Autobiograpia ni LORENZO G. TABIN

Maika-11 a Paset

LABUT 3, LELA SIDING 1

AMMOYO? No dadduma, mapampanunotko no apay a kasdi ti nagdaldalanak—nakaad-adu ti sinangsang-atko a kalbario... Wen, kayariganda iti kalbario. Gapu kadi ta siak ti inauna kadakami nga agkakabsat ket siak ti nakasirmata iti masakbayan? No nagpaut ti biag daydi Manong Peping nga inaunami, nanamnam-ayak kadi ngata koma, ta isu ti nangibaklay iti ibakbaklayko ita? Isu kadi ngata koma ti mangmangngeg ita? Amangan no sabali met ti dana a nasurotna ket siak latta ti siak ita!  

       Ngem ania payen. Anusandakon... aginnanustayo. Daytoy ngata ketdi ti naikari a rebbengentayo; manarsarita... manglaglagipak ket dumdumngegkayo met kaniak.

     Ituloytayo ngarud, ket dumngegkayo latta.

     Dakkel ti naitulong daydi Insan Erwin iti kaaddana. Idi awan pay, siak ti mangpatuyo kadagidi kabaliomi no kasdi a di masango daydi tatang. Siak ti agsareb no awanen ti usaren daydi nanang iti kosina ta naibusen ti danum kadagiti burnay a pagsarban ken karamba a paginuman. Siak ti mangbilang kadagiti kalding no agsangpetda iti sakbay ti sumipnget.

       Saankon nga aramid dagita ta daydin Insan Erwin ti makakaammo. Nagaget, ken naragsak pay. Awan ti parikut daydi tatang.

       Ngem iti maysa a nasapa a sardam, madandanagan daydi Insan Erwin a nangsapul iti daydi tatang.

       “Awan ‘tay labang a kalding, ‘tang!” kinunana. Nairuamen a tatang ti awagna iti daydi tatang. “Sangsangapulo ket piton dagita addad’ta koral.”

       “Kinitam koma dita amianan, a.”

       “Kinitakon.”

       Nagtitinnulonganmi ti nagsapul.

       “Meeeeeeee!” ipukkaw pay daydi Insan Erwin.

       Nasipngeten ngem dimi nasapulan.

       “Amangan no aramid man daydiay Arongen!” kinuna daydi tatang. Taga-Daclapan Sur daydiay kuna daydi tatang nga Arong. Isu ti marmaruam nga agtaktakaw iti uray no ania dita.

       Immasideg daydi Kapid Inggo.

       “Likudna daytay nasaripatpatak nga agpadaya dita kadaratan,” kinunana.

       Nasipngeten idi nakangngegkami iti immik iti kapuskolan ti kalumay iti asideg ti kapangdanan iti amianan.

       Isu daydi labang! Nasingdanan a naiparnged iti kasamekan ti kalumay.

       Nagdardaras daydi tatang a napan nangtunton iti daydi Kapitan Masong a bario kapitan ti Panay-ogan ken Daclapan Sur.

       Nasapulanda daydi Arong nga aglemlemmeng idiay balayda. Inannugotna nga isu ti akinggapuan. Diak malagipen no ania ti inaramid daydi Kapitan Masong, ngem ammok nga awan ti sansantuenna kadagiti matiliw nga agaramid iti babak; uray asino pay a Ponso Pilato.

MAYSA met a di mapunas iti lagipko ti nagdagusak idi addaakon iti maikatlo a tukad ti sekundaria. Kadagidi agkakaarruba a balbalay iti asideg ti kamino real a limsot iti tengnga ti ili ti Cabugao, naisalumina ti nagdagusak. Isu ti kabassitan; dudua ti pasetna. Maysa ti bangsal ken kosina metten nga immuluanan ti agdan a nagkusay iti abagatan, ken maikadua ti kadaklan.

