December 14, 2024

Home LITERATURA Sarita

KLASIKO A SARITA: Sabong ti Kawayan

Sarita ni RENATO A. PAAT

(Naipablaak iti Bannawag  iti Pebrero 12, 1968 a bilang sa iti Pebrero 16, 2015 a bilang.)

AY-AYATEK a Clarissa:

Inton Martes, Pebrero 14, rambakak ti maikatlo a tawen a panagam-ammota. Bigat ti Mierkoles daydi, malagipmo? Nakatugawak iti pingir ti naiwaywayas a lamisaan iti suli ti nalawa a biblioteka ti unibersidad. Basbasaek ti pagay-ayatko a libro ni Omar Khayyam, ti malalaki a mannaniw ti Persia. Immaweng ti silbato. Kinitak ti dakkel a pagorasan iti diding. Alas nueben iti bigat. Nakilinnetletak kadagiti estudiante a mapan mangisubli iti libro iti Librarian. Idi agsubliak iti lamisaan a nangibatiak kadagiti kuadernok, nadanonkan sadiay. Nakatugawka iti abay ti tugawko. Paspasuliam a basaen ti naganko a naiprinta iti akkub ti kuadernok.

Sarita

KLASIKO A SARITA: Ipakpakaunakon ti Naragsak a Paskuam

Nagsardengak iti likudam. Saannak a nadlaw. Saanmo ngata a mabasa a nalaing ti kayatmo a sukimaten ta immakarka iti tugawko. Inyesngawmo ti naganko. Limmabaga dagiti pingpingmo idi makitanak iti likudam. Timmakderka a sibabain. Nagpadispensarka; inisemanka a bulon ti panagtung-edko.

Nadlawko ti dakkel a siding a naipattok iti kanawan a pingpingmo, dagiti naingpis a bibigmo, dagiti natarnaw a matam ken ti napinggol a buokmo nga agsaringgayad iti abagam. Anian a nagpintaska! Nagtugawak. Nalipatakon ti sumaruno a klasek. Pinaliiwka a mangluklukib iti “The Torch” a pagiwarnak ti unibersidad.

“Dakayo gayam ni Socrates Sinundungan,” kinunam.

Nagtung-edak.

“Nalaingkayo nga agsurat. Kanayon a basaek dagiti sursuratenyo.”

“Rumbeng ngarud nga agpaalaak. Sika ti immuna a nangdayaw kadagiti gapuanak.” Nagkatawaak.

Linukibmo ti pagiwarnak. “Napintas daytoy a daniwmo.” Inyasidegmo ti pagiwarnak. “Ngem apay a magusgustuam nga ipaulo dagiti nalalaad a nagan a kas iti Agapita?”

Immisemak. “Gapu ta ti Agapita, ipamatmatna dagiti saguday ni paslep a Filipina,” kinunak. “Nasingpet, nagaget, manakem, napintas. Addaan iti narungpi a bibig, atiddog a buok, ken…”

Nagdumogka. Limmabbasit manen dagiti pingpingmo.

“Pudno a nalaad ti nagan nga Agapita,” intuloyko. “Ngem ti kinapintas, saan a makita iti nagan ti tao. Adda ti kinapintasna kadagiti lunglung-ayna, iti panagpampnunotna, iti pannakilangenna.”

Nagam-ammota. Nabayag a nagsarsaritata. Taga-Bacarra, Ilocos Norte-ka. Kas kaniak, addaka iti maikadua a tawen ti kinamannursuro ket Home Economics ti ipangpangrunam nga adalen.

Iti karabiyanna, idi addaak iti iddak, binukodam ‘toy panunotko. Iti kasipngetan, maan-anninawak ti kinapintasmo: dagiti natarnaw a matam, ti dakkel a siding iti pingpingmo nga ad-adda a mangpangayed i‘ta nalibnos a rupam. Nagputarak iti daniw. Mariknak ti tunggal balikas nga ikur-itko. Ta ngamin, naggibusen ti panagparparmatak. Simmangbaykan iti biagko. Clarissa, sika ti babai a dardarepdepek.

