Sarita ni PRESCILLANO N. BERMUDEZ
Immuna a naipablaak iti Disiembre 29, 1969 a bilang ti Bannawag.
“NINANG, agpayso nga adda ni Santa Claus, aya? Kuna ketdin ni apongko nga awan kano! Imbagak kenkuana nga impakita pay ni madam ti retratona ngem di mamati. Agpayso ni Santa Claus, aya, ninang?” dinamag ni Inocencio.
Napanganga ni Mrs. Encarnacion Basilio. Dina namnamaen a dayta ti amaden ti anakna iti buniag. Sungbatanna koma ngem nagsao manen ti ubing:
“Lakay a barbasan ken butiog ni Santa Claus, saan, ninang? Nalabaga ti badona, kasta met ti bonetena ken dakkel ti supotna a baklayna. Napunno kano iti aginaldo nga itedna kadagiti nasingpet nga ubbing ti baklayna a supot, kuna ni madam. Kunana nga ikkannak kano ni Santa Claus iti krismasko. Ngem adu la unay a taltalawatawem! kuna ketdin ni apongko! Dina patien ni Santa Claus. Agpayso nga adda ni Santa Claus, aya, ninang?”
“W-wen, adda, nakkong!”
Bay-am a Yebkas Dagiti Sabong
“Kuna la ngarud ni madammi ket!” Nagrimat dagiti paningkiten a mata ni Inocencio. Nasam-it ti isem dagiti lumabanag ken babassit a bibigna. Kasla nakita ni Mrs. Basilio dagiti mata daydi kompadrena a Dencio ken dagiti bibig daydi komadrena a Miling. “Inikkannakayo met, a, idi iti krismasyo, ninang?”
“W-wen… idi bassitak a kas kenka.”
“Apay saanna nga ikkan ‘ti krismas dagiti lallakay ken babbaket, ninang?”
“Samman, a. Ngem ad-adda a dagiti ubbing a nasingpet ti ikkanna. Kaykayat ni Santa dagiti nasingpet nga ubbing!”
“Siguro, naloko ni apong idi ubing ‘su a saan nga inikkan ni Santa Claus iti krismasna, ‘su a dina patien ni Santa!”
“Siguro, a!” kinuna laengen ni Mrs. Basilio. Sinallabayna ni Inocencio nga inturong iti agdan. “Ala, agawidkan… dinto man agunget ni apongmon. Umaykanto no Huebes, wen?” Paskua no Huebes.
“Wen, ninang!”
Binuya ni Mrs. Basilio ti naparagsit a panagpababa ni Inocencio kadagiti nasileng a tukad. Inisemanna ti kinaunton daytoy. Ay, ania ketdi nga agpayson ti ubing! nayesngawna. Napasungadanna ti lakayna. Apagisu a nagsabatda ken Inocencio iti ruangan. Nagmano ti anakna iti buniag. Tinaptapik ti asawana ti ubing. Head teacher iti Villa Ligaya Primary School ni Mr. Vedasto Basilio.
“Kunak no nagawidkan?” kinuna ti maestro.
“Samman, ninong. Ngem immayko laeng dinamag ken ni ninang ni Santa Claus. Kuna ketdin ni apong a saan a pudpudno ni Santa Claus!”
Nagkatawa ti maestro. “Adda ni Santa Claus… umayto no Paskua!” kinunana.
“Yippiii! Talaga nga adda ni Santa Claus! Ikkannakto iti krsimasko! Yippiii!”
Agpada dagiti agassawa a nangisurot iti panagkitada ken ni Inocencio nga agtartarayen nga agawid.
“Nakaay-ayat ‘diay anakmo ‘ti buniag!” kinuna ti maestro idinto nga immuli.
“Mamati unay ken ni Santa Claus!” inyallawat ni Mrs. Basilio. Sa nagsennaay. “No sibibiag koma da Komadre Miling ken Kompare Dencio!” Apagtawen ni Inocencio idi maaksidente dagiti dadakkelna. Naikaranukon ti luganda a bumallasiw koma iti naapres a Karayan Cagayan.
“Rumbeng unay ti panamati dagiti ubbing ken ni Santa Claus,” nabannayat ti panagsao ti maestro idi uk-uksobennan ti puraw a kamisadentrona.
“Ngem kasano ngarud ita ni Inocencio? ‘Sino ti mangakem iti Santa Claus? Awan lat’ ammokon a maakem dayta ni apongna! Binukbukodan san ni Lakay Quilino ti kinamanagimbubukod, kinaunget, kinakirmet, ken kinaimut! Rumbeng unay ti awagda kenkuana a Lakay Solo Gobierno!”
Nagwingiwing ni Maestro Vedasto. “Dayta ti pagdaksan ti di nakadap-aw iti pagadalan,” nalab-ay ti katawana.
“Ngem dakkel met ti pangabilna sika! ‘Diak ammo a bigbigen ti letra A a kasla bayangbayang a kunada ngem kaasin’ Apo Dios, diak pay met la limmangan a mangan!’ masansan a kunaenna no dayta mapanko pakiawen dagiti bunga ti sabana.” Nagayek-ek ni Mrs. Basilio.