       Dudua ti agkabbalay nga agassawa. Maysa daydi Lela Siding a saan pay unay a baket. Adda aglumuylumoy a kasla gemgem a bukol iti teltelna. Naanus a baket.

       Maikadua ti lakayna a naisalsalumina unay. Kanayon a nakaunnat iti army folding bed iti amianan a daya a suli ti kadaklan. Adda iti abagatan nga asideg ti ridaw ti kama ti baket. Iti espasio iti laud ti naipatuldo a pagiddaak. Nakatultulang, agbarbarikawwet ti kuko dagiti ramay ti ima ken sakana. Nalitem ti ules a nangbungon iti bagina. Napigsa ketdi ti timekna. Idi damok ti sumrek, naalumiimak ta adda naipangpangruna nga ayamuom a simmarabo kaniak.

       No diak unay nakaturturog iti balay daydi Lela Ines, kasta met iti baro a dagusko. No manen, adda dawaten ti lakay, kas koma no makaisbo wenno makarugit. No saan a maikaskaso ti baket, bumugkawen. No mamin-ano a kasta iti agpatnag.

       Nalaing ketdi nga umistoria no saan a sumro. Tunggal agistoria, igidgiddanna nga ikarus ti atiddog a kasla bislak a pagkudkodna.  Naaksidente kano iti nagtrabahuanna idiay Manila isu a nagbalin a paralitiko. Adda kano maysa nga anakda ngem manmano a sumarungkar ta naikamang idiay kabisayaan.

       Diak nakita a dinigus ti baket; umdasen a baniosanna. No mabannog ngatan ti baket, masungbatanna ti lakay no bumugkaw.

       Maminduaak la nga agluto iti agmalem, kas iti sigud a dagusko. Ditoy a dagusko ti binigat a tsoknat ti imbulbulonko iti inapuy. Sagninikel idi ti sangabungon. Saggabassitek ti kumittab tapno mayanayko iti innapuy. Ti tinuno a baraangan, wenno ampo no isu ti adda nga impabalon daydi nanang, ti in-inutek nga ipangan iti aldaw.

       Yan-anayko ngamin ti balonko a kuarta, ta igatangko iti Bannawag ti binting iti agipaspasiar iti agsapa ti Martes wenno Mierkoles. No awanen ti pangibulonko iti innapuy, umawayak iti malem. No awan ti pagpletek, pagpagnaek ti lima kilometro a nagbaetan ti Ruaran ken ti Labut. Diak unay narikrikna ti bannogko ta adu dagiti magmagna met nga agawid iti Callagip ken Turod. Ngem no nakasalogakon iti agpalaud a kalsada manipud iti Turod, manmanon nga adda masalawko a padak a magmagna. Maay-ayoak ketdi a mangbuybuya kadagiti nalawa a pagtatalonan iti agsumbangir ti kalsada. No dadduma, mapampanunotko no ania ti buya iti laksid dagiti bantay ken iti pagpatinggaan ti magaw-at ti panagkitak. Mapampanunotko man, no kasano met ti biag kadagiti lugar a diak makita. Diak impagpagarup idi a makadanonak kadagiti lugar a magaw-at laeng ti arapaapko.

       Adda nakaarrubak nga agbasbasa met iti Institute. Antonio Solar ti naganna; taga-Salomague. Nakapagsinningedkami uray no saankami nga agkaseksionan. Adda iti Section C idinto a Section D ti ipagarupko a nagustuanda idiay Institute a nangikabilan kaniak. Agasem ta diak pulos napadasan ti naital-o; namnget a Section D! Naimbag ketdi ta awan ti Section E, idiay ket koma ti nangibasuraanda kaniak! Diak met nagrekreklamo, awan met ti ammok idi no ania ti kaipapanan dagidi a sekseksion. Inannugotko nga isu ti kaipasangan ti kabaelak. Memmemakto met ngamin—suro daydi Lelong Iroy idi nakipagdianak kadakuada idiay Baybayabas, a dakes ti sumamsampitaw no agsasarita dagiti nataengan. Bugkawannakami no kua idi ket pamrayak laengen ti agkurinikon iti suli. Dimi ammo ti agreklamo, ta didakami insuro a sumupring.

