Sarita ni DIONISIO S. BULONG

Naipablaak iti Pebrero 15, 1971 a bilang ti Bannawag.

KAS iti kinakawaw ti ulok a nagmalem iti opisina ti panagriknak iti ab-abangak nga apartment. Impusotko ti bagik iti sopa a way. Nagpasutak. Nagkidemak. Diak maiwaksi ti diak am-ammo a babai a tallo a rabii itan a pagam-ammuan la ta kasla sibibiag a kalanglangenko iti diak masinunuo a disso ken panawen.

Awan met ti parikutko; tumarakatak ti makiniliak nga agmalem, ngem kasla mataltalimpungawak. Diak mapuotan ti oras ket inton agbalawak, naakasanen dagiti lamisaan iti editorial ti Bituen idinto a di agpulsot ti kiriring ti telepono iti abayko.

Kinitak ti pagorasak: maikasangapulo iti sardam. Kadakami ditoy Anzures, adalemen ti kastoy nga oras ket narikpanen dagiti radio ken telebision.

Naglitek ti lelettatan ti silaw iti maikadua a kadsaaran. Nagdanapidip dagiti tukod. Ammok nga umay isagana ni Nana Pina ti pangrabiik.

“Bay-amon, nana. Nanganakon iti ruar,” kinunak.

Inabrek ti kamisadentrok. Natalna ti puraw a kortina a nagunsoy iti ridaw a sumrek iti komedor. Kasla lumlumteng ti lapayagko iti ulimek.

Linukatak ti bassit a telebision iti lamesita. Kaskasdi a diak mayaw-awan ti riknak ket rinikpak met laeng.

Linukatak ti stereo. Pinagtutuonko dagiti koleksionko a plaka ti orchestra ni Billy Vaughn. Iniddepko ti silaw. Nagtugawak iti sopa. Nagkidemak ket sinaggaysak a binilang ken innaganan dagiti sonata.

Perfidia ti immuna, La Cumparista ti maikadua, La Paloma ti maikatlo, El Choclo… Mexicali Rose… Beyond The Reef…

Naglitek ti maudi a plaka ket nagdanggay ti dua nga instrumento a nangyayug iti kasla umukuok nga ayug ti La Golondrina. Kasla mangmangngegko ti bitekbitek ti barukongko. Siririingak, impatangkenko iti nakemko. Ig-igupennak manen ti yuyeng. Diak makakuti nupay kayatko ti tumakder, ngem awan ti aligagawko. Pagam-ammuan, addaakon iti puraw a playa a ganggannaet kaniak. Kasla hardin ti sampagita ti sang-aw ti asul a taaw a mangdildilpat iti lumabaga nga init Umanit-it dagiti sallapingaw a sumippayot kadagiti agbettak a dalluyon. Iti sang-at, natalna ti maysa a babai a nagtugaw iti dalumpinas a bato iti sirok ti nagsariping a niog. Diak kapkapnekan no ti taaw wenno dagiti sallapingaw ti buybuyaenna.

Immaddangak. Kasla mayang-anginak. Natimudko ti naliday nga ayug ti piano. Umanit-it latta dagiti sallapingaw ngem nangaton ti tayabda.

Isu, nakunak a buybuyaek ti pangatiddogen a buokna nga abalbalayen ti pul-oy.

Immisem idi makaasidegak. Nagpayapay. Sinubadak iti isem.

Nabayagkan? kinunak.

Nagwingiwing. Umis-isem latta ngem naliday dagiti matana. Timmakder a winagisanna ti taaw. Manggapun a lebleban ti sipnget ti taaw ket agrimaten dagiti saggaysa a bituen iti law-ang. Nabanglo latta ti pul-oy ngem awanen dagiti sallapingaw.

Pasiarenta ti playa, kinunak.

Intan, kinunana. Sinurotmi ti nalinteg a desdes dagiti bermuda.

Mangngegmo? kinunak.

Wen, insungbatna. Patiek nga ammom dayta a sonata… kas kaniak, kaay-ayom pay.

Asino ti agtoktokar?

Iti masungadmi, nakapagsimpan ti sipnget ket kasla kulintaba dagiti silaw iti adayo.

Siak. Pagay-ayatko dayta a sonata, mariknak ngamin a kasla addaak iti sabali a panawen ken disso no tokarek iti piano. Adda sapsapulek iti kinamaymaysak a diak matuntonan iti gimong.

Naungpotmin ti kasipngetan. Sinurotmi ti sementado a kalsada a sumang-at iti kabalbalayan a turod. Nakasindi dagiti silaw dagiti agdidinnaeg a pagtaengan, ngem naulimekda.

Kasla saanak a mabannog; pagarupek a kasta met ti kaduak. Pumarpardas ti pannagnami idinto a pumigpigsa ti La Golondrina.

