Sarita ni ANGEL C. ANDEN
Naipablaak iti Disiembre 12, 1960 a bilang ti Bannawag.
ININ-INUT ni Basilio a ginuyod ti ules agingga iti timidna ta mariknanan ti lam-ek a kumutikot iti bakrang ken barukongna. Agsikig komat' bassit ngem narigat met la unayen ti panagkutina. Ken maysa, agalenna unay ti kinatangken ti langkapi. Miningmingan ti naguspaken nga ules iti rabaw ti narapis a bagina ket binilbilangna dagiti nayurit a sinankrus a kasla agkikibin. Mano ngata dagiti sinankrus a naiburik iti binakol nga ulesna?
Ngimmato bassit ti pingir dagiti namaga a bibigna ngem saan unay a madlaw ti isemna ta namaga ken nauneg. Mariknana a naggapu dayta nga isem iti bagisna, sa nagsaknap iti rinukeren a barana, ket immuli a kas sengngaw ti nalamiis nga angin iti naingpis unayen a tengngedna, agingga iti nagburak a kas namaga nga allon iti bibigna. Mano a sinankrus ti naiburik iti ulesna? Nagburak manen ti maysa nga isemna, ngem nagbalin itan a kawaw a katawa. Anian ti kastoy a biag. Idi napan a bulan, nabilangnan dagiti binulong ti nipa nga atep iti ngatuenna. Nabilangna metten dagiti kulintipay iti tawa ti kaarruba a balay. Inrugina a binilang dagiti bulong ti karmay a mangmulmulengleng kenkuana iti ruar ti tawa, ngem insardengna dayta gapu iti kinapardas dagiti bulong nga agtinnag manipud idi umasidegen ti lam-ek ti Disiembre. Ken maysa pay, dagiti agtinnag a bulong, masuktanda met a dagus kadagiti uggot iti kabigatanna.
Anian a biag daytoy, awan maaramid no di ti panagbilang kadagiti awan mamaayna. Ita, dagiti manen naibakol a krus ti malagipna a bilangen. Idi irugina a bilangen dagiti binulong ti nipa nga atep, ammona a dina malpas ta nakapsuten ti riknana. Ngem idi dina pay nagudua, simmubli man bassiten ti pigsana. Unay ket daytoyen, di koma agtuloyen iti maymaysa nga ayus.
Imbaw-ingna ti ulona ket kinitana ti maris-dapuen a langit, ngem saanna a mapadtuan ti oras. Mabayag pay ngata ni Isiang. Ania man ngatan ti isangpetna nga agas? Apay a dina la patien, aya, ti sao ti mangngagas, nga inana ken naimas a taraon ti makaagas kenkuana? Ammona nga awanen ti agas a sumamay kadagiti rinukeren a barana. Panaginana laengen ti makapaksiat iti sakitna. Immisem manen iti nalag-an. Panaginana nga awan inggana. Dayta ti umno nga agas ti uray ania man a sakit ti lasag. Nalabit dayta ti kayat a sawen ni Doktor Cortes.
Bay-am a Yebkas Dagiti Sabong
Napan man ngatan ni Isiang iti klinika ni Doktor Cortes. Nagistay aginaldaw idi a sumarungkar ni Doktor Cortes kenkuana, idi di pay unay naidagel ni Basilio iti sakitna. Napaut ti panagsarsarita da Doktor Cortes ken Isiang iti suli no maindeksionanen ti mangngagas ti bukot ni Basilio, ta natateken ti kudil ti takiagna. Dina la sinalsaludsod idi no ania ti pagsarsaritaanda, no adda pay met la namnama. Ngem nadlawna ketdi a kasla agpakpakaasi dagiti natarnaw ken natimbukel a mata ni Isiang no agsarsaritada ken ni Doktor Cortes, ken naasug dagiti naluom a bibigna nga agkidkiddaw iti di mapugtuan ni Basilio no ania. Nadlawna met dagiti mannakipagrikna a balikas ken nalailo nga ikikita ni Doktor Cortes.
Apay ngata nga insardeng ni Doktor Cortes ti um-umay? Gapu ngata ta saanda pay a nakabayad? Saan ngata met a kasta, ta saan met a rupat' kuarta ni Doktor Cortes. Immadu ngata ti klientena, ta nagdinamag ngatan ti laingna manipud idi nairuarna ti eksamen itay nabiit. Kitaem nga agpayso ti biag. Asino kadi, aya, ti mangipagarup nga agbalin a mangngagas ni Marcelo a di man la napadpadayawan idi iti klaseda iti hayskul. Ni pay Isiang ti nangisursuro kenkuna iti algebra idi.