       Nataytayag bassit ngem siak daydi Antonio Solar ngem kasla awan ti naggidiatanmi ta impakabsatna ti bagina kaniak. No kasdi la koma amin a tao a naam-ammok idiay Institute, siguro nalanglangto koma ti lagipko iti Cabugao.

       Awan pay tallo  nga askaw ti nagbaetan ti dagusmi no lalausen ti manarita. No dadduma, awisennak iti dagusna tapno pagtinnulonganmi dagiti asignaturami. Ik-ikkannak no kua iti adda a saramsamna, a diak koma awaten ta mababainak ngem ipilitna met latta. Isu kadagiti manmano a nakasingedko iti sekundaria a diak malipatan. Ngem maysa kadagiti diakon ammo no sadinon ti nakaipalpalladawanna a suli ti lubong. No nagbalin a doktor, inheniero, maestro... wenno napan ketdin iti sabali a biag. Dagidi nasasayaat a tao ti kayatko koma a makita pay tapno makapagpipinnadamagkami no ania ti nakaitudinganda iti bukodda a biag.

       Wen... Ngem madanontayonto ida; di mabalin a malipatak dagidiay, wenno dagidi nasasayaat a tattao.

       Adda tallo nga asignatura nga isublik. Kadagitoy nga asignatura, kaklasek dagidi Delfin Palado ken Jose Torres. Uray daydi Rodolfo Sumajit—mapantayo biit iti daydi Rodolfo Sumajit. Naulimek daydi a tao, isu ket ngata nga agkaseksionankami. Kanayon a napintas dagiti bolpenna. Ap-apalak la unay. Ammoyo, paggugustok ti bolpen wenno pen. Adda latta nakasaluket a bolpen wenno pen iti bolsak. Diak makaruar nga awan ti bolpen iti bolsak. Uray ita.

        Naminsan, kinuyogko idi agruruarkami iti aldaw.

       “Kayatmo, agsinnukatta,” inyuprisirko ti bolpenko.

       “Diak kayat ‘ta bolpenmo. Nagalas!”

       Agpayso met ti kunana. Ngem impapilitko.

       “Haan...  napintas. Napintas pay ti tugotna...”

       Diak nabalbalatong ti loko. Sippadongek koma ti kunak ngem binaybay-akon ket intaruskon ti nagawid.

       Subliantayo dagidi kunak nga asignatura. Unaentayo ti Physics, saan a gapu ta magustuak. Kinapudnona, isu ti maysa kadagiti adu nga asignaturak a pulos nga awan ti simrek iti ulok... ay, adda gayam maysa. Ti pendulum. Bitinbitin nga agpalpallating, kasla daytay bitinbitin ti dakkel a pagorasan a makapakullayaw ti awengna... kasdiay, di met?

       Ngem bay-antayon daydiay pendiupendiulum. Mapantayo iti daydi titsermi a Mr. Suero—aduda idi a Suero idiay Institute. Teodoro ti nagannan sa idi. Malagipko laeng a Tioding ti awagda.

       Natayag daydi Mr. Suero. Ti ad-adda a pakalagipak kenkuna, isu ti bisiona. No ilawlawagna ti isursurona, kastoy ti kanayon a kunana: “You know, class, ano, ha?” a kasla di makailawlawag no awan daydiay a liniana. Wen gayam, daydiay ti maysa a diak malipatan kenkuana. Isu laeng ti kasdi.

       Iti umuna nga aldaw ti klasemi kenkuana, imbilinna a mangitugotkami iti kuaderno a pagsuratanmi iti seatwork. Kanayon a paibatbatina.

