Sarita ni JUAN S.P. HIDALGO JR.
(Immuna a naipablaak iti Bannawag iti Pebrero 15, 1965 a bilang sa iti Septiembre 26, 2016 a bilang.)
MAYSA a taaw. Maysa met a langit. Iti nagtangepanda, agtaud dagiti umim-imnas a rikna a mangin-inut a mangitayok iti riknana ken mangyalloallon iti panunotna. Inin-inayadna nga inyangad ti rupana sa nagmata: nabileg dagiti kasla payak a nangsallukob kenkuana, pulos a di agkirem a mangbuybuya kenkuana, ket dagiti bibigna, umayda manen kadagiti bibigna tapno nayonanda ti ragsak a nannanamenna ita. Nagkirem. Ta dimmanonen ti agus iti amin a peggesna ket agbalinen a nakaparpardas ken nakaun-uneg nga alinuno a mangig-igup kenkuana. Iti tunggal panagtunglabna, umun-uneg met ti pannakaigupna, pumarpardas a pumarpardas, ket malmes lattan. Namin-adu a naburak dayta nga alinuno; kasla luses a bumtak iti nadumaduma a maris iti nasipnget a tangatang, nga awanan dulluog.
Limmukay dagiti bibig ni Rogel, pinalubosanna ida, nagmata, ket nakitana ti pannakayadayo daytoy dungdunguenna unay a rupa, nagpinnerrengda sa naginnisemda. Immanges iti nauneg, nagtilmon, sa nagkidem manen.
“Yasmin,” inyarasaas ni Rogel. “Yasmin…” kasla nasam-it nga aweng a naibulon iti angin.
Nagmata ngem nagkidem manen: saan pay laeng a nagkalma ti riknana; di pay nagarinsaed dagiti naiimnas a rikna ket dina kayat a singaen ti panunotna; iti sipnget ni kidem mabukodanna dagita nga imnas.
Nariknana manen dagiti bibig ni Rogel kadagiti bibigna, nair-irut ita, ket dagiti rikna a mangin-inut nga agarinsaed, kasda la nasipngetan a bituen, ket ginuyod ida ti maymaysa nga agus tapno agukkonda iti nagtangepan ti langit ken taaw.
Limmapsi dagiti bibig ni Rogel. Nagannayasda iti kanigid a pingpingna, iti pispisna, iti piditpiditna, sa immaponda iti puon ti tengngedna.
“Yasmin… Yasmin…” ti manen nasam-it nga aweng a naibulon iti angin.
“Ay-ayatenka,” inyarasaasna met sa inag-agkanna ti lapayag ni Rogel.
Nagsammaked manen dagiti payak a nangsallukob kenkuana. Kadagiti mata ni Rogel, makitana ti raniag dagiti matana. Ket minatmatanna dagiti bibig ti baro, inaprosanna a silalailo dagita a bibig: dua a sangailap a lasag a makaanayen a mangitayok iti riknana ken mangpadarang iti kararuana no dingpilenda dagiti bibigna. Naglayon dagiti ramayna iti buok ti baro ket inam-amuyna ida nga impalikud. Inam-amuy met ni Rogel nga impalikud ti buokna. Nabayag nga awan ti nagtimek. Umanayen ti panagsarita ken panaginnisem dagiti matada.
“Naragsakka met laeng?” inyarasaas ni Rogel.
“Nalablabes pay,” insungbatna. Sa kellaat a nagkatawa: “Nalaingka!” innayonna.
“Uray sika.”
“Siguro adda mangisursuro kenka,” kinunana manen.
“Sika!”
Nagkatawada idinto ta silalailo a nangdanog iti abaga ti baro.
“Siguro, adda pay sabali,” kinunana latta.
“Siksika laeng,” kinuna met ti baro ket umay manen dagiti bibigna: ket manen nariing dagiti naiimnas a rikna iti kaungganna.