Nagsikkokami iti kanigid. Di nagbayag, addakamin iti ruangan ti pagattao a bakud a nanglikmut iti dua kadsaaran a balay. Nabanglo dagiti sabong dagiti naimasetera a rosas iti sikigan ti dana a kumamang iti nakalukat a ridaw.

Agtuloyka. Balaymi daytoy. Dika madanagan. Awan da papang ken mamang ta timmabunoda iti despedida ti maysa a kameng ti Alta.

Naimayengak iti salas saan a gapu kadagiti agkakangina nga alikamen no di ket gapu iti babai iti sango ti piano. Kang-ingas ti kaduak. Nakakidem ket kasla agay-ayam dagiti ramayna iti teklado ti taraudi nga ayug ti La Golondrina.

Kapin-anom?

Siak met laeng. Daytoy ti lubongko… paggargarawen ti maysa a sonata. No addaak kenkuana, maysaak a balud.

Naggibus ti ayug, ngem nakakidem pay laeng ti babai iti sango ti piano. Naglagawak idi kitaek ti kaabayko. Kasla anniniwan laengen.

Adda nagungor a lugan iti kalsada. Nagkuti ti babai iti sango ti piano. Nagpukaw ti kaabayko ket inigupnak ti yuyeng.

NABARINGKUASAK. Nasipnget ti salas. Nautoyanak ket nagtugawak met laeng. Umanangsabak gayam.

“Nana Pina!” naipukkawko.

Naglanitek ti panindian ti silaw iti ngato ket nalawagan ti agdan. Nagkayaskas ti sinelas iti salas, sa naiddep ti stereo a ngumasangas. Nadigos ti salas iti lawag. Immangesak iti nauneg. Napukaw ti angsabko.

“Kinuam, aya, Mading? Ne, aglingling-etka!” kinuna ni Nana Pina. Napan nangala iti tualia ket inyawatna kaniak.

Agduaduaak no ibagak. Inuksobko ti kamisadentrok sa nagpunasak. Nalawag pay laeng iti mugingko ti napasamak.

“Nabatibatak sa, nana. Nailibayak ngamin a nakatugaw,” kinunak.

Iniddepko ti silaw iti pagtokaran. Immuliak. Impatangkenko manen iti nakemko a nagtagtagainepak. Nagtalna ti nakemko apaman a nakapagiddaak.

“INKA agatendar iti seminar idiay Los Baños. Siak koma ti mapan, ngem adda asikasuek no bigat. Maysa a lawasyo idiay. Awan ti pagdanagam, ti PPI ken APF ti makaammo iti amin a masapsapulyo agraman pagturoganyo,” kinuna ni Manong Gerry, ti pangulomi, apaman a nakapangaldawkami.

“Madi ti riknak, manong. Inton maminsan la ti ipapankon,” kinunak.

“Mayaw-awanton no addaka idiay Los Baños. Nasayaat met ta makapaginanaka. Ibatimon dagiti naiwakasmo a panid ta dakamin ti makaammo. Agrubuatka ita nga ala una.”

“Asino dagiti kakaduak nga aggapu iti Manila?”

“Maammuamto no makadanonka. Immunadan ta nakikuyogda kadagiti ganggannaet a delegado.”

Inruar ni Manong Gerry ti maysa a sobre ket inyawatna. Binasak ti nagunegna ket naammuak a seminar maipapan iti panagiwarnak iti agrikultura ti pakaibaonak.

Nagsubliak iti lamisaanko ket insaganak dagiti masapsapulko.

Apagbiitak laeng idiay balay.

Maikapaten iti malem idi makadanonak iti Los Baños. Agdadamoak ditoy ngem saanak a narigatan a nangsapul iti pakaangayan ti seminar. Imbagak la ti nagan ti pasdek iti tsuper ti para pasahero a dyip. Siak ti naudi nga indissaagna ta naiputputong iti amianan ti papanak. Kasla limmawa ti aangsak iti pannakakitak iti nalawa a pagtatalonan a pageksperimentuan ti IRRI.

“A, nasayaat ta nakaumayka met laeng, kadua,” kinuna ni Mr. Santos apaman a nayam-ammok ti bagik. Agmaymaysa a nadanonko iti atiddog a lamisaan iti ridaw ti pasdek.

“Dagiti kaduatayo ngay?” kinunak ketdi.

“Agin-inana dagiti ganggannaet a delegado dita,” intudona ti dua kadsaaran a pasdek iti asideg ti kaniogan iti laud. “Adda iti guest house ti kolehio dagiti padata a Filipino. Idiay ti nakaireserbaam. Ilokano ti kakuartuam iti Cottage 5.”

Sinitsitan ni Mr. Santos ti rummuar koman a kotse a nakababa ti tuktokna. “Jess, yanusmo man nga idagas ni Mister Cruz idiay Cottage 5,” kinunana. Sinangonak. “Kaduatayo no bigat ni Jess. Tagaditoy.”