Immanges ni Basilio iti nauneg idi sumubli manen dagiti lagip, ket minesmesanna ida tapno dida rumkuas. Nangngegna ti nawara a timek dagiti bongbong dagiti ubbing nga agsansanay iti panaginaldodanto. No makaaliwaksay koma, mabalinna pay met la ti mangsukog iti sinambituen a parol nga uray no isu la koma a maibitinda iti sirok ti sagumaymay. Idi naminsan a Paskua, nangisangpet ni Isiang iti parol a ginatangna idiay merkado, ngem nabagyo met daydi.
Mangngegnan ti kayaskas dagiti sinelas ni Isiang. Mailasinna gapu iti itatadem ti panagdengngegna manipud idi inyiddana. Ammona no lalaki wenno babai ti akin-arimpadek. Ammona met no dua wenno tallo dagiti lumabas. Nalag-an ti karasakas ni Isiang; nadagdagsen la bassit ti kanawan a sakana ita, ket ammon ni Basilio a nabantot ti basket a bitbitbiten ti asawana.
Inturongna ti panagkitana iti ridaw ti siled ket agpitpitik a kasla panaltagan ti barukongna. Nagranitrit ti agdan a kawayan, nagareng-eng ti ridaw.
Kasla nalungpo a mula ni Isiang a nagtakder iti ridaw ti siled. Sibibitbit pay laeng iti basket ta nalipatanna nga indisso gapu ngata iti gagarna a makadanon iti arpad ti lakayna. Kasla mula a nalangto, nabisked, mula a saan a rumbeng a ditoy nalidem a linong ti pakaikawaranna.
"Naladawak, darling," kinunana ket indissona ti basket. Idi laengen a makita ni Basilio ti bassit a sinambituen a nailinged iti basket. "Dimmagasak iti klinika ni Dr. Cortes ta nagsaludsodak iti baro nga agas."
"Saan nga agas, darling," insungbat ni Basilio a silalag-an. "Inana laengen ti masapul. Di met dayta ti imbaga ni doktor idi pay laeng?" Immisem iti bangbangir ta saan nga ammo ni Isiang no ania ita ti natakuatanna a kabarbaro a kaipapanan ti balikas nga "inana,"
"Adda baro nga agas, darling. Baro nga antibiotic, a saanen a masapul a yindieksion. Alimonen laengen." Ket winarwarna ti panio nga insub-ongna iti ulona.
Iti panagrukob ni Isiang, nasirpat ni Basilio ti nagpisian ti barukong ti asawana, ket nalagipna ni Doktor Cortes.
Baro nga agas? Iti daytoy a kapsutnan? Ken, no kas pagarigan sumamay dayta nga agas, mano a tawen a gumatangda, mano a tawen a makidadait ni Isiang? Kinitana ti rupa ni Isiang; dumerderosas gapu iti bannogna ken gagarna ngata a mangipadamag, ket nadlaw ni Basilio dagiti mangrugrugin nga agwaras a kuretret iti baba dagiti limmungboy a mata ti asawana. Uray ti lasbang dagiti naluom a bibig ni Isiang, mangrugin nga umpes.
Inruar ni Isiang ti bassit a botelia; kas met laeng iti kadakkel dagiti botelia ti indieksion ngem basbassit ti naguneg a pildoras. Inyawat ni Isiang ket inkarkarigatan ni Basilio nga intag-ay ti takiagna tapno awatenna ti botelia.
"Mano ngay ti bayad daytoy?"
"Baybay-am kad' ti bayad, darling. Dimo pampanunoten dayta. Dayta umimbag ti panunotem."
"Siguro, maimbaganak kasanguanan ti Paskua?" Ket nagkatawa iti namaga ken napait. "Siguro, makatakderakon a mapan makimisa?" Gimmil-ayab ti bassit nga apuy iti barukongna, apuy a nalamiis.
"Darling, dika koma---"
"Kitaennak a kastoy. Diak pay makaited iti uray ania kenka---"
"Makaitedkanto no umimbagka."
"Mano a tawenen ngay a nagur-urayka iti sagut nga inkarik nga itedko, uray idi baroak pay laeng?"
"Bay-am koma a pampanuno---"
"Bay-ak? Bibiagennak a kas makilimlimos, kas---"
"Darling, dika koma... Darling, kumapsutka manen no---"
"Ha-ha! Igatangankanto iti diamante a singsingmo! Ha-ha! Mano a tawenen manipud idi panangikarik kenka iti dayta a singsing? Diamante a singsing! Uray la koma no kutit ti baso a singsing. Mano a Krismasen nga awan a pulos ti---"
Insardengnan ti panagibuyboyna iti bagina ta makitanan dagiti tumrem a lua iti suli dagiti mata ni Isiang.
