Salaysay ni RYAN A. DULIG
Immuna a naipablaak iti Pebrero 16-28, 2022 a bilang ti Bannawag.
NO ADDA mangngegmo nga agdaldallot ditoy ilimi, siento por siento a dayta ni Ina Adelita “Lita” Romualdo Bagcal, 76, balo, agnaed iti Sitio Calao, Brgy. #4, Marcos, Banna, Ilocos Norte.
Sangapulo ket limana idi masursurona iti agdallot. Masansan nga isursurot daydi apongna a baket-- daydi Dios-ti-aluadna a Mrs. Veronica Suguitan Urbano--no kasta a mapanda mangalualod (‘tay pannakisarita iti partidos ti nababayan para iti panangasawa ti baro iti balasang). No makaawiddan iti pagtaenganda, mapan iti suli; ipadasnanto metten ti agdallot a kas iti ar-aramiden ni apongna a baket idiay napananda nangalualodan.
Naunday a panawenen ti naglabas ngem dina nalipatan ti panagdayyeng daydi apongna a baket. Ad-adda a pimmintas ti bosesna idi naikappeng a kas kantora iti simbaan.
Idi makikallaysa ti ama ti Ili a Banna, ni Mayor Carlito A. Abadilla II, naawis nga agdallot iti paset a panagkararag. Kasta manen idi marambakan ti maika-80 a kasangay ni agpapaay idi a pannakabagi ti maika-2 a distrito ti Ilocos Norte iti Kamara Imelda Romualdez Marcos iti Banna Cultural Center idi Hulio 2, 2009, pinaayaban dagiti turayen ti ili tapno mangiruknoy iti dallot iti agkasangay. Dagitoy ti nagbalin a ruangan tapno ad-adda a maam-ammo ni Ina Lita a kas dumadallot.
Kadagiti naglabas a tawen, adu dagiti nangay-ayab kenkuana nga agdallot. Segun kenkuana, magustuanna met nga ipangngeg ti panagdallotna ta kayatna a mabiag daytoy nabaknang a kannawidan dagiti Ilokano. Maikadua laengen kenkuana dagiti palakpak ken dir-i dagiti agbuybuya no agdallot iti maysa a programa.
“Tumaytayok ti riknak ken nakaragragsakak no kasta a nalpasen, ta uray awan bayadna ti panagdallotko, naparagsakko met dagiti tattao,” kinunana iti pannakiumanko kenkuana itay nabiit.
Ad-adda a limmawa ti pannakaam-ammo dagiti tattao kenkuana idi napan nagsursuro dagiti estudiante nga agad-adal iti Literatura Ilokana iti Mariano Marcos State University (MMSU) no kasano ti agdallot ken no kasano ti agsurat iti piesa a para dallot.
Idi maangay ti Senior Citizen’s Week idi 2018 iti San Nicolas, Ilocos Norte, nakisalip iti panagdallot ni Ina Lita ken inyalatna ti Umuna a Gunggona—a nangyagpang kenkuana a kas kalaingan a dumadallot iti Ilocos Norte.
Sinaludsodko no adda ritualna sakbay nga agdallot.
“Awan, basta itanamitimko laeng ti maysa a kararag a pangdawat iti Namarsua a tarabayennak koma ket agayusto lattan dagiti balikas a maidayyeng ken mapagtutunoskonto lattan ti aweng dagiti maudi a balikas,” makais-isem nga insungbatna.
Nalagipna met nga adda sinursuruanna a sangapulo ket lima nga estudiante ti Banna National High School (BNHS) nga inisponsoran ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA) babaen ti panangilungalong ni agpapaay idi a prinsipal ti nasao a pagadalan Apo Joel B. Manuel.
Simmaruno ditoy ti panangsursurona iti sumagmamano a napili nga estudiante manipud iti Caribquib National High School, Catagtaguen National High School, Caestebanan National High School, ken Banna Academy, agpapada nga eskuela sekundaria iti ili a Banna.
Kinuna ketdi ni Ina Lita a ti sekreto ti panagsursuro nga agdallot, “rumbeng nga ipapusom ta saan a sinsinan daytoy."
Maysa kadagiti sinursuruan ni Ina Lita ti mismo nga apokona, ni Jessie Aganus Bagcal, estudiante idi ti Banna National High School nga itan, maysan a mannursuro iti eskuela publika. Idi agad-adal pay ni Jessie iti MMSU, masansan nga ipangngegna ti panagdallot a nasursurona ken ni Ina Lita nga apongna.
Gapu kadagiti a gapuananna iti benneg ti literatura, innominar ti GUMIL Ilocos Norte, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Ilocos Norte, para iti Gawad Manlilikha ng Bayan, ti kangatuan a pammadayaw a mabalin nga ited ti pagilian kadagiti tattao a mangsalsaluad ken mangparparangpaya kadagiti nariingan a kannawidan ken panagpartuat.
Sakbay a nagpakadaak, dinallotannak ni Ina Lita. Adtoy ti maysa a pasetna:
“Ay, dallot, dumidinallot, dumidinallang/ Umuna man nga innak kablaawan/ Sangaili nga umay nakiuman iti numo 'toy biang/ No ania man ti innak nakaipasungalngalan/ Agyamanak ta siak ti napagasatan/ Nga umaymo nagsaludsodan/ Ay, dallot, dumidinallot, dumidinallang…"
Uray la a simgarak ta nariknak ti kinasayud dagiti balikas ken kinalamuyot ti panagdallotna.
Agtulid man ti panawen, ti dayyeng ni Ina Lita, mangngegto latta gapu kadagiti sinursuruanna nga agdallot. Mangnamnama met a dagitoy ti mangitultuloyto a mangsursuro kadagiti interesado itoy a tay-ak ti arte. Kangrunaan ditoyen a pangnamnamaanna ti apokona a ni Jessie Aganus Bagcal. --O
Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
