Salaysay ni ARCHIE C. ANIPOT
DISIEMBRE 15, 2001. Umadanin ti Paskua; aldaw a panagtitipon a kas panglagip iti pannakaipasngay ti Mesias. Ngem ita nga aldaw, umadayoak; panawak ti pamiliak tapno mabukel ti rutaprutap nga arapaapko.
Umar-arakup ti salemsem ti amian iti dayta nga alas otso iti bigat. Ngem daeran daytoy ti nabara a kablaaw manipud kadagiti pamipamilia nga adda iti stage. Maragsakanda ngem ammok nga adda sumagmamano a madandanagan. Adda amak a nakalemmeng iti kasayugan ti nakemda iti agbalinto a gasatmi iti baro a lubong nga asakenmi.
Ket nupay awan iti nakaumay a kameng ti pamiliak iti daytoy a nakalallagip a paset iti biagko, bigbigek la unay ti kararag nga impabalonda kaniak. Daytoy ti kapapatgan a bagnosko iti daytoy a dangadang.
Addakami met iti ground; iti formation. 225-kami. Naurayko met la ti kari ti “addanto aldaw.” Apagisu a 27 ti tawenko. Baroak pay idi. Nabayagko a tinagtagibi daytoy nga arapaapko nupay nagsardengak met a nagbasa idi gapu iti kinakurapaymi.
Manipud Kadagiti Agdama a Kameng ti Bannawag: Dios ti Agngina!
Pudno, diak nananam ti kinaragsak nga impaay ti kinaagkabannuag. Ngem daytoyen ti panawen a daliasatek ti bukodko a dana. Daytoy nga aldaw ti oathtaking-mi a kas baro a polis. Ket nagsapatakami-- iti pagilian. Daytoy ti rugi ti pakasaritaan ti serbisiok.
Kalpasan ti oathtaking-mi iti Police Regional Office 1 (PRO1), Camp Brigadier General Oscar M. Florendo, Parian, San Fernando City, La Union, nagderetsokami sadiay Regional Training School (Regional Training Center itan) 1 sadiay Aringay, La Union. Indissagdakami iti 6x6 a trak iti igid iti highway. Simmabat ti arban a karit. Reception!
Malagipko dagiti rigrigatko, makapagpolisak laeng. Wen, inheniera ti inturposko idi 1998 sadiay University of Northern Philippines iti Vigan, Ilocos Sur (saan pay a siudad idi) ngem nabiag ti darak iti panagpolis. Idi naipasak ti Police Officer 1 Entrance Examination 1 idi Nobiembre 1998, nagaplayakon idi 1999 iti Philippine National Police ngem diak naigasatan. Pinadasko ngarud a simrek a soldado ngem diak intuloy ta kuna tay kaam-ammok a polis nga addanto manen recruitment inton 2000. Ngem awan.
Pagur-urayak kunak, nagaplayak ngarud iti Bangued, Abra. Napagasatannak met ket naidestinoak ngarud sadiay Lacub, Abra. Inaramidmi ‘diay water system-da. Idi nalpas, nagawidakon.
Ket idi 2001, mapanak koman agaplay iti Special Action Force (SAF) ta kinapolis latta ti ipukpukkaw ti kaunggak. Ngem impadamag kaniak ‘tay kaam-ammok a yuraykon ta adda kano recruitment iti second quarter iti PRO1. Ket napasamak, nupay naitantan ti oathtaking. Iti kinaadu a rigrigatko sipud pay idi rinugiak ti agaplay, matayak laengen ngem ti aglusulos, kinunkunak. Daytoy la ti wagas a makasubadak metten kadagiti nakaat-atiddog a sakripisio dagiti dadakkelmi. Panawen metten a dakamin ti mangtaripato kadakuada.
Nalasatak ti reception. Iti makadominggo a kaaddami iti training school, addan sumagmamano a naglusulos. Adda dagiti kameng ti SAFa nangsanay kadakami isu a ninamnamakon a bagkatenda ditoy no kasano ti training-da sadiay. Ket insaganak ngarud ti bagik ken ti panunotko ania man ti ipaobrada. Adda amin a rigat. Pisikal, mental ken no ania ditan. Pagsayaatanna, dimmakkel ken nairuamak iti rigat ta iti panagsardengko idi nagturposak iti hayskul, kunaek a natennebak iti konstruksion. Nupay kullapitak idi, pimmigsa ti bagik. Lalo la unayen iti pakinakem ta nupay adda latta met iti tiempo ti panaglupoy, agkarkaragagak latta tapno makauyosak ti pigsa. Sinaganaakon ti kadadaksanen a mabalin a mapasamak ta malimitaran amin a kanen, inumen ken uray ti garaw. Delikado no maduktalandaka dagiti trainers nga agsalungasing kadagiti pagannurotan. Ta saan amin nga aldaw, aldaw ti balligi. Didaka inggaan. Agpinnarigatkayo. Sika ti aglusulos wenno isuda ti mauma.