“Siguro, nalagdaanna man itan ti nakasamsamek la ngaruden nga alad ti solarna. Tapno saan kano a makasari dagiti bengngeg a manglaklaka iti nagbannogan ti padada a tao… kas panagkuna dagiti makiaginaldo.”
“Ania ngata nga agpayso ti panagpampanunot ni Lakay Quilino? Uray man ket koma di nakadap-aw iti pagadalan, uray kaskasao, sumurot koma met iti kannawidantayo nga Ilokano! ‘Imbag ta nakunsabota a pagadalenna ni Inocencio… Di ket koma maipada kenkuana daydiay nga ubing!”
Linapdan ti allangogan ti sangit ti dadduma pay a sawenda. Naggiddanda a sinultop ti tawa a dumna iti paraangan. Ni Inocencio ti kasta unay ti uraorna. Agtartaray nga agturong iti yanda.
“Kamkamaten ni apongna!” nayesngaw ni Mrs. Basilio. Nakitana ni Lakay Quilino nga arinkubuen a mangipaypayapay iti iggemna a burrarawit ken ni Inocencio.
Sinabatda ti ubing iti pagagdanan. “Apay? Ania ti inaramidmo?” inimtuod ni Maestro Vedasto ken ni Inocencio.
Immarakup ni Inocencio iti luppo ti maestro. “N-ni a-apong… binautnak! Dina patien nga adda Santa Claus!” insangitna.
Nagkinnita dagiti agassawa. Nangemkem ni Maestro Vedasto. “Ania ketdi ti illiterate a taon!” naibassawangna.
“’Ta ngiwatmo… addaytan ti lakay,” inyatipa ni Mrs. Basilio.
“Pue! Anak ti sal-itka nga ubing! Pagbalinennak ketdin a tirtiris! Umulogkad’ta!” inggurruod ti lakay idi makadanon iti paraangan. Nagsasaruno a naitungraraw ti ulo dagiti kakaarruba da Maestro Vedasto kadagiti tawa a pagin-indayonan dagiti sinambituen. Naisardeng pay dagiti transistor a radio.
“D-dumanonkayo, tata.” Inkarigatan ti maestro ti immisem. “Apay, ania, ‘ya, ti basol ti anakmi ‘ti buniag?”
“Maysaka met, mistro!” imbirkakak ketdi ni Lakay Quilino. Mangur-urat ti sidingsidingan a pispisna, nakalablabaga ti nagayad a piditpidit dagiti dadakkel a lapayagna. Nakapaskad dagiti kawweng a sakana.
“Ne, ania ti naaramidmi, ama, ta iramramannakami metten?” Nanguretret ti naisem a rupa ni Maestro Vedasto. Sinarapa met ni Mrs. Basilio ti barukongna.
“Konsintidorkayo iti ur-uray nga aramid tapno ammoyo!” kinuna ti lakay. “Dayta sansanta kalaws nga ipilpilityo i’ta ubing nga adda… saan ketdin nga ur-uray nga aramid dayta? Nabayagak a taon ngem diak pay nakita dayta a taltalawatawenyo a santa kalaws!”
Nagtinnaliaw dagiti agassawa. Naalsem ti dida nalapdan nga isemda.
“A, e, ammoyo, tata,” kinuna ni Mrs. Basilio, “talaga nga adda Santa Claus kadagiti ubbing!”
“Ania, di talaga nga adda, apong!” naipigsa a kinuna ni Inocencio a simmardengen nga agsangit.
Dimmuklos ti lakay iti agdan ngem dina intuloy ti immuli. “Sal-itka nga ubing… pagbalinennak a loko! Umulogkad’ta no kunak, umulogka! Umulogka no kayatmo ti nas’yaat!” Inwitwitna ti burrarawit.
“Mandiak! Bautennak met!” Simmalipengpeng ti ubing iti likudan ti ninong ken ninangna.
“Paulogenyo, mistro! Saan a mabalin kaniak ti ur-uray nga aramid. Diak kayat ti panangay-ayonyo kenkuana!” Makapugpugson ti lakay.
Kinudkod ni Maestro Vedasto ti teltelna. “Ala, umulogkan, barok.” Kinibinna ti ubing.
“Mandiak, ninong… bautennak ni apong!”
“Talaga nga ikkanka ita iti pagnakmam, sal-itka!”
“Ay, apo! Ania daytoyen a mapaspasamak?” Sinarapa ni Mrs. Basilio ti barukongna.
“Alan, barok, intan,” kinuna ni Maestro Vedasto. “Lallalo nga agunget ni apongmo no agsukirka. Laglagipem a saan a kayat ni Santa Claus ti nasukir nga ubing… amangan no dinakanton ikkan iti krismasmo!”
“Agpayso, ninong?”
“Wen, barok… dinakanton ikkan ni Santa Claus iti aginaldom no agsukirka!”
Dayta laeng ket natulnogen ni Inocencio nga immulog.
“Pangngaasiyo, a, diyo koma dusaen ni Inocencio… awan ammona,” kinuna ni Maestro Vedasto idi addadan iti akimbaba a tukad ti agdan.