       Iti naminsan a panagipapasana kadagiti kuaderno, awan ti naited kaniak. Dinamagko iti paraiwaras, ngem awan kano met.

        Adda tallo a kaklasemi a taga-Salomague. Savellano ti apeliedo daydi kabusnaganda; Baldo ti nagan daydi kabakedanda a langana ti boksingero. Diak malagipen daydi maikatlo.

       Iti panangiwarasko iti panagkitak, a mangsapul iti daydi kuadernok, nalasinko nga adda iti daydi Savellano. Mailasinko unay, nadlawko a napugas ti nagan iti akkubna.

       Imbagak iti daydi Mr. Suero.

       Kinusilapannak daydi Savellano. Inkalinteganna a kukuana.

       Ngem nalasin met daydi Mr. Suero ti napugas a naganko.

       Kasta unay ti kusilap daydi Savellano kaniak.

       Maudi nga asignaturami ti Physics iti malem.

       Nalasinko dagidi tallo nga agur-uray iti asideg ti ruangan ti eskuela idi panagaawidan iti malem. Inambondak. Disnogendak koman ngem nakitada daydi Delfin Palado iti likud. Iti panagdardarasko, nalapsut ti ismagelko ket isu ti nagsusiudotanda a gineppas sadak impangta.

       Inasitgannak daydi Delfin Palado; makasangsangitak idin. Saan a gapu iti sakit ngem ti pannakasayangko iti ismagelko. Ania pay ti usarek?

       “Pangas dagidiay, a!” kinuna daydi Delfin Palado nga insursurotna ti panagkitana kadagidi tallo. “Umayka ‘diay dagusko!” kinunana.

       “Apay?”

       “Adda paltikko idiay. Itedko kenkan... malagipmo nga agar-aramidkami iti paltik? Kukuamon ta paltogam idan! Ta dida ketdi agimpapangas...”

       “Hay!” nagkullayawak.

       “Dimo ammo? ‘Ta ‘diay dagusko ta isuroka,” nagtalangkiaw. “Addadan impalpalnaawda kadagiti sirok ti akasia dita kalsada.”

       “Ha, napadasamon?” napamulagatak.

       “Dagiti kasinsinko... dagiti met la barrairong ti tinodasda...”

       “Thank you... ngem... thank you laengen!”

       Mr. Singson ti nagan daydi titsermi iti Science. Natayag met a kas iti daydi Mr. Suero ngem ayukos. Idi damo ti klasemi, nasdaawak gapu iti kaadu ti bato iti gayadan ti pisarrana. Siguro, paset ti klasemi dagita, kinunkunak idi.

       Kas kadagiti dadduma a titser, inurnosna met ti naganmi. Siak manen ti adda iti asideg a kutit. Diakto manen maaw-awatan ti ipalpalawag daytoy a titser, kinunkunak iti nakemko.

       Pilpilitenna ti umisem no agilawlawag. Ngem sakbayna, pinayam-ammonakami iti tunggal maysa, nangrugi iti sango. Kalpasanna, inyam-ammona met ti bagina.

       Iti udi ti saona, kinunana: “I want you to listen carefully. I don’t like talking in my class unless I ask you a question. Is that clear?” immulagatna. Nangala iti bato a kasla gemgem ti ubing iti gayadan ti pisarra ket inabalbalayna. “Is that clear?” inulitna a timmadem dagiti matana ken immirut ti panangpetpetna iti bato. Ur-urayek la nga ibarsakna. Agtigtigerger dagiti imana.

       Nagkikinnitakami nga estudiante a kasla natuktokan a bisukol. Agarup naggigiddankami a nagkuna: “Yes, sir!”

