Nobela ni ARIEL SOTELO TABÁG
(Grantee, 2013 National Book Development Trust Fund para iti Nobela nga Ilokano)
22 | NALBAN
NABAYAG a nagmalmalanga ni Eliezer kalpasan a mabasana ti e-mail nga im-forward dagiti editor ti Bannawag. Saan ngata a nadlaw dagitoy nga adda Eliezer iti maikadua a salaysay? Sabagay, Eli ti impanna a naganna iti komunikasionna kadagiti editor. Wenno dagus nga imbilang dagitoy a parparbo laeng dagiti salaysay ket saandan a kimmagat iti drama ni Miguel Tabaco nangruna ket imbilangda met a pen name laeng?
Ta pudno met ngamin a di nakappapati ngem pudno dagiti dua a salaysay ni papangna.
Ngem sabagay, asino ngarud ti makailawlawag kadagiti napasamak kenkuana? Nakimat a saan a nadangran. Makaagas. Innala dagiti tattao ni Julio Fagaran ket pinadasda nga usaren isuna tapno mapasublida ti mortal a biag daytoy.
Wenno maysa laeng daytoy nga ar-arep-ep ket no umibbet isuna iti realidad, maguyod metten iti lubong ni papangna, ken da lilong ken apongna? A dagitoy an-annabona, pudno nga agpapadada a bagtit gapu kadagiti kinaulpit ti gubat?
Galiera Queen (MAUDI A PASET)
Ket ti talugadingna a makaagas, talaga nga adda a kasta a kabaelan ti kaputotanda a natural laeng met ta adda met dagiti erbal a mulmula a katulonganna?
Adda puraw a kabalio iti salaysay ni papangna. Isu kadi daytoy daydi kuna ni Gandalf iti tagainepna a nawayawayaanen nga agserbi kenkuana? Ket ti panagserbi daytoy, isu ti panagagasna ken pannakayadayona kadagiti mangmangkik a pakairamanan ti kaputotan ti senador? Nga addada mangmangkik a mangbambantay kenkuana, kas kuna ni Isabel?
Dina maawatan ti riknana ngem naawis nga agsukisok pay maipapan kadagiti di nakappapati ngem pudno a dinakdakamat ni papangna; a napasamak kadakuada.
Napan iti Google Search ket intipana ti legend of mount nalban. Rimmuar ti sumagmamano laeng a link. Inklikna ti kangatuan. Napan iti maysa a blog a managan assengtabag.blogspot.com ken imatonan ti maysa a mannurat a managan iti Ariel S. Tabag a nangdakamat a taga-Villa, Santa Teresita, Cagayan met laeng. Kalugaran ni papangna? Wenno kabagianda pay ket ngata?
IDI UN-UNANA A PANAWEN: NO KASANO A TIMMAUD TI DAN-AW TI NALBAN
(Adtoy ti legend wenno pakasarsaritaan ti Dan-aw ti Nalban a no kitaem iti mapa ti Cagayan, namarkaan iti Lake Cagayan. Nalawa ken nauneg daytoy a dan-aw nga addaan iti sanga a maawagan Karayan Nalban a dimo mapunpuntaan ti panagdakkel ken panagababawna—segun kadagiti agindeg, kellaat a dumakkel no dina kursonada dagiti lumasat iti daytoy a karayan. Adtoy a binagkatko a sibubukel ti legend kas impablaak it Bannawag idi Enero 12, 2015 iti seksion nga “Idi Un-unana a Panawen.”—AST)
ITI PATAD A LUGAR ITI ABAGATAN dagiti ili ti Gonzaga ken Buguey iti Cagayan (paset ti Santa Teresita itan), adda nalawa a kadandanuman. Ti awag dagiti lumugar ditoy ket Dan-aw ti Nalban. No kasano a timmaud ti nasao a dan-aw, isu ti maistoria ita.
Idi un-unana a panawen, a saan pay a kadandanuman ti maaw-awagan ita iti Dan-aw ti Nalban, adda agindeg dita nga agassawa. Nasalun-at dagitoy nga agassawa ngem napalalo ti kinasadutda. Dida kayat ti agtrabaho isu nga awan met ti kanenda. Ti ar-aramidenda, mapanda agdadawat kadagiti tattao iti sangkabassit a bagas, sangapirit nga asin, sangkabassit a suka, sangkabassit a lana ti niog, sangkabassit a lames, ken sangkabassit a nateng.
Awan met gamigamda iti balayda a kas iti sagad, basket, igad, pinggan, baso, pungan, ken ania pay ditan ket bumulbulodda kadagiti tattao. Sangkaibagada nga ipulangda a dagus ti mabulodda ngem gagangay met a maliplipatanda.
Iti maysa nga aldaw, talaga nga awanen ti apuyenda. Awan metten ti agpadawat kadakuada. Isu a napilitanda a napan nangibaga iti bagas iti maysa a nagaget a lakay.
“Bayadanminto inton umay a panagaani,” inkarida iti nangutanganda iti bagas.
Idi dimteng ti panagaani, ket napan siningir ida ti nakautanganda, awan met ti ibayadda. Ta awan met mulada a pagay nga anienda koma.
“Agsublikanto kalpasan ti makabulan, addanton ibayadmi kenka,” kinuna dagiti agassawa iti nakautanganda a lakay.
Isu a kalpasan ti makabulan, nagsubli ti nakautanganda. Ngem awan met ti ibayadda.
Napalalo a pungtot ti lakay a nakautanganda.
Napabutngan dagiti agassawa ket naisawangda, “Agsublikanto kalpasan ti makabulan. No dikamto makabayad, uray alun-unonennakaminton ti daga!”
