Salaysay ni FLORENCIO M. BAYUGA
MAKABASAAKON sakbay a simrekak iti eskuela. Agbasa, agsurat, ken agdrowing pay. Utangko daytoy iti Bannawag.
Naisigsiguden ti kaadda ti kopia ti Bannawag iti balaymi. Asidegkami ngamin iti ili ti Rosales. Uppat a kilometro laeng ti sentro ti Rosales manipud iti bariomi a Samon (iti Santa Maria, Pangasinan). Gapu ta dakkel ken nalawa nga ili ti Rosales, adda paglakuan iti Bannawag iti mismo a tiendaan daytoy. Tunggal aldaw ti tienda, agudong daydi inang wenno maysa kadagiti manangko. Saanda a maliwatan ti gumatang iti Bannawag.
Tunggal maiggamak ti Bannawag, aggagatelen dagiti ramayko. Mangalaak iti lapis sa paspasurotak dagiti dadakkel a letra iti pinanidna. Ket no makita ni manongko nga Anong (Adriano Bayuga), ti ar-aramidek, saludsodenna: “Ammom no ania ti kayat a sawen dayta paspasurotam iti lapis?”
“Diak ammo, manong,” kunak met ta diak pay met unay ammo ti agbasa idi.
Manipud Kadagiti Agdama a Kameng ti Bannawag: Dios ti Agngina!
Alaenna ti lapis sa isu ti usarenna a mangitudo kadagiti letra nga uged-ugedak wenno marmarkaak.
“Mabasa ken maisuratmon ti apeliedotayo, saan kadi? Daytoy inugedam a ‘Banaba,’ kas pagarigan ‘nia, no kitaem ti letra a pangrugian, kapadpada ti apeliedotayo. 'Ba,' di kadi?”
Wen, kunak met.
“Tunggal makakitaka iti kasta a letra, tantandaanam, ‘ba’ dayta. Dayta sumaruno, ‘na,’ sa dayta maudi, ‘ba,’ manen, kapadpada ti rugina. Daytoy met ‘bannatiran’ nga inugedam, saan kadi a ti rugina ket kapadpada ti 'Bannawag?'”
Wen nga agpayso, kunak.
Sumurok-kumurang, kasta ti nangrugiak nga agsursuro nga agbasa. Iti panagdrowing, mangipasirokak iti coupon bond wenno aniaman a nadalus a papel iti panid nga adda tattaona, sako pasurotan met laeng iti lapis. Inton mayaonkon ti papel, dobliek a pasurotan iti lapis. Kalpasanna, ipaspasindayawkon kadagiti kaay-ayamko ti ‘drowingko.’
Ngem ti ketdi nangtignay kaniak nga agessem iti panagsurat ket ti yaay panagpasiar daydi Apo Greg Laconsay ditoy ilimi. Kaduana ti maysa wenno dua, no diak mariro, a kameng ti Circulation wenno Advertising Department ti Liwayway Publishing, Inc. idi. Daydi Manong Anong, a baro pay idi, ti kinasarsaritada.
“Kasla am-ammodaka met unay, manong?” kinunak idi nakapanawdan. Nagkatawa daydi manong.
“Pinadpadasko ngamin ti nagipatulod iti daniw. Ngem di met nag-click, gapu siguro ta insuratko iti ima. No adda la koma makiniliak… Ngem kasla abakko payen ti nakaipablaak ta dinanonnak a mismo ti editor!”
Ti ammok idi, bassit pay laeng ti bilang dagiti agsursurat iti Bannawag. Nangruna iti ayanmi. Kasla agsapsapul ken agparparegtada kadagiti addaan iti tarigagay nga agsurat. Naagapadda pay a pasiaren daydi manongko, a nagipatulod iti sinuratna iti namnaminsan laeng.
Dayta ti maysa a nangpasegged iti tarigagayko nga agsurat met. Ket tapno ag-click, bimmulodak iti makinilia iti maysa a gayyemko. Rinugiak ti agsuratsurat. Ngem diak pinadas nga ipatulod iti Bannawag dagiti nasuratko.