       Kas iti daydi Mr. Teoding Suero, awan manen ti naaw-awatak iti insursurona. Agingga ita, awan malagipko no ania ti naadalko kenkuana. Diak ammo no talaga ketdi a munnelak! Manen, diak met ngamin nagsalsaludsod ta nagturturay ti naimula iti panunotko a maysaak laeng a mintalon—no maminsan, nasayaat met no maisuro dagiti ubbing nga agbain kadagiti nataengan, kas iti insuro daydi Lelong Iroy kadakami iti daydi Insan Erwin, a di makisamsampitaw kadagiti agsasarita a nataengan; kasta met a didiosen ti panagkitkitami idi kadagiti babaknang a taga-ili.

       Isu nga inur-urayko lattan a damagenna met kaniak: “Any question?” Ngem awan. Adda saggaysa a nagdamag, ngem binugkawanna ida: “You are not paying attention!”

       Sinalbag a lakayen! Wen, lakayen. Ubananen idi, ken ayukos payen a kas kaniak!

       Naminsan, adda uppat nga agtututtot iti sangok. Pagkikinnalbitanda ti babai iti sangoda nga insiglotda ti atiddog a buokna iti tugawna.

       Saan a nagtagtagari daydi Mr. Singson. Nasiputak a pimmidut iti bato iti gayadan ti pisarra. Impennekna nga imbarsak kadagiti agtututtot. Nasiputan ti maysa ket naligidanna ti bato nga apagisu koma iti tapaktapakna.

       Naimbag ketdi ta nalisiak met ta no saan, apagisu koma ti pisapisko!

       Lumablabbaga daydi Mr. Singson a nangibugkaw: “Class, dismiss!”

       Tumakder koma ti babai nga insiglotda ti buokna ngem simmurot ti tugaw. Nakita ni Mr. Singson ket pimmidut iti bato.

       Sakbay a naibansagna ti bato, nagtatarayen dagiti uppat.

       Diak matukod a panunoten no apay a napalubosan a mangisuro dagiti kakasdi a mannursuro. Paset ngata ti asignatura nga isursuroda ti panagbatoda iti estudiante a sutil ken subeg?

       Idi nagkitakami iti daydi Mr. Singson kalpasan ti adu a tawen, nakaat-attidog ti isemna nga immasideg kaniak sana pinikpik ti abagak.

       “Mannuratka met gayamen, loko!” kasta ti parato dagiti lallakay a mangisinged iti bagbagida.

       “Bassit laeng, sir... komustan dagidi batoyo?”

       “Nairamandan a nagretiro idi nagretiroak!” Agkatkatawa a nangtapik kaniak. “Pasensiakan, adda sakitko idi.”

       Nakilnet ti isemna sa agwingwingiwing a nangpayapay kaniak idi tumallikud.

       Dina la ammo, a naaronan ti imahinasionko gapu iti daydi asignaturak a Philippine Prose and Poetry. Nalaing nga agilawlawag daydi titsermi a ti naganna ket Salipatakon... kunak lattan, a, ta letra S ngarud ti rugi ti apeliedo dagiti taga-Cabugao. Kasla ken ni Joma Sison... Taga-Cabugao daydiay ngem naglemlemmeng idiay Netherlands; saan a nakaawid...natay kanon. Ngem talaga a nalaing daydi Mr. Salipatakon; diak la ammo no nagsursurat met. Kunkunak idi no ul-ulitek a basaen dagiti sarita ken dandaniw iti daydi a libromi, naglalaingdan! Ti imasna ket awan metten ti malagipko kadagidi nga awtor. Ken diak ammon no adda pay kasdiay nga asignatura ita.

       Ngem saan la a daydiay.

       Ti Bannawag la unay. Nasaokon, di met, aya, nga uray awan sidak no adda la ketdi igatangko iti Bannawag? Bay-am ditan no kagudua laeng ti kasla tangan ti ima a tsoknat ti pangibulonko iti kilabban basta adda basaek! Maysa, uray diak basbasaen dagiti asignaturak basta adda basaek a Bannawag, naragsakakton no makaalaak iti nagsikkawil!