“Dika la kadin mauma?” inyangawna, kalpasanna.
“Kasano a maumaak? Di koman agpatingga…”
“Maumakanto, uray kitaem.” Inaprosanna manen dagiti bibig ni Rogel. “Idi agam-ammota, malagipmo? Dinak pulos inkaskaso.”
“Sikanto met,” kinuna ni Rogel, “impakitam a dagus a kursonadanak, di nagpanginaakon.”
“Tse! Kursonada kano! No diak la nagustuan ‘ta panagis-isemmo, kinayatka met idi ngay. Ni Oscar ti kayat da Papa a kagasatko.”
“Dika ngata agbabawi? Napanglawak laeng.”
“Manen. Dimo kad’ kayat nga isadagko kenka ti masakbayak?”
“Agtalekka,” kinuna ni Rogel ket inagkanna ti kanigid a matana. “Agpudnota koma kada papangmo.”
“Saanka nga agganat. Dandanin. Awan kad’ ti madlawmo?”
“Iti ania?”
“Kaniak.”
Nabayag a minatmatan ni Rogel. “Pumimpintaska,” kinunana. “Adayo a napimpintaska ita ngem idi agam-ammota.”
“Dayta laeng?” Nagkatawa.
“Adda kadi pay?”
“Bay-amon. Ibagakto met la kenka.” Linailo dagiti kimmandela a ramayna dagiti pingping ti baro. “Rogel, apay a kinayatnak?” sinaludsodna.
“Sumged ti riknak no agassidegta,” kinuna ni Rogel.
“Ania pay?”
“Masirib ken napintaska. Naragsakka a kasarsarita. Masdaawto ngata ni tatang no yawidka,” kinuna ni Rogel. “Dinanto patien a makagasatak iti nakapimpintas ken nakalaplapsat a balasang.”
Nagkatawa. “Kayatdakto ngata?”
“Dungdungnguendakanto a kas kaniak. Ngem amangan no saandanto a maikarkari. No makitam ni tatang nga agpakpakan iti nuang iti sirokmi, wenno ni inang nga agimurmuri, wenno no ni Dares a mangsarsaruno iti arado, maminsangapulo nga agpanunotka sakbay nga agpudnota kada papangmo.”
“Manen. Apay ngamin a sugatem ‘ta riknam gapu laeng ta nayanakka a napanglaw? Mabalinko met a tallikudan ti kinabaknang no kayatko. Makatakderakon a bukbukodko.”
Napaut ti panagpinnerrengda. Nagtuloy met latta ti panagtokar ti radio iti rabaw ti lamisaan a nakaiparabawan dagiti libro, manuskrito ken makinilia. Maikasangapulon iti rabii.
“Kapudpudotan ti sala itan,” kinunana. “Ania nga oras ti impakadam a panangyawidmo kaniak?”
“Manipud iti tengnga ti rabii agingga’t ala una.”
“Nasapa pay.” Nagkatawa manen. “Bisongennak,” inyarasaasna ket nagkidemen.
Inlagidlagid ni Rogel ti agongna iti agongna. Sa iti puon ti tengngedna.
“Rabii dagiti puso,” kinuna ni Rogel. “Naragsakka met laeng?
“Nalablabes pay,” kinunana met. Agrimrimat dagiti matana a nangperreng ken ni Rogel. “Mabisinak,” kinunana. “Adda pay la ’di adobo a linutok?”
“Adda pay bassit,” kinuna ni Rogel. “’Su ti kanayon a pamigatko. Naimas ti adobuem.”
“Bay-am ta umaykanto manen ilutuan no Domingo. Tapno masiribkanto iti oral examination iti thesis-mo.”
“Mano a kilo?”
Nagkatawa. “’Ta kayatmo.”
MADAMA a sursuratenna ti tuloy ti nobelana idi sumrek ti Information Clerk iti siled ti editorial ti Baggak ket adda inyawatna a bassit a papel kenkuana. Adda sangailina, ni Mister Manuel Villareal, ti ama ni Yasmin, ket agur-uray iti siled a pagawatan iti sangaili.