"Tomarek ti agas, darling, bay-am," indupagna. "Tomarek tapno, tapno--- wen, dika agdanag."
Nadlawna ti yaasideg ni Isiang a kasla panggep daytoy ti umapungol, ket nadlawna ti panagsarimadeng daytoy iti makitana ngata ti kinabessag dagiti bibigna wenno ti nakaparparagpag a bagina iti sirok dagiti sinankrus a batek ti ulesna.
"Ken adda pay inted ni Doktor Cortes a pagpaturog no kumaro ti uyekmo."
"Baro met nga agas dayta? Ta no saan ket diak patien nga adda pay makapasardeng iti uyekko, Isiang!"
"Ania, darling?"
"Apay ngay a diak met naguy-uyeken idi rabii? Kas pay limmag-an ti bagik, a. Uray ti ulok, apay, kas met la limmawag ti ti uneg ti ulokon? Ne, kitaem kadi. Iti panagriknak ket makatarayak payen, ngem diak met makuti dagiti sakak."
"Ay, ket asidegen, a, darling, ti panagimbagmo. Isu ti kuna ni doktor ket... inana ken---"
"Ken naimas a sida. Aniat' tiniendaanam a sidaen?"
"Manok, batatas ken---"
"Nangipanam iti aritosmo? Insaldam manen? Ania pay ti nabati nga alahasmo ngay, anianto pay ti mabati ngay no---"
Bimsag ni Isiang. "Darling, pagan-anok dagita no la ketdi maagasanka. Uray maisaldak amin---"
"Pati ti singsing a diamante a diak pay naited kenka?"
"Ne, ania kad' ti mapaspasamakmo ita a bigat, darling?"
"Nagbilbilangak man iti krus nga agkikibin."
"Krus nga---?"
Nagkatawa ni Basilio iti namaga ket guyodenna koma ti ules ngem nakapsut met unayen.
"Mano kano a pildoras ti pagpaturog, darling?"
"Kagudua ti maysa, darling. Bay-am ta guduaguduaek."
"Saanen, darling, mabalinak daytan. Bay-am ta ikkankanto iti Krismasmo no bigat," kinunana nga umis-isem ket immisem met ni Isiang ta impapanna a simmubli manen ti kinarabak ti lakayna.
"Daytoy antibiotic, uray siakon ti mangipatomar kenka, darling. Irugita no bigat."
"Ibatim dayta agas ti uyek tapno saankanton a luklukagen. Ikabilmo ditoy pandag ti punganko."
Nagtungpal ni Isiang ket immisem manen ni Basilio, ket dinagullitna: "Anusannak laeng, darling, ta ikkankanto iti Krismasmo."
DIMLAW ni Isiang idi makariing iti kabigatanna ta saanna metten a napuotan a naguyek ni Basilio. Agpayso 'tay kinuna ni Doktor Cortes no kasta. Daytoy pay laeng nga agas ti kapigsaan a pagpaturog iti aguyek a tao. Bimmangon ni Isiang ket nagturong a dagus iti siled. Nagin-inayad tapno saan a malukag ni Basilio.
Sisisikig ni Basilio a sisasango iti silulukat a tawa. Naingato ti ulesna agingga iti barukongna. Dagiti bulong ti karmay iti ruar ti tawa, inyaplagdan ti anniniwanda iti rabaw ti ules.
Nalinak ti turog ni Basilio ta di pay mailasinen ti panagangesna a mangkarenken koma iti anniniwan dagiti bulong ti karmay iti rabaw ti ulesna.
Ngem pagammuan la ta nagikkis ni Isiang, ket timmaray agingga iti denna ti asawana. Pinidutna ti botelia iti datar; ket uray saanna a binilang ti naguneg, ammonan a saan la a maymaysa, wenno dudua, ti naksay.
Ket sakbay a rimkuas ti dung-awna, ta nalagipna ti inyang-angaw ni Basilo nga isagutna iti asawana iti Paskua, napanunot ni Isiang ti panagtarayna iti klinika ni Doktor Cortes tapno ipadamagna ti napasamak a gapuanan ti agas nga intedna.
Inapungol ni Isiang ti bangkay ket nagdung-aw. Daytoy kadi ti inrabrabakna idi kalman a Krismasna kaniak? Apo Dios, ngem apay, apay? --O
Magatang ti Bannawag kadagiti kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