Dimteng ti Paskua; ti Baro a Tawen. Inyaw-awanko lattan ti iliwko kada tatang ken nanang ta saankam a nakaawid. Naragsak a Paskua ken Baro a Tawenyo laengen tatang, nanang ken kadakayon kakabsatko; Ni Apo ti Mangtarabay kadatayo amin, kinunkunak lattan iti panunotkon. Addanto napimpintas a panagkikitatami.
Hunio 28, 2002 idi agturposkami a kas miembro ti Public Safety Basic Recruit Course (PSBRC) Class 2001 Bagong Lahi. Awan pay laeng idi iti Field Training Program nga innem a bulan. Ket kaaduanna kadakami ti impandan iti Police Provincial Offices idinto a nagboluntarioak a nagyan iti Regional Mobile Group (RMG) 1. Impandak ngarud iti 2ND Company sadiay Agoo, La Union.
Idi nagpa-training-da iti Special Counter-Insurgency Operation Unit Training (SCOUT) idi Nobiembre 22, 2002, nagboluntarioak manen ta kapigpigsaan pay ti bagi, kinunkunak. Nagsayaatanna, ad-adda pay a napadur-as dagiti ammok idi nagturposkami idi Pebrero 3, 2003. Iti panagsanaymi, napnokami ti ideolohia.
Agosto 7, 2003 idi damok a sumurot iti Combat Operations and High Risk Service of Warrants. Joint Operation ti Regional Mobile Group ken ti Provincial Mobile Group ti Pangasinan. Napanmi inyimplementar ti aresto ken Search Warrant gapu iti panagikut ti paltog ken nadumaduma a klase ti bala ti dua a rebelde a kameng ti Rebolusyonaryong Hukbong Bayan (RHB). Dagitoy ti Most Wanted Criminals iti Mabini, Pangasinan.
Apagtangep ti sipnget idi umulikami iti bantay. Awan sarday a pagpagna. Ngem idi kumaltaang, nabannogen ti tropa, napankami ngarud biit iti igid iti waig ket dita a timmawingkami manen ti pigsami. Nangan dagiti mabisin. Ngem bassit laeng ta saan a mabalin ti agpennek. Lapped laeng iti napartak a pannagna. Inkidemmi ti apagdarikmat, idi kuan, pagna manen. Ta masapul a sakbay a mabtak ti lawag, maalamin dagiti target-mi. Naibusankami ti danum isu a kapilitan nga imminumkami iti nagnaanmi a narabaw a baresbes. Bay-amon ta pitak!
Idi makadanonkami iti dalan a nagbaetan ti dua a turod, nagsinnupiaten dagiti dua nga opisialmi. Ambush site ngamin daytoy. Nagpatangda. Idi umasidegda iti yanmi, imbagada nga agalertokami ken partakanmi ti magna ta awan met kano ti sabali a pagnaanmi no di la daytoy. “Ipapanyo nga adda latta kabusor iti aglawlawtayo!” kinunada. Sinnublat nga agsinnumbangir ti nakapaturongan dagiti paltogmi malaksid ti akinsango ken akinlikud tapno masigurado a makita amin a peligro iti aglawlaw. Ket idi makalasatkami, nakaangeskam pay ti nalukay. Nagtuloykami a nagna. Awanen ti inana ta makamtudankamin ti oras. Ket sakbay a naipasngay ti sinamar, natiliwmin dagiti dua nga akusado a rebelde iti maysa a kubo iti tengnga ti bantay a mapapati nga ayuyang dagiti kakaduada a rebelde. Nasukisok ti kubo ken ti paraangan ket dita a naalaanda pay iti uppat a rifle grenade ken sangapulo ket maysa a bala ti shotgun.
Napasarunuan daytoy a yuulik iti bantay idi 2004 sadiay Sugpon, Ilocos Sur. Marijuana eradication. Addaakon idi iti Ilocos Sur Provincial Mobile Group. Dua nga aldaw, dua a rabii sakbay a nadanonmi ti plantasion ti marijuana. Ngem sakbay dayta, limmaban dagiti mapapati nga agtrabtrabaho iti plantasion, Pasang-atkami idin, kaduami ti tropa ti soldado idi pinaltopaltogandakami. Immabut iti sumagmamano a minuto ti engkuentro agingga a nagtalna iti ngato. In-inut a kimmalay-atkami. Putok-lemmeng ti inaramidmi. Inusar dagiti soldado ti machine gun agingga a masiertomi nga awanen ti peggad iti ngato. Ket idi addakamin iti ngato, nakitami dagiti nabisngay a mula a pagilasinan a naglibasan dagiti imbilangmi a kabusor. Pinuoranmin sadiay ngato dagiti dadduma a naparutmi a marihuana. Impanmi met iti kampo dagiti nayulogmi.