“Hah, awan pakibianganyo… uray lalatek ti apokok!” kinuna ti lakay. Ginammatanna ti takiag ni Inocencio. Pinagsarunona a binasnotan. “Uhm! Uhm! Uhm! Tumaudka a torpe, a?”
Nagtiritir ni Inocencio. “Annayko! Saanen, apong! Saanen, apong! Saanen, apong! Diyo ngamin patien ni Santa Claus! Diyo ngamin patien ni Santa Claus!” Nagsangiten ti ubing.
“Ania a sansanta kalaws ti dagdaguldolem? Daytoy ti santa kalaws…” Pinagsasaruno manen ti lakay a binaut ti ubing.
Limnek ti ulo kadagiti tawa idinto nga inulod ti lakay ti agtirtiritir nga apokona. Immuli ni Maestro Vedasto nga agkinkintayeg iti pungtotna. Awan maaramidna.
“Vedasto, kakaasi ti anakta ‘ti buniag… kakaasi ni Inocencio!” insaibbek ni Mrs. Basilio iti barukong ti asawana.
“Nagrigat la ketdin ti tao nga awan adalna!” nakuna laengen ti maestro.
Saanda a naimas ti nangaldaw.
“Piman ni Inocencio!” insennaay manen ni Mrs. Basilio idinto nga imminum. Sa insarunona: “No maminsan, kayatko a patien a biddut ti panangipapatitayo kadagiti ubbing ti kaadda ni Santa Claus,” kinunana.
“Saan, saan a biddut dayta,” kinuna ni Mestro Vedasto. “Dakkel ti maited ti panamatida ken ni Santa Claus tapno agtulnogda. Kitaem laengen ni Inocencio….”
“Wen, a, ngem isu pay ketdi ti nakadusaanna. Nakakaasi nga ubing.”
"Nasnasken man itan a saan a maawan ti pammatina ken ni Santa Claus,” kinuna ti maestro.
“Ngem kasano koma? Kasano a maallukoy a mamati ni Lakay Quilino? Isu ti saan a mamati…”
PASKUA. Agragrag-o ti lubong iti idadateng daytoy naidaddaduma nga aldaw. Ngem nupay agliplipias ti ngayed, nalay-asan ti puso ni Lakay Quilino.
Kas nakairuamanna, nasapa a bimmangon ti lakay a ‘Solo Gobierno.’ Nupay aldaw ti Paskua, sinapsapana ti nagtabbaaw. Narkas ngamin ti ingguarnina a ruangan ti pinakrisan nga alad.
Nganngani nagpatnag a saan a naturog ta sisiimenna no adda ketdi sumrek a manglaklaka. Ken maysa, nakaar-ariwawa ti pasala iti plasa ti bario. Mangngegnan sa amin ti arimpadek dagiti agsasallupang a makiaginaldo. Dinaydayamudomanna ti kanta dagiti ubbing nga igaggagarada nga ipangngeg kenkuana no lumabasda:
O Lakay Quilin a naimut
Ta ubetmo, agkimmokimmot!
Inyayugda dayta iti kanta iti Piesta ti Natay. Ngem dina la ketdin napuotan ti sinal-it a nangrekkas iti galut ti ruangan.
Takaw ti dagus a simpeg iti panunotna. Immuna a kinitana ti kagab. Awan met napukaw kadagiti manokna. Kabesadona ida kadagiti dutdotda ken panagtaptapingarda. Pumada met ti kaadu dagiti itlog kadagiti baki iti tunggal tukkol ti bamban a pagbilanganna. Napan iti sinabaan. Awan ti naksay kadagiti binulig a saba.
Dumayamudom a nagsubli iti paraangan. Isu metten ti pannakakitana iti maysa a bungon iti bassit a balkon. Saanna a nakita itay immulog. Nariwet pay ngamin.
“Ti inted ni Santa Claus!” indir-i a dagus ti apokona itay yunegna. “Pudno ti kinuna ni ninong! Pudno ti kinuna ni ninong!” Naglaglagto ni Inocencio iti napalalo a ragsakna. Immulog. Mapanna kano ayaban da ninong ken ninangna. Saanna nga inkaso ti panangatipa ni lelongna.
Napanunot ni Lakay Quilino a bukraen ti napintas ken panakkelen a bungon.
Puraw a goma a sapatos ken kabarbaro a pagan-anay ti linaonna. Para ubing ti sapatos, para ken ni Inocencio. Kasta met ti nalabaga a seda a bado ken ti kaki a putot a sapin. Para nataengan ti maikatlo a kawes… bumagay sa kenkuana ti maris-kape a pagimeng!
Naggapuanda ngata? nasaludsodna.
“Inted ni Santa Claus, apong!” kinuna ti apokona.
Saan a napuotan ti lakay ti isem kadagiti pinalabaga ti mamaen a bibigna. “Adda, ‘ya, ngata nga agpayso dayta a santa kalaws?” nayesngawna. “Naglaing ketdin dayta a santa kalaws!”—O
Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