Ket limmabas manen ti maysa a bulan. Nalipatanen dagiti agassawa ti utangda.
Ngem iti maysa a rabii, pagam-ammuan ta nagginggined iti nakapigpigsa iti lugar a pagnaedan dagiti agassawa. Nakapigpigsa ti ginggined ta nagungap pay ti daga iti mismo a batog ti balay dagiti agassawa. Ket inalun-on ti daga dagiti agassawa agraman ti balayda. Simmukat ti danum a nakaad-adalem.
Wen, nagbalin a kadandanuman dayta a lugar. A pinanaganan dagiti tattao idi agangay iti Dan-aw ti Nalban.—O
(Naadaw iti The Cagayana Series (Folktales) Vol. 3 nga inurnong ti Cagayan Public School Teachers Association iti babaen ti Division Office ti Cagayan. Naggapu met ti kopia daytoy a libro manipud iti koleksion ti Cagayan Museum and Historical Center. Impatarus iti Ilokano ni Cles B. Rambaud.)
Iti ayan ti comment box, adda nagkomento nga agnagan iti journeyingcagayana: Ayna, apo mannurat, nakapankamin dita karayan nalban ket napadasanmi ti panagngato ti danum a bigla lattan a ngumato, adda kano engkanto isu a mapaspasamak ti kasta. Adda gayyemmi nga agnaed iti asideg dita. Idi addakami idiay, idiaykami ruar ti balayda a matmaturog, ket no kasta a parbangon, adda mangmangngegmi nga agsasangit nga ubbing kada nataengan ket iti kabigatanna nga inistoriami iti ikit ti gayyemmi, kunana a kararua kano dagiti nangngegmi a pinatay dagiti Hapon idi un-unana ket rinabiida kano nga agpadpadlaw. Ket iti daydi a tiempo a gistayan nalmesak, pagyamanak ti gayyemko ta inalawnak ket idi makasang-atkami, simrekkami iti uneg ti kueba a kaabay daytoy, adda nakitami a dua nga agnobio a nakapuraw ket duakami laeng a nakakita idinto a dagiti dadduma a kakaduami a kapadami laeng ti nagnaan, saanda met a nakita. Dagitoy siguro dagidiay dua nga engkanto nga ibagbagada. Ket itay nabiit, addada nalmes nga ubbing gapu iti napigsa nga ayus. No umasidegkayo iti daytoy a karayan, diyo madmadlaw ta agarup agingga laeng iti tumeng ti kaunegna tapos bigla a ngumato ket inton ngumato, addada mangngegyo nga agririaw nga ubbing ken nataengan. Delikado daytoy. Sapay la koma ta asikasuen ti local government ti Santa Teresita daytoy a situasion sakbay nga umadu ti mabikbiktima, ket no adda man engkanto ditoy wenno burangen nga agraraira, ammo ti kaaduan nga agindeg iti dayta a lugar. Maaw-awagan ti imatang dagiti taga-media ta sapay la koma ta asikasuenda daytoy, paging GMA7 ken ABS-CBN, asikasuenyo koma sakbay nga umadu ti matay dita. Mabalin met nga aladan siguro ken maparitan a sumrek ti tao dita nga apon dagiti dakes nga espiritu dayta a paset ti nasao nga ili.
Adda met sungbat a komento ni Ariel S. Tabag:
Agyamanak iti komentom, journeyingcagayana. Sapay la koma ta imdengan dagiti maseknan ti panawagam. Bay-am ta i-forward-mi ti komentom iti mismo a munisipio.
Mainaig iti legend nga impatarus ni Apo Cles B. Rambaud, nabasak ti salaysay ni Apo Miguel Tabaco—daksanggasat ta saanko pulos a naam-ammo, damagko a pudno a kellaat a nagpukaw daytoy idiay lugarmi idi ubing pay—a pinauluanna iti “Dagiti Datdatlag a Mutia iti Bantay Nalban.” Maipapan daytoy kadagiti kunana a dua a mutia iti Bantay Nalban. Saan ngata a dagitoy dagiti dakdakamatem met laeng nga engkanto?
Mainayonko laeng a segun kadagiti lallakay, adda met dagiti tiempo nga iti parbangon, adda agtoktokar a kasla orkestra iti nasao a bantay. Nasayaat la ngarud ta nakaruarkayo idi simrekkayo ta adda pay damag nga idi adda simrek a ganggannaet a taga-South America a kinomisionan ti ili a mangmapa kadagiti kueba iti Santa Teresita, agingga ita ket saan pay a rimrimmuar. Ay, ket pudno a delikado no mismo a beterano nga agkey-caving ket adda datdatlag a mapasamakna, anianto laengen no dagiti estudiante laeng ti mapan?
Iti sabali a bangir, no ipapatita a pudno a “di nakapppati ngem pudno” ti salaysay ni Apo Tabaco, adda panamatik a daytoy Bantay Nalban ket limbo wenno purgatorio. Nagbedngan ti Daga ken Impierno. Apay? Segun met laeng kadagiti lallakay, adda kano agay-ayus a hot spring iti tukotna. Konektado daytoy iti Dan-aw Nalban iti Banggalao. Kinapudnona, husto ti leyenda nga adda idi maysa a sibilisasion ngem gapu iti kinadakes dagiti tattao, narneb daytoy ket nagbalin a maysa kadagiti ruangan ti impierno.
Daksanggasat ta dagiti kakastoy a sinurat, agbanagda a partuat ti managparnuay nga utek ti tao ket saanda a maibilang kas pudno wenno non-fiction. Maipablaakda kas “Di Nakappapati Ngem Pudno.”
(Adda tuloyna)
Napalabas: 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21
Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