       Idi kuan, adda nabasak a pakaammo. Agawatda kano iti manuskrito. Ket bayadanda pay! Nangrugi a pinampanunotko ti nabasak. Kasano ngata ti agsurat iti manuskrito? Tallo a limbang? Impapanko a no kasano ti langana iti mabasbasa, kasdiay met ti pannakaisuratna. Kunana pay, a no awan ti makinilia, mabalin nga isurat iti ima basta nalawag. Ngem kinunak met la iti bagik: asinoak koma met nga agsurat?

       Diak pay la idi inkaskaso daydi sangkatipping a gagar.

TUNGGAL umawayak idi,  no sumro ti iliwko, masansan a daydi Lelong Roque Tabugader ti mairanrana a pagluganak; isu la ngamin idi ti naanus a kutsero a taga-Sabang—Gutong pay ketdi a kaadaywan a bario ti Cabugao iti laud ti yanna—nga agur-uray iti pasahero; ken uray awan ti kuartak a sindadaan a pagpletek, naanus a manguray kaniak a mapan dumawat idiay balay. Wen, uray no kasinsin daydi Lelong Undo, dinak napadasan nga inlibre. Dina imbagbaga, ngem ammok lattan, a, ta ti met la mangalkalesa ti trabahona. Diak sa pay ketdi nasasao ti maipanggep iti daydi Lelong Roque? Daydi a lakay ti kalatakan a kutsero a naayat iti lumlumba ti kabalio. Nalaing nga agipudos iti kabalio. Adda pagsaadan ti alipuspos dagiti nalaing nga ageskapi wenno agtarukatek. Ammona no maniador wenno naanus ti kabalio. Saan a kas iti daydi tatang a nakaala iti dakkel ken nataraki nga alasan, nga awan ti ammona no di agsasaep iti babai. Malagipyo daydi sinaritak a no sumro, dinan guyoden ti kalesa, malaksid no adda ipasakbay a babai? No kasdiay, saanen a paigawid uray no madigosen iti ling-et.

       Wen, naputotanna daydi babai nga alasan a kabaliomi. Alasan met laeng ti putotna ngem nabaneg ken mayat ti wakawakana idi makadakkel. Awan pay makatawenna idi, minanson daydi tatang iti kalesa.

       Ngem nasirpat daydi Lelong Roque idi bumaron ti kabalio. Sinirigsirigna, ken nagsapul iti pagilasinan iti mabalin nga ilumba.

       “Ilumbata daytoy kabaliom, Illo,” kinunana iti daydi tatang. “Awan duadua a mangabak daytoy.”

       “Ket no maabak ngaruden, uliteg?” kinuna daydi tatang. “Sayang ‘diay pusta.”

       “Patiennak, sigurado a mangabak. Manmano ti kabalio nga addaan pudos a kas iti kabaliom.” Diak malagip daydi pudos nga imbagbagana; adda ketdi kitakitaenna nga alipuspos iti no sadino ti nagsasaadanna, a pagilasinan kano iti naiduma a galadna. “Ngem masapul nga adda matalek a mangsakay.”

       Nataliaw daydi Lelong Roque daydi Insan Erwin a sangsangpet a napan nagwanawan kadagiti kalding.

       “Daytoy Erwin, bagbagay a manghinete!” kinuna daydi Lelong Roque. “Bassit ngem nabaneg.”

       Dida narigatan a nagsapul iti pangilumbaanda iti daydi bumaro nga alasan. Adu met dagiti lumulumba iti Daclapan Sur. Sinanay daydi Lelong Roque daydi Insan Erwin. Insurona no kasano ti sigurado a mangabak iti panaghenete.

       Maysa a labang ti natulag a kalumba daydi alasan. Dakdakkel ngem iti daydi alasan ngem nawalwalat ti kabaliomi.