Kalpasan daytoy, naidestinoak met iti maysa nga ili iti amianan ti Ilocos Sur. Daytoy ti maysa kadagiti diak malipatan a padasko iti serbisiok. Ala-una iti malem ti Septiembre 4, 2005, timmawag ti maysa a kapitan ti barangay iti estasionmi. Nakitana kano ti maysa a tao iti uneg ti bubon a sakupen ti barangayda idi napanna binisita ti pinagayanna. Impapanna a natayen ta saan met kanon nga aggargarawen. Umangot pay kanon.
Nagrespondekam a dagus ket idi nakadanonkami iti talon nga adda iti sakaanan ti bambantay, siniripmi ti bubon. Umangoten a talaga ti bangkay. Ket no dimo miraen, narigat a makita nga adda tao iti kinaunegna ti bubon. Nakadumog daytoy iti danum. Sakbay daytoy a pannakaduktal, mapukpukaw kanon sipud pay idi Septiembre 1 ti maysa nga agtawen iti nasurok a tallopulo a babai a kabarangayanda. Rimmuar kano iti balayda ngem saanen a nagsubsubli. Segun ti pamiliana, agparparikut kano daytoy iti salun-atna. Ket agparparikna iti asawana a ni la ketdi baketna ti adda iti uneg ti bubon. Patienna a timpuak a nagpakamatay ta maburiboran kano unayen.
Ket awan ti napigsa ti pakinakemna a pumadas a bumaba iti bubon kadagiti nasangpetanmi. Adda ketdi ti nangibaga a mangalada laengen ti padi ta ditoy kanon a maitabon. Adu ti saan nga immanamong nangruna ti akinkukua iti bubon agraman ti asawa ti babai. Adda met nagkuna a punnuenda ti danum ti bubon tapno tumpawto kanon ti bangkay. Kaanonto? Kinuna dagiti nagaaribungbong a bumarangay. Yurayyo laengen a dagiti tagapuneraria ta isudanton ti umulog dita, kuna met ti maysa. Simmangpet dagiti tagapuneria ngem awan nakaitured. Agsasangiten ti kameng ti pamilia ni Maribel nupay saan pay a napaneknekan nga isuna a talaga ti bangkay.
Kinitak dagiti kakaduak; sa dagiti tattao nga adda sadiay ngem awan a talaga ti mangayat a pumadas a bumaba. Nauneg a talaga ngamin ti bubon. Timmangadak ti langit. Tarabayennak, Apo, kinunak. Nangeddengak. Nagpaalak ti agdan a kawayan ken tali. Inikkatko ti unipormek. Ginalutanda ti agdan sa inkamangda iti puon ti kayo ti tali. Imbabada ti agdan agingga iti ngiwat ti bubon. Inusarko ti paniok a pinangabungot iti agongko. Bimmatayak iti agdan. Impauyaoyda. Adda man danag iti kaunggak ta baka adda uleg iti danum ngem diakon a pinanunot daytoy. Ti nasken mayaonmi ti bangkay. Idi addaakon iti baba, makasubsubliak ta diakon makaanges. Inikkatko a dagus ti panio. Tinengngelko ti angesko. Pinartakak a ginalutan ti bagi ti bangkay. Nakitak nga atiddog ti buokna; babai. Inalistuak ti immuli iti agdan. Impukkawko nga ipangatodak. Insarunoda nga inyaon ti bangkay. Isu kano nga agpayso, kas binigbig ti asawana. Nagsangsangit ti pamiliana. Idi addakamin iti dalanmi nga agturong iti patrulia, imbagada nga NPA kano dagiti adda iti ngato ti turod a mangbuybuya kadakami. Naisawang kano ‘tay maysa nga adayonto kano ti maragpatko. Diakon pinanunot daytoy nga imbagada. Ti nasken, nakatulongkami, kas insapatami nga agserbikami iti pagilian.
Ken, wen adu pay dagiti simmarsaruno a padas ken namnamaek nga umad-adu pay ti karit ngem, ala, arakupek amin dagitoy. Ta adda la ketdi ti katakunaynay a manamnama a kadua iti panagdaliasat.-O