Kasla mamatiakon a nalatak ni Manong Anong a mannurat idin ta simmaruno a pimmasiar da Apo Johnny Hidalgo Jr. ken ti asawana a ni Manang Namnama Prado, agraman dadduma pay a mannurat a diak malagipen ti nagnaganda. Kinasarsaritada manen ni manongko. Naammuanda a pati siak, agsursurat metten. Pinarparegtadakami nga agtultuloy nga agsurat.
Isu nga impaypaysokon ti nagsurat iti ababa a sarita. Maysa, dua, agingga iti lima ngata ti naipatulodko iti Bannawag. Ngem awan ti nakalusot.
Naupayak. Inyebkasko ti sakit ti nakemko iti suratko ken ni Manong Johnny Hidalgo. “Nasakit ti mapaay iti ayat, ngem adayo a nasaksakit ti mapaay iti panagsurat,” kinunak.
Naragsakanak ta adda subalit ni Manong Johnny iti suratko: “No kunam a maupaykan iti pannakaisubli dagiti sinuratmo ken kunam pay a saankan a makasurat iti nasaysayaat ngem kadagitoy impatulodmo, awan kenka ti kalibre ti pudno a mannurat.”
Kinunana a nagadal kano iti kolehio, iti nalatak nga unibersidad, ngem saan a daytoy ti annugotenna a nakatulong iti panagballigina iti panagsuratan; ti ketdi kano panagbasbasa ken panangad-adalna kadagiti sinurat dagiti nalalatak a mannurat iti lubong ti dakkel ti naitulongna iti panagsuratna. Kunana pay: “Diak ammo no nadlawmo ti ramramayko idi nagalamanota idi immaykami dita Santa Maria ken Tayug. Nagkawweng ti tangan ken ramramayko iti kasusurat, kamamakinilia, kabayatan ti panangigaedko a nagbasbasa kadagiti liblibro iti literatura.”
Ngem talaga a naupayak idi. Isu met idin nga umaydak sarsarungkaran dagiti Saksi ni Jehova. Nakipagadalak kadakuada agingga a nabautisaranak. Napugsat ti koneksionko iti Bannawag gapu iti pannakakumikomko.
Idi naidestinoak iti Tagudin, Ilocos Sur a kas circuit overseer, adda padak a Saksi a natakuatak nga agbasbasa met iti Bannawag. Tawen 1992 dayta, ket no kuentaek, addan 22 a tawen a diak nakaiggem iti Bannawag. Simken ti iliwko iti inkaubingak a magasin. Rinugiak ti agbasa manen iti Bannawag.
Idi mayallatiwkami iti Cagayan, nagdaguskami iti balay dagiti ag-Pajela iti Poblacion West iti ili ti Santa Teresita. Mairaman ti barangay a Simbaluca a pinaspasiarmi ket malagipko a kanayon a madakamat ni Apo Dionisio S. Bulong daytoy a lugar kadagiti sursuratenna. Kadawyan nga agpaut ti pannakaidestinomi iti tallo a tawen. Bayat ti panawen ti panangaskasabami, nagsukisokak met. Naammuak ti lugar ni Apo Prodie Gar. Padios, ti Simpatuyo. Adu ti kapammatiak ditoy a barangay a makaam-ammo kenkuana.
Kayatko manen ti agsurat. Kadagita a tiempo, pinatulodannak ni Manong Johnny iti uppat a libro: dua a nakatiponan ti sarita nga ineditna, maysa a nakatiponan ti sarita nga inedit ni Apo Greg Laconsay, ken ‘tay libro ni Apo Reynaldo A. Duque maipapan iti panagsurat iti sarita. Rinubroban dagitoy ti interesko nga agsurat, ken makaipablaak iti Bannawag.
No agbakasionak idi iti Santa Maria manipud iti destinomi, ipakpakitak dagiti putputarek a sarita ken ni Apo Rodolfo Cachola, mannurat ti Bannawag a kailiak. Adu ti nasursurok kenkuana a pamay-an iti panangbukel iti sarita.