Alas siete iti kabigatanna, addaakon iti biblioteka. Nupay saanmo nga imbaga, ammok nga umayka. Iti saan a mabayag, napasungadanka. Umis-isemka nga immasideg iti ;yanko. Nagtugawka iti abayko. Nagpaiduma ti ragsakko. Dinumoganta dagiti leksionta. Iti naibalballaet a panagsarsaritata, nadlawko a malaksid iti kinapintasmo, masiribka pay. Saanakon nga agpangngadua: adda kenka amin dagiti saguday ti babai nga agbalinto a kasimpungalak.

Nagtuloy ti panaglangenta. Iti maysa a bigat, saankon a nateppelan ‘toy riknak. Inruknoyko kenka ‘toy ayatko. Inyaleng-alengnak. Imbagam a nasapa pay a panunotenta dayta a banag. Isaetmo ti agadal, kinunam. Sursuruem ti aguray… No purosem ti bunga a di pay naluom, indayyengmo, makeltay…

Inaramidko amin nga insingasingmo. Manipud idi agingga ita, tallo a kalgawen ti naglabas, nangangato dagiti gradok iti amin nga asignaturak. Nagun-odko dagitoy, Clarissa, gapu kenka.

Idi sinarungkaranka idiay dagusmo idi kalman, impagarupko a sungbatannakon. Tallo a tawen ti panagtutuokko. Ngem kinunam nga agurayak pay. Saanmo pay a kapkapnekan ‘ta riknam.

Aguray? Saan kadi pay nga umanay ti tallo a tawen?

Inkeddengko a lipatenkan. Aramidek daytoy saan a gapu ta saanak a makauray. Makaurayak uray agingga iti panungpalan no isut’ kayatmo.

Ngem ammok a tirtirisennak. Nalinis a panglakagan ti intedmo a kondision tapno maliklikannak. Dua pay a bulan ket agturposkan. Agpanawkanton ditoy imatangko a kas layap tapno ibatinak iti sidong ti liday ken sennaay. Dimo kayat nga ibaga kaniak nga awan kaimudingak i’ta pusom. Maasianka.

Inton Martes, Pebrero 14, rambakak a sipapait ti maikatlo a tawen a panagam-ammota. Agmalmalemakto idiay simbaan. Ikararagkonto ti agnanayon a salun-at, karadkad ken balligim.

‘Toy napaay nga agayat,

Soc

 

Kinupinko ti surat; insobrek. Insapitko iti magasin a binulodko ken ni Clarissa idi maikatlo nga aldaw. Nagdardarasakon nga immulog.

Nalabsak ti sumagmamano a kaklaseak iti Arte iti pasilio; isagsaganada ti bulletin board. Pagtintinnulongan da Charlie ken Andring nga iplastar ti nalabaga a kartolina a sinampuso iti tengnga ti pisarra idinto a nakasammaked da Pepo ken Auring iti semento ket sirsirigenda ti agin-innagek a sinambillit.

“Dumagaska pay, ‘gyem,” kinuna ni Pepo.

Nagpambarak. Ad-adda laeng a masairak no dumagasak.

Nadanonko ni Clarissa iti biblioteka. Narabuy ti isemna. “Komusta ti mannurat?” kinunana.

Saanak a simmungbat. Agkebbakebbaak a nangyawat iti magasin kenkuana. “Adda nailigpit,” kinunak ket timmallikudakon.

Kamalmanna, palpalabsak dagiti umuna a prueba ti pagiwarnakmi idi sumrek ni Warling.

“Agpaalakan,” impasungadna.

Adda inruarna a sobre iti polderna. Inyawatna kaniak. Naggapu ken ni Clarissa!

“Bumukbukno dagiti matana itay yawatna dayta idiay kantina. Allaka.”