Nagkatugawkami ken Jess iti sango. Idi maungpotmi ti kalsada a nangbeltak iti bassit a tanap, sinurotmi ti agpakanawan a sementado a kalsada a tinaraigid dagiti narangpaya a kayo. Agdidinnaeg dagiti bunggalo ken dua kadsaaran a balay kadagiti nalawa nga inaladan iti agsumbangir ti kalsada. Nainayad ti panagpataray ni Jess ngem nalamiis ti berber.

Naimayengak idi mabatoganmi ti maysa a babai nga agsibsibug kadagiti masetas iti kanawan.

“Am-ammom dayta, Jess?” Inseniasko ti babai.

Pinagsardeng ni Jess ti lugan. Kinitana ti intudok. Immisem.

“Napintas, saan? Jasmin kano ti naganna. Kano, kunak ta nadamdamagko la kadagiti gagayyemtayo. Diak makitkita nga agpaspasiar. Iti la kastoy a malem ti pannakakitkitak kenkuana no agsibug iti masetas. Pianista.”

Nadlawnakami ti babai. Inamuyna ti pangatiddogen a buokna. Kasla naimayeng iti panagsabat dagiti matami.

Pinataray manen ti Jess ti lugan. Tinaliawko ti babai. Kumitkita pay laeng kadakami.

“Nasiluannakan sa ketdi, aya, Mading? Agsublikanto no malpas ti seminar ta kasaritak ti maysa kadagiti nasinged kadakuada. Uray siak, kayatko met a makaam-ammo. Wenno adda kadin baketmo?”

“Pungan pay la ti kakaiddak.” Nagkatawaak.

Pito pay a balay ti nalabsanmi sa insardeng ni Jess ti lugan iti batog dagiti agpapada ti kadadakkelna a pasdek iti kanigid.

“Isu dayta ti Cottage 5.” Intudo ni Jess ti pasdek. “Agtimbreka latta uray ket adda kano metten ti kakuartuam. Bareng nakaallatiwakto no madamdama.”

KINITAK ti dakkel a relo iti laem: Alas nuebe median iti rabii. Iti banio, pumarasapas pay laeng ni Gil, ti kakuartuak a pannakabagi ti aglinawas a periodiko nga Ilokano.

Indissok ti basbasaek a libro sa bimmangonak. Napanak iti tawa. Makasalibukag ti salemsem ti rabii. Iti ballasiw ti kalsada a pinalidem dagiti narangpaya a kayo, agsinsinnungbat ti nasinggit nga unit ti dua a kuriat.

Nakaiddaak manen idi sumrek ni Gil iti kuarto; agatsabon.

“Nakaturogka kadin, lakay?” kinunana.

“Saan pay ngem naktanganak iti biahe,” kinunak.

Saan a nagbayag, nagidda metten ni Gil.

Nagkidemak, ngem nagmulagatak met laeng gapu iti pannakatimudko iti kasla maabalbalay a teklado ti piano. Agun-uni pay laeng dagiti dua a kuriat iti ballasiw ti kalsada.

Idi damo, kasla mapadpadas laeng ti aweng dagiti teklado: dagiti nasinggit ken dagiti nabangag. Idi agangay, nadlawko a maipatpatayab ti maysa a sonata.

Nabaringkuasak. Kinuddotko ti kanigid a takiagko.  Nagallingagak latta. Diak agbiddut, La Golondrina ti matoktokar.

Nalagipko ti napasamak kaniak iti sopa bayat ti panangpatpatokarko kadagiti plaka ti orchestra ni Billy Vaughn; ti babai iti dalumpinas a bato ken ti playa. Sa ti babai nga agtoktokar iti piano. Iti panamagsisilpok kadagiti impagarupko a nangbatibat kaniak a pasamak, in-inut a nabukel ti ladawan ni Jasmin iti panunotko.

“Adda agpipiano, lakay. Napintas man ti panagtokarna,” kinuna ni Gil.

Napanak iti tawa. Kapkapnekakon nga iti balay da Jasmin ti yan ti agtoktokar.

“Magustuam sa ketdi met ti sonata, lakay? Napintas koma man a salaen… uray saankan nga umakar,” kinuna manen ni Gil.

Diak latta simmungbat. Iti nakemko, kasla agin-indurog ti ayug idinto nga aggunggunay ti maysa a ladawan.

Ania kadi ti mapaspasamak kaniak? nakunak iti nakemko idi aggibus ti ayug. Kasla nagallangogan ti saludsodko iti mugingko. —O

Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.

Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.

Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti

Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee

Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada

Para iti digital a kopia:

PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ

Magzter: http://bit.ly/407pazG

Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph

Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,

iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine

iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin

Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin

Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine

Dios ti agngina.

Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!