Nasunotan ngarud manen ti panagipatulodko iti sinuratko iti Bannawag. Anian a ragsakko ta iti di mabayag, pinakaammuannak ni Apo Padios a pimmasa ti maysa a saritak, ti “Ti Singsing.” Kunam pay, diak unay nakaturturogen a nangpadpadaan iti saritak iti Bannawag. Nakitulagak pay iti aglaklako nga ilasinannak iti kopia ti tunggal bilang tapno masiguradok a diak malibtawan ti padpadaanak.
Diak malipatan ti napasamak iti maysa a malem a panagbisitami iti Barangay Sta. Maria a sakup ti Gonzaga, Cagayan. Sumungsungadkami iti maysa a balay idi makitami ti dua nga agtutubo a lallaki a nakaiggem iti Bannawag. Diak ammo a daytoy a bilang ti Bannawag ti nakaipablaakan ti saritak. Kasla laslasinendak. Gayam, pagpinpinnustaanda no siak a talaga daydiay adda iti retrato iti ababa a pakasaritaan ti biag ti autor a naipan iti saritak. Inangawko ida: “Kasinsinko dayta. Agkankanagankam’ laeng.”
Natural laeng ti makarikna iti pannakkel. Mannuratak met laengen. Kankantiawannak ngamin idi ni baketko bayat nga agsursuratak. Idi mapaneknekanen nga addan iti Bannawag ti naganko, kinunanan: “Saan met la frustrated writer ti lakaykon!” Sa agkatawa.
Iti Siudad ti Urdaneta ti destinomin idi maipablaak ti maikadua a saritak, a napauluan iti “Ni Angkel Del.” Maysa nga elder ti nagsaludsod kaniak: “Apay, ania ti middle name-mo, manong?”
“Marquez,” kinunak.
“Gayam, aya. Writer-ka met gayam, manong!”
Kasla man naitan-okakon. Ngem ammok, parabur ti Apo daytoy kaniak. Isuna ti rebbeng a maitan-ok ken pagyamanan.
Lalo a makariknaak iti aglaok a rag-o ken panagtalek iti bagi idi mapili ti saritak a napauluan iti “Uray Nababa ti Adalmo, Fren” a nangabak iti Maikatlo a Gunggona iti pasalip ti Mario Albalos Awards idi 2018. Pagyamyamanak unay ti an-anus dagiti naghurado a da Apo Juan Asuncion, Apo Ariel Tabag, ken Apo Neyo Mario Valdez. Iramanko met a pagyamanan ni Apo Prescillano Bermudez ta isu ti nangitalkanda iti premiok. Dinanonmi laengen ken baket iti balayda idiay San Manuel. Adda ngamin nakalapped iti idadar-ayko koma met iti taripnong a nakapadayawan ken nakaitedan ti premio dagiti nangabak.
Wen, no kunak a pinalawa, pinadakkel, pinaatiddog, ken pinauneg ti Bannawag ti pannakaawatko, agpayso la unay. Iti tawenko itan a 78, kunaek a saan a lapped ti kinalakay tapno agsardengakon nga agpanunot kas agtutubo, agrikna kas agtutubo, agarapaap iti nangato. Ituloyko latta ti agbasa iti Bannawag, ken agsurat latta, tangay paset ti biagkon ti Bannawag.
Ad-adu man ti di maipablaak a sinuratko, saanak a pulos a maupay, agsuratak latta, ta ti adda iti panunotko, marukod ti kalibre ti maysa a mannurat saan a babaen ti kinaindaklan dagiti gapuananna no di ket iti panagtultuloyna latta nga agsurat agingga a makasurat uray awan ti mangbasa iti sinuratna.
Agbiag ti Bannawag! –O
TI AUTOR: “Mannalonak idi napigsaak pay. Ngem ita ta nakapsutakon, kaaduanna a balay la ti ayankon—baknang nga awan kuartana, kunada man. No kasta a nasayaat ti panniempo ken kondision ti bagi, makikuyogak kadagiti pada a Saksi a mapan mangasaba. Baloakon, nga awanan anak. Agtawenakon iti 78.” Agnanaed iti Poblacion East, Santa Maria, Pangasinan.
Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
