Salaysay ni VILLAMOR VISAYA JR.
Inyusuat itay nabiit ti Department of Health (DOH), Department of Education (DepEd), LGU-Tuguegarao City, MSD Global Healthcare Philippines, ken ti Gobierno Probinsial ti Cagayan, ti programa ti pannakabakuna para iti human papilloma virus (HPV) iti Cagayan National High School iti Siudad ti Tuguegarao.
Indauluan a mismo ni DOH Undersecretary Enrique ‘Eric’ Tayag ti nasao nga aktibidad, a naawagan iti “Sa HPV vaccine, cervical cancer-free ang future natin!”
Naangay ti aktibidad kas pannakaiwayat ti “Inclusion of the Human Papilloma Virus (HPV) Vaccination in School-Based Immunization Program (SBIP) ti DepEd. Panggep ti SBIP a masalakniban dagiti agad-adal nga ubbing kadagiti sakit a patauden ti HPV a malapdan babaen ti bakuna.
Maysa a kadawyan a virus ti HPV a makaigapu iti gagangay a tukaktukak iti ima, saka, rupa, kdp. Ngem adda dagiti strain ti HVP a makaapektar iti mabagbagi a mabalin a makaigapu iti kanser iti cervix kadagiti babbai. Nupay kasta, no masapa a maduktalan ken mataming, mabalin a maliklikan ti cervical cancer.
Manipud Kadagiti Agdama a Kameng ti Bannawag: Dios ti Agngina!
Daytoy ti gapuna a maisaysayangkat ti school-based nga HPV immunization tapno masalakniban dagiti ubbing a babbai.
Ti cervical cancer ti maikapat a kadawyan a kanser dagiti babbai iti sangalubongan, segun iti World Health Organization (WHO).
Iti nagbaetan ti 2018 ken 2030, pinattapatta ti WHO ti panagadu ti kaso ti cervical cancer, manipud 570,000 agingga iti 700,000 iti tinawen; ken umadu met ti matay iti tinawen, manipud 311,000 agingga iti 400,000. Idi laeng 2020, agarup 341,800 a babbai ti natay iti cervical cancer iti sangalubongan. Kaaduan kadagiti natay ket manipud kadagiti low ken lower-middle-income country (LMIC) kas iti Filipinas. Maitudo a maigapu dagitoy ti panagkurang ti umisu a pannakaiwayat ti cervical cancer prevention, screening, ken pannakataming.
Iti Filipinas, segun ken ni DOH Undersecretary Enrique ‘Eric’ Tayag, ti cervical cancer ti maikadua a kadawyan a kanser a mangapektar kadagiti babbai, a mapattapatta a 7,277 ti baro a kaso ken 3,807 ti matay iti tinawen.
Nupay makapadanag dagitoy nga estadistika, adda latta namnama: ti cervical cancer ti maysa kadagiti sakit a malapdan ti bakuna. Ket tapno maleplepan ti yaadu ti maapektaran iti sangalubongan, maisaysayangkat dagiti programa a panagbakuna kadagiti pagadalan tapno mataming ti 90% kadagiti babbalasitang sakbay nga agtawenda iti 15.
Iti Filipinas, segun iti WHO, basbassit ngem maysa iti kada 10 a babbalasitang a target para iti HPV immunization ti nakaawat iti kompleto a dosis ti bakuna. Manamnama a babaen ti nasayud a pannakaisayangkat ti immunization, screening, ken treatment para iti HPV, mabalin a makontrolen, no di man naan-anayen a mapukaw, ti kaso ti cervical cancer iti Filipinas inton 2064.
Panangsalaknib kadagiti agad-adal iti impeksion ti HPV babaen ti school-based a panagbakuna
Rinugian ti DOH ti panagbakuna para iti HPV idi 2015 kadagiti pasilidad ti salun-at ti publiko. Idi damo, community-based laeng ti programa ket dagiti babbalasitang nga agtawen iti 9 agingga iti 10 ti nabakunaan.
Idi 2017, nakitinnulong ti DOH iti DepEd tapno marugian ti school-based a HPV immunization program para kadagiti estudiante nga agtawen iti 9 agingga iti 14. Daytoy nga age bracket ti kaaduanna a maipaayan iti pannakabakuna ta gagangay a saanda pay a na-expose iti HPV, a kadawyan a mayakar babaen ti seksual nga aktibidad.
Para iti 2022-2023, nakailatang iti DOH iti 1.2 a milion a dosis ti HPV vaccine para iti 600,000 nga estudiante. Iti Region 2, nangilatang ti DOH iti 50,000 a dosis para iti 25,000 nga estudiante iti rehion.
Iti panagsubli ti rupanrupa a panagklase, ad-adda a kasapulan a maitultuloy ti school-based a programa ti panagbakuna para iti HPV tapno masalakniban dagiti estudiante iti impeksion ti HPV ket mapababa ti risgo ti a maaddaanda iti cervical cancer ken dadduma pay a sakit a patauden ti HPV.
Malagip a gapu iti pandemia ti COVID-19, sinuspende ti DepEd ti in-person wenno face-to-face a panagklase manipud idi 2020 isu nga insardeng pay laeng idi ti DOH ti school-based immunization.
Panangpatibker iti panagtitinnulong ti nadumaduma a maseknan a grupo iti Region 2 tapno mapaksiat ti cervical cancer
Ti pannakaisayangkat ti HPV immunization program iti Tuguegarao City, Cagayan, maysa a pammaneknek no kasano a makapagtitinnulong ti agduduma nga stakeholder group tapno epektibo a maiwayat ti school-based immunization program, segun ken ni Dr. Reynante Caliguiran, schools division superintendent ti DedEd-Tuguegarao City.
Ti Tanap ti Cagayan (Region 2) ti maysa kadagiti rehion a nakaturpos iti HPV immunization program iti pagilian, babaen ti DOH Regional Memorandum a mangidagadag a maipaayan ti tunggal kualipikado nga estudiante iti dua a dosis ti HPV vaccine iti uneg ti innem a bulan.
Iti Cagayan, kadua da DOH Undersecretary Tayag ken DepEd SDS Caliguiran a nangidaulo iti pannakaisayangkat ti programa da Cagayan Governor Manuel Mamba, Tuguegara City Mayor Maila Rosario Ting-Que, ken dadduma pay nga opisial ti DOH, DepEd, LGU-Cagayan Province ken LGU-Tuguegarao City.
Timmabuno met dagiti pannakabagi ti lokal a komunidad, nangruna dagiti nagannak ken guardian dagiti benepisiario ti bakuna. Nakipasetda iti HPV awareness lecture nga indauluan ni Dr. Manette Reyes-Espinoza manipud iti Philippine Obstetrical and Gynecological Society (POGS).
Iti nasurok a 600 a timmabuno, 150 a babbai a Grade 4 manipud iti Cagayan National High School ti nabakunaan.
Impanamnama met dagiti pannakabagi ti nadumaduma nga stakeholder group ti agtultuloy a suportada para iti salun-at ti publiko babaen ti “Kalasag ng Kalusugan.” Maysa daytoy a kolektibo a commitment exercise dagiti LGU ken ti nasional a gobierno a mangpapigsa iti “kalasag ti salun-at” ti publiko babaen ti panagbakuna. --O
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti circulation department iti 8527-8121 Loc. 369, 09171360110 wenno ag-email iti [email protected].
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/bannawag.magazine
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/1668855693563462.
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
