “Build, Build, Build” ti gobierno babaen ti panagbalin daytoy a linteg. Daytoy met ti mangipanamnama nga agtultuloy dagiti proyekto impraestruktura a mangparegget ti irarang-ay ti ekonomia ken mangpaadu iti pagtrabahuan.
Kas maysa nga agserserbi iti publiko a di nagsardeng a nagtrabtrabaho bayat ti pandemia, naamiris met ni Sekretario Mark ti rigat a sinango dagiti frontliners. Gapu itoy, pangggepna a maipaayan kadagiti benepisio dagiti amin a frontliners iti panawen ti pandemia agraman dagiti amin nga agpapaay iti salun-at, dagiti agtrabtrabaho iti konstruksion, dagiti drayber ken akinkukua kadagiti lugan a para iti publiko, a kas iti hazard pay, nayon a leave benefits, medical allowance ken insurance, malaksid ti sabsabali.
Panggepna pay ti mangparnuay, babaen ti pannakapanday ti linteg, iti “super core council” a buklen dagiti maseknan nga ahensia ti departamento ehekutibo kaduada dagiti pannakabagi dagiti dadduma pay a sanga ti gobierno tapno pataudenna ti pannakabael ti gobierno a mangsango kadagiti di mapakpakadaan a parikut iti salun-at ti sangapagilian agraman dagiti kalamidad ken tapno makapataud iti wagas a pangrisut kadagitoy a pakaseknan.
Adu pay dagiti sabsabali a prioridad ni Sekretario Mark, a kas iti: pannakataginayon ken pannakaitandudo ti tulong nga impraestruktura kadagiti mannalon tapno mapadakkel ti apitda; pannakapasayaat ti impraestruktura iti IT tapno kabaelan ti amin nga estudiante ti makapagbasa babaen ti online malaksid a mapasayaat ken makompleto dagiti pasilidad tapno agbalin a makaay-ayo kadagiti agad-adal ti panagbasada; pannakatulong dagiti MSMEs babaen ti pannakaited ti gundaway kadakuada a maipaayan iti utang a nalaka a bayadan ken pinansial a suporta tapno makabangonda gapu iti damsak nga impaay ti pandemia a COVID-19; pannakapanday dagiti linteg a manglaban iti amin a kita ti diskriminasion, iti kasta, ad-adda pay a masalakniban dagiti babbai ken ubbing kontra iti panagabuso ken eksploitasion, ken mapasayaat dagiti benepisio dagiti senior citizen ken dagiti tattao nga addaan rangkap ti bagida (PWDs).
Addaan met kadagiti plano lehislatibo a mangparabur kadagiti overseas Filipino workers (OFWs). Kayatna nga adda sigurado a masangpetan a trabaho ken maidiaya a livelihood programs ken reintegration services para kadagiti agawid nga OFWs tapno ti panagtrabaho kadagiti ganggannaet a pagilian agbalin a maysa laeng a pagpilian a saan ket nga inkapilitan.
Malaksid kadagitoy, kayatna a maikadakkel ti badiet para kadagiti serbisio a mangsaranay kadagiti agparparikut a mangmangged, agraman ti libre ken naan-anay a serbisio iti salun-at ken tulong dagiti abogado kadagiti OFWs; pannakaited ti nayon nga ammo kadagiti OFWs no kasano a maimatonanda ti mateggedanda; pannakaisayangkat dagiti information drive tapno maammuan dagiti OFWs dagiti agdama a serbisio a mabalin nga ipaay kadakuada ti gobierno; ken ti pannakapasayaat ti pannakasalaknib dagiti OFWs kontra iti pannakaabuso babaen ti pannakagubat ti illegal a panagrekrut ken illegal a pannakaibiahe dagiti tattao a mapan kadagiti ganggannaet a pagilian ken pannakaipanamnama ti pannakadusa dagiti manggunggundaway kadagiti OFWs.
Impanekneken ni Sekretario Mark ti kabaelanna a kas pangulo ti DPWH. No mabotosan nga agtugaw iti Senado, awan panagduadua a kabaelanna met nga ipagna dagiti panggepna a linteg. Ti rekordna a kas kameng ti Gabinete ni Presidente Duterte ti nalawag a mangipaneknek iti daytoy.