       Iti igid ti daklisan ti Daclapan Sur ti natulag a paglumbaan ti alasan ken ti labang. Agarup agmatuon idi mangrugi ti lumba. Liamado ti labang.

       “Amangan no maabaktayo, uliteg,” kinuna daydi tatang. Saan nga agsugsugal daydi tatang ngem gapu iti kinalatak daydi Lelong Roque iti kasdi nga aramid, adu ti nangpusta iti daydi alasan.

       “Dika agdanag,” impasingked daydi Lelong Roque. Sakbay a nangrugi ti lumba, kinasaritana nga immuna daydi Insan Erwin. “Dimo liplipatan ti insurok,” impaganetgetna.

       Umariwawa dagiti tao nga agpusta ken agbuya.

       Idi nangrugi ti lumba, dagus a naudi daydi alasan. Dua nga agpa ti nangunaan daydi labang. Idi magudua ti naituding a tarayenda, yinagyagan daydi Insan Erwin daydi alasan. Kellaat a kasla mabembennat ti bagina tunggal agkuy-at ket nagmayat a denggen ti ta-ta-ta-ta-ta-tat ti kuy-atna a a dinanggayan ti kasla met makina a panangkidagkidag daydi Insan Erwin iti bakrangna. Apagbiit a naksayan ti nagbaetan dagiti kabalio agingga nga aggidgiddandan. Naminsan pay a yinagyagan daydi Insan Erwin a giddan ti namindua a panangsaplitna. Awanen ti aridenggan dagiti agbuybuya.

       Sangaagpa ti nangunaan daydi alasan iti daydi labang idi makadanonda iti pasuan.

       Kayat dagidi naabak ti sumubbot.

       Immannugot daydi Lelong Roque.

       “Daydiay ama ti ilumbatayo,” kinunana.

       “Agmaniantayo pay, uliteg!” kinuna daydi tatang.

       “Kastoy ti aramidentayo,” kinuna daydi Lelong Roque. “Mangsapulak iti maysa hinete.”

       Insagana daydi Lelong Roque ti ina daydi alasan.

       Idi makapueston dagiti aglumba iti rubbuatan, apagisu a sumangpet ti maysa a hinete a nangsakay iti ina daydi bumaro nga alasan. Apagisu nga agrubuat dagiti aglumba idi nakita ti ama nga alasan ti ina iti ngalay ti paglumbaanda. Kunam pay, saanen a pinaigawid iti daydi Insan Erwin idi aguni ti silbato. Kasta unay ti pannakabennat ti bagina iti panageskapina idinto a kimleb daydi Insan Erwin iti bukotna, agingga a nakadanon iti pasuan a yan ti ina nga agur-urayen. Adayo ti nangitarayanna iti kinalumbana!

       “Sinaurdakami!” impukkaw ti bangir.

SAANEN a nagbayag daydi Insan Erwin. Adda immay nangtunton kenkuana idi natay daydi Angkel Irid a tatangna. Saanen a nagsubli ket dakkel ti nakaikawaak iti kaawanna.

       Ngem adda simmukat kenkuana. Daydi Angkel Bayugaw, wenno Marcos Rentiquiano a kasinsin daydi nanang. Malagipyo daydi nasaritak a kakaisuna nga anak daydi Lelang Biring a kabsat daydi Lelang Andiang? Daydi kunak a kanayon nga agpukawpukaw ta ti la adda a pakaipalpalladawanna? Isu a pinanagananda iti Bayugaw.

       Wen, pagammuan lattan ta nagparang a diak ammo no naggapgapuanna a suli ti lubong. Dina pay impakpakauna ti yaayna.

       “Naggapgapuam, manong?” dinamag daydi nanang. “Saka la agparang no maangsanka.”

       Immisem laeng a diak pay naawatan ti sungbatna. No agsao ngamin, saggaysa, a nakababbaba, a kasla narigat a sumngaw iti kasla kimmot ti manok a ngiwatna. Narasaw met no makainum.