Immuliak iti maikadua a kadsaaran ti opisina. Inan-anatko a pinigis ti iking ti sobre. Ababa ti surat.

Manong Soc, di la mabalin nga isagutannak iti sabong ti kawayan itoy masungad nga Aldaw Dagiti Puso? Agpannuray ti pangngeddengko iti daytoy. No maisagutannak, nagasatkanto; ngem no awan ti maidatagmo, awanen ti namnamam.—Clarissa

 

Minamaag, nakunak. Pagbalinennak metten nga ubing! Ti kadi sabong ti kawayan ti katukad ti tallo a tawen a panagan-anusko? Apay a sabong ti kawayan ti pabirokna? Nagadu dita ti rosas. Nabangbanglo pay!

Ngem napanunotko idi agangay a mabalin nga ay-ayatennak ni Clarissa. Kayatna laeng a mangisagutak iti maysa a tanda. Timmayab ti panunotko iti bangkagmi idiay probinisa. Linagipko no ania ti kolor ti sabong ti kawayan. Puraw, nayesngawko. A, ammokon ti kaipapananna: nadarisay, napudno nga ayat!

 

NASDAAWDA amin idi sumangpetak. Nagmulagat ni tatang idi ibagak a masapulko ti sabong ti kawayan nga aramatek nga “specimen,” impambarko, iti klase.

“Aniat’ kunam?” natnag ti pinadis nga am-ammalan ni tatang. “Agsabong kad’ ti kawayan?”

“Ket no nagadu dita bangkag,” kinunak.

“Dagiti ngata bolo ti nakitam. Ipakdaarna kano ti bisin. Isu a bassiten ti maap-apit manipud idi iruruarda idi kanikapat a tawen.”

“Ket no nagadu ti nakitak idi bakasion,” impettengko.

Nagpasiarak idiay bangkagmi iti kamalmanna. Linawlawko ti kinawayanan. Nadaripespesakon iti ling-et ken sumkil payen ti tengngedko iti katatangad ngem awan pay nakitak a sabong ti kawayan. Pudnon sa ketdi a saan nga agsabong ti kawayan, intanabutobko.

Idi makadanonak iti kabuluan iti igid ti karayan, adda immapay iti panunotko. Allilawek ni Clarissa. Pumurosak iti sabong ti bulo. Ibagakto a sabong ti kawayan.

Sinugod dagiti matak ti aringgawis dagiti bulo, ngem awan ti nakitak a sabongda.

 

AGMAYMAYSA ni Clarissa iti pagawatan iti sangaili iti dormitorio. Adda Valentine’s Ball ita a sardam iti nalawa nga auditorium ti unibersidad. Nalabit a dimmaw-as dagiti kadagusanna a babbalasang. Naragsak a nangsabat kaniak.

“Sadino ti nagaw-aweram, ‘ya, iti dua nga aldaw?” kinunana.

Nasay-upko ti kinabanglona. “Napanak nagsapul iti sabong ti kawayan,” kinunak.

“Ket adda?”

“Adda kadi imposible no sika ti agkiddaw?”

“’Yanna?”

“Addad’toy porpoliok,” kinunak. “Di la mabalin nga idiay minuyongan ti pangyawatak? Makapasalibukag ti angin sadiay.”

Nagbaybaykami a nagturong iti minuyongan. Nagkatugawkami iti bangko a semento iti sakaanan ti Rock Garden. Agkurkuridemdem ti bulan a nangsilnag kadagiti narukbos a mula iti aglawlaw.

“’Yanna? Ania pay laeng ti ur-urayem? Iruarmon.”

Minatmatak. Nagpinnerrengkami. Inawidko ket inagkak.

“Dayta,” kinunak idi maruk-atak. “Saan nga agsabong ti kawayan,” kinunak.

“Ammok,” kinunana.

“Apay ngarud, a…”

“Dika gayam makadlaw!”

Napamulagatak laengen.—O