Ni HONOR BLANCO CABIE
1
agmurmuraykayon ammami ida,
dakay a nagibakbaklay pitbong,
dakay a nangikur-it 'tay surdong
5 a Daniw
salaysay nga idi insuratda.
agmurmuraykayon nagilin 'di
napasnek a sinalaknibanyo,
daytoyen ti pinili, iliyo
ken ilit' amin tallo a puli.
anian a ganasna a dengdenggen
tallo nga ayug kas 'tay musika
ngem maymaysat' pagturongan tokar,
adda't iskala a nakapempen.
tallo nga ayug ngem 'tay karkarma
ta maymaysa awan makaparpar.
2
adda kettang, amak barukongda
idi sumagsagpatkayon biray
mapan dagupan a sangladanna,
sakbay dumsaag tren moncada* 'diay.
kaduayo ni aglipay** a napan
'diay malacañang yan ni harrison,***
ammot' maikadua ti nagnagnaan
amma a nagkalkali 'ti bubon.
daras nga inggudagudna daydiay
kabukbukodanna a pluma ta
nakitana reggetgda agraraay,
regget iti pannakaisinada.
daytan 'tay samiweng nga agpapan
ita isut' mangngeg pagaaduan.
*dagiti lider ti agbalin nga ili nagluganda,
base iti naduktalan a kur-it dagiti in-inauna,
iti biray manipud badoc, nagsanglad 'diay
dagupan; nagluganda iti tren, dimmaw-asda
'diay moncada, tarlac, yan dadduma a kabagianda.
di masinunuo no nagkikitaanda ken aglipay idi
addadan manila.
**dinutokan ni emilio aguinaldo a bikario heneral
ti rebolusion.
***agdama a gobernador heneral francis burton
harrison, isu ti nangpirma iti orden ehekutibo
a namagbalin nga ili ti pinili idi umuna nga aldaw
ti enero 1920.
3
Rekursos Ti Ilocos Norte: Agab-abel, Dumadallot
Ay! kailian a dumidinallot dumidinallang
anian a gasat norte deppaarna't amianan,
duan mangitantandudo't bukod a kannawidan,
kultura ni ilokano rumbeng di tallikudan.
Immuna a gamaba* ni manang magdalena,
kalpasan tawen sangapulo ket maysa
immipus ni kailian ina lita iti ili a banna:
isuda a dua agab-abel tela ken sarita.
ni manang magdalena addaan pangablan
isu daytat’ mano a dekada inna binadbaddekan,
dagiti sag-otna nagbalin a sabong, pinilian,
adu nga urit iti pangablanna nagar-ardang.
ubing pay ni manang magdalena 'di mamatmatan
napasnek a panagabel in-inauna a kabagian,
nagsardeng sumrek pagadalan innan rinugian
panangkariniona't sag-ot bukod a pangablan.
iti bario – barangay itan – inna nakaipasngayan
nagungor wasnay dekada nalailo a pangablan,
imbambandona a sipapasnek tawid kailokuan
sakbay nasirpat gobierno pateg 'diay gapuanan.
Simmaruno ni ina lita** maysa a dumadallot
dumidinallang, panangikantana't sarita nalamuyot,
abbukayennat’ rikna a matmaturog, nakauldag,
pagallangugangenna 'toy biag agbitbitbit imbag.
manipud ilina a banna dayaen ili a pinili
adu dagiti naallukoyna nangpabisked pammati,
adda kenkuana talugading dila a mangyablat,
mangparusing mapukpukaw a dallot rumimrimat.
ay! dumidinallot duminidinallang dayta ti kunak
no ungapen ni ina lita kalkallabayen isem a ngiwat
amin a dumngeg dumidinallang agbakruy ragsak
kas man addada't entablado pagang-angsan rambak.
agsipud dallot ni ina lita awan mabasa a naisurat
adda koma mangikur-it daalotna inna iyab-ablat,
iti panangulod mukod ti panawen a nawasnay
addanto agdallot a bin-i maiwalwalawal bambantay.
Anian gasat taga-ilocos norte pagtamdan a kakailian
adda mangidurdur-as natakneng unay a kannawidan:
dua a balo da manang magdalena ken ina lita,
isuda addaan gameng a balitok kadagiti kordonda.
*ni magdalena galinato gamayo, 99, agab-abel
a taga-pinili, ilocos norte, naideklarar a gamaba
idi 2012.
**adelita romualdo bagcal, 77, dumadallot
a taga-banna, ilocos norte, naideklarar a gamaba
iti tawen 2023.