“Pagurayek?” sinaludsod ti Information Clerk.
“Pagurayem,” kinunana. Mariknana lattan ti panagbitekbitek ti barukongna. “Ibagam nga umayakon.”
Nabayag a saan a nagkuti iti tugawna. Inurayna nga agtalna ti riknana idinto a pinadasna a panunoten no ania ti inayan ti ama ni Yasmin. Adda la ketdi napateg unay a pagsaritaanda.
Apaman a nailukatna ti siled a pagsangailian, nakitana ni Mr. Villareal. Agmaymaysa. Nairteng ti rupa ti lakay ket nairut ti panangmatmat daytoy kenkuana.
“Naimbag a bigatyo, Mr. Villareal,” inkablaawna. “Ania kadi ti maipaayko kadakayo?”
“Kasta met kenka, Mr. Sanchez. Ngem saan koma a ditoy. Di la mabalin nga iti kantinayo ti pagsaritaanta?”
Inturongna ni Mr. Villareal iti kantina ti opisinada. Nagbilin ni Rogel iti dua a kape. Apaman a nakapagsimpada, marikna lattan ni Rogel ti panangrukrukod ti lakay kenkuana. Nupay kasta, pinadasna a pasimbengen ti riknana.
“Bassit laeng ti ibagak, Mr. Sanchez,” inrugi ti lakay. “Maipapan kadakayo ken Yasmin nga anakko. Kayatko nga adaywam ni Yasmin manipud ita. Diak kayat a sika ti makagasatna. Addan lalaki a naitani kenkuana. Ni Oscar nga anak ti maysa a kompadrek. Ammok, ammok no ania ti gamgamgamem iti anakko. Is-isu nga anakko ket tawidennanto amin a mapanawak.”
Limmabaga ni Rogel ngem tinengngelna ti riknana. “Ay-ayatek ni Yasmin, apo,” kinunana. “Ammok a saanak a maikari kadakayo, ngem aramidekto amin a kabaelak tapno naragsak.”
“Nakapanakon idiay Rosales ket nakita ken nakasaritak payen da tatangmo. Mr. Sanchez, agar-arapaapka pay laeng. Maysaka a mannurat, ammom koman ti kinapudno.” Adda inruar ni Mr. Villareal manipud iti akin-uneg a bolsa ti amerikanana. Maysa a librito ti tseke. Nangisina iti maysa a bulong sa inyawatna ken ni Rogel. “Dakkel ti maitulong daytoy kadagiti dadakkel ken kakabsatmo,” kinunana. “Katimbeng dayta ti uluem iti duapulo a tawen.”
Inawat ni Rogel ti tseke sa binasana ti gatad a naisurat. Saan nga ang-angaw, nakunana. Ngem daytoy kadi ti gatad ti ayatna? Ti ayat ni Yasmin? Ti ayatda a dua? Pinerrengna ti lakay.
“Magatangyo ti amin gapu ta adda igatangyo, apo,” kinunana. “Ngem saanyo a magatang ti maysa a banag a saan a tagilako. Ladingitek.” Insublina ti tseke.
Limmabaga ni Mr. Villareal. Nakita ni Rogel a simged dagiti matana. Ngem pinerrengna iti nairut.
“Siak pay met la ti amana, Mr. Sanchez,” kinuna ni Mr. Villareal. Timmakderen. “Ladingitek ti panangsingak kadakayo.” Ket timmallikuden.
Apaman a nakapanaw, namuttalengan ni Rogel dagiti dua a tasa a kape nga agal-alingasaw pay laeng. Idi itangadna ti kapena, agtigtigerger dagiti ramayna. Adda la ketdi napasamak idi rabii, nakunana manen.