       “Amangan no sunotam manen ti agbartebartek, a,” kinuna daydi nanang.

       “Saanen, insan,” kinunana nga apagbingngi ti isemna. “Diak kayaten a maulit ti napasamakko idiay Camalaniogan.”

       Kinullalongda kano iti naminsan a pannakabartekna gapu ta nagkaritkarit.

       “Nasayaat ngarud no kasta. Naimbag ta adda katulongan ‘diay kayongmo. Saan unay a makatulong ‘ta kaanakam ta agbasbasa ‘diay ili.”

       Nagaget met daydi Angkel Akkos Bayugaw... ay, Akkos. Naulimek.  No maipastorna dagiti dua a kabaliomi, ken maipastreknan dagiti kalding iti koralda, adda lattan iti suli a ti la addan a makudkuditna. Idi agangay, nasumokanna ti namaybay agingga a masansanen a mapan mangadilian wenno agpana iti tangrib.

       Iti maysa nga agsapa, nadlawko nga adda sinipsiputanna a rimmuar iti ruangan iti abagatan. Kinitak no asino daydi sinipsiputanna. Daydi gayam Anti Anneng a tangtangken, kas awag daydi tatang, a buridek nga anak daydi Lelang Carmen. Tangtangken ta kasla nadaing nga igat. Apar met daydi Anti Anneng ti mangadilian, nangruna ti panangappona, nga isu ti paglainganna.

       “Adda gayam balasang dita bangir, insan?” dinamag daydi Angkel Akkos iti daydi nanang.

       “Baak daydiay, kas kenka,” kinuna daydi nanang.

       Iti maysa a Sabado a bakasionko, inkeddengko ti mapan agpana. Awan idi daydi Dio Balling ta nairana a napanda immiliw iti kasinsinna a nangkugit kadakami.

       Immuna daydi Angkel Akkos Bayugaw, a kasta unay ti wakawakana a nangsaruno iti daydi Anti Anneng iti nailet a dasdas nga agturong iti Timmippang. Napuskol ti kalumay ken dadduma pay a pandaka a kayo iti agsumbangir ti awan pay sangaagpa a kaakabana a dalan. Nasiputak ti napartak a kinikin daydi Anti Anneng; pimmartak met ti butubutuag ti patong daydi Angkel Akkos Bayugaw a kimmamakam.

       Diakon ida sinurot.

       Iti maysa nga aldaw, a papanko met panabaybay—kasta ti awag dagiti mapan agkalap iti baybay—nadarimusmosak ti likud dagidi dua a baak a naggapu iti karemmengan. Pampampagen daydi Anti Anneng ti kutitna; igpilna ti bassit a labba a pagikkanna iti makappona. Inamloy daydi Angkel Akkos Bayugaw ti nagtinukel a ling-et iti mugingna idinto nga imbaklayna ti sangareppet a kinayona..

       Adda immapay iti aliwegweg a panunotko. Imbagak iti daydi tatang ti nakitak.

       Nagkinnita daydi tatang ken daydi nanang.

       Sakbay a nakaikeddeng daydi tatang, naunaan idan dagidi dua a baak. Impudnoda kadagiti maseknan ti panggepda.

       Iti ababa a pannao, napan dagidi dua, nga adda nangkuyog kadakua, idiay munisipio. Iti simmaruno a pagteng, napanen nakikabbalay daydi Angkel Akkos Bayugaw kadagidi agina a Lelang Carmen ken Anti Anneng. Ket idiayen a naggibus ti panagbaybayugaw daydi Angkel Akkos. Nakaanakda iti maysa.       

(Maituloyto)

Napalabas a paset: 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10

Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.

Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.

Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti

Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee

Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada

Para iti digital a kopia:

PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ

Magzter: http://bit.ly/407pazG

Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph

Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,

iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine

iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin

Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin

Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine

Dios ti agngina.

Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!