Inawaganna ti banko a pagpapaayan ni Yasmin. Naammuanna a saan a simrek ti balasang, idi sublianna ti nobela a sursuratenna, saanen a makasurat. Namrayanna ti nagimpapanunot tapno saan a madlaw ti editorna ti pannakaburiborna.
Nagmalem nga inur-urayna ti awag ni Yasmin ngem napaay. Napanunotna a sarungkaran ti balasang ngem dina met laeng intuloy idi malagipna ni Mr. Villareal. Kimmuyog ketdi iti maysa a mannurat a nangawis kenkuana a tumabuno iti padaya ti maysa nga agngayangay a politiko. Maikasiamen idi agawid iti apartmentna.
Napaisem idi luktanna ti ridaw. Mano a tawenna ditoyen? Adu metten dagiti nasuratna a sarita ken daniw ken nobela iti daytoy nga apartment. Dika agbayag, kinuna ni nanangna idi. Dimo pay ammo ti agluto. Ti la mangan ti paglaingam. Ngem nagbiddut ni nanangna: limmukmeg ketdi. Malagipna met ti siddaaw ni Yasmin iti daydi malem a panangawisna kenkuana ditoy. Ket insuro ti balasang ti umno a pannakaurnos dagiti alikamen. Apagkinnaawatanda idi. Mano a bulanen? Dandanin makatawen…
Immuli ket naglaylayon iti siledna. Kas pinanawanna itay agsapa, sibibitin pay laeng ti moskiterona. Saannan a sinindian ti silaw. Pinagtokarna ketdi ti radio tapno mabuak ti ulimek iti siled. Apaman a nakapelles, simreken iti moskiterona. Ngem adda nakaidda.
“Yasmin!” Ginangtanna ti bombilia iti uluanan ti katre. Nakaaruat iti pagturog ti balasang.
“Pimmanawakon idiay balay. Umayak agyan ditoyen. Mayatka?”
“Dayta ti ikarkararagko a rinabii,” insungbat ni Rogel. Inagkanna ti dakulap ti balasang. “Dagiti kawesmo, yanda?”
“Inkabilko dita aparadormo. Immay ni papa kenka itay agsapa?”
“Immay.”
“Pinagpudnodak idi rabii no sadino ti nangipanam kaniak. Adda nangibaga a nasapa a pimmanawta. Imbagak nga inyawidnak. Imbagak nga agayan-ayattan. Ken imbagak a diak kayat ni Oscar. Sika ti kayatko. ‘Nia ti nagsaritaanyo?”
“’Nia ti imbagana?”
“Awan. Ngem kasta unay ti pungtotna a simmangpet idiay balay.” Indennesna ti ima ni Rogel iti pingpingna. “Itay malem, napan ken ni Don Manuel a papang ni Oscar. Nalabit tungpalendan daydi tulagda. Itay makapanaw ni mama, dinagdaguskon ti nagimaleta sa nagtarusak ditoy.”
“Immay ni papangmo itay alas dies. Immayna gatangen ti ayatko kenka. Diak inawat ti tseke.” Nagrukob ni Rogel ket inagkanna ni Yasmin. “Ammoda ti inayam?”
“Saan. Awan makaammo.”
“Ket kasanon ti trabahom?”
“Agikkatak idiay. Mangsapulak iti sabali.”
“Saanen. Agyanka la ditoyen. Ammom met la ti agin-inut?”
Nagkatawa ni Yasmin. “Ammok,” kinunana. “Kaano ti panagkasarta?”
“Madagdagus.”
“Rogel, awan kad’ ti madlawmo kaniak?”
“Pumimpintaska.”
“Kitaem daytoy,” intudo ni Yasmin ti puon ti lilidduokanna.
“Apay a gumaniteb?”
Nagkatawa ni Yasmin. “Dimo ammo?”
“Yasmin…” nagrukob sa inin-inayadna nga inagkan ti aggitgiteb a lilidduokan ti agbalinton a kapisina.—O
Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
