“SAPAENTAYO ti mapan no bigat. Masapul a sakbay ti alas sais, addatayton idiay. No saan, awan mabagitayo.”
Dayta man ti patigmaan ti nangsangaili kadakami bayat ti kaaddami iti Siudad ti Candon itay nabiit.
Ti sarsaritaen ti nangsangaili kadakami iti dayta a rabii ket ti pagsinanglawan iti Candon. Agasem met ngamin ta daytoy ti maysa kadagiti rinantami iti yaaymi iti daytoy lugar daydi Don Isabelo Abaya a nangidaulo iti am-ammo itan nga “Ikkis ti Candon” a nangpatakiasanda kadagiti Kastila iti daytoy a lugar idi Marso 25, 1898.
Iti panunotmi, daytoy potahe a sinanglaw a pagtangtangsit ti Candon ti pampamigat met daydi Don Belong ken dagiti pasurotna isu nga awan gawgaway dagiti Kastila iti dayta a bigat ti Marso ket intarayanda ti kombento ken ti sentro ti ili.
'Ania Pay ti Kayatmo, Saankan a Mapitakan!'
Naggapukami iti Sanchez Mira, Cagayan, maikatlo nga ili ti Cagayan no aggapuka iti Ilokos. Saanmi a sinamir ti kettang ti biahe a nangdaliasatanmi iti mapan a 300 a kilometro a nanglabsanmi iti tallo a siudad (Laoag, Batac, ken Vigan) tapno maramananmi ti sinanglaw ti Candon a madamdamagmi laeng.
Rinetrato ni Derick Marcel Yabes
Pudno, di pay alas sais iti kabigatanna, addakamin iti pagsinanglawan iti Brgy. San Antonio a napanaganan iti “Sinanglawan sa Dap-ayan.” Ken pudno, atiddogen ti pila a nadanonmi. Naam-ammomi ditoy ti akinkukua, ni Clifton Briones a mapan gayamen a 25 a tawenna nga aglutluto iti sinanglaw.
Naisem ni Apo Clifton a mismo a mangiserserbi iti agal-alibungabong ti pudotna a linutona a sinanglaw kadagiti madlaw ti bisinda a parokianona. Kas kuna ni Apo Clifton, karne ti kapparti a baka ti iserserbida. Ti maysa a maipangruna a mangpananam iti digo ti sinanglawda ket ti maanger nga ulo ti baka. Pumili ti parokiano iti kangrunaan a paset ti baka a mailaok iti ”basic a sinanglaw” (lasag ken kudil) sakbay a madiguan. Adda mata, ngiwngiw, pukal, dila, puso, dalem, silet, utek, kdp. No madiguanen, makaammo metten ti agsida no kayatna pay a pettakan iti silit’ sairo, wenno templaanna iti presko a pinespes a pangpapaitna iti digo.
Rinetrato ni Derick Marcel Yabes
Iti kaaddami iti Ilokos, naammuak nga adda met bukod a sinanglaw ti Vigan. Adu met laeng ti pagsinanglawanda sadiay a kas iti Candon. Tunggal pagsinanglawan ketdi, adda daytay maiduma a raman a pakairuaman dagiti parokiano, segun iti bukod a wagas wenno templa ti aglutluto.
Iti Ilocos Norte, adda met bersionda ti sinanglaw. Isu daytay natempla a kinilaw, ken no dadduma, daytay kappukan, nga ikkan iti nakapudpudot a digo. Addada met dagiti mangawag iti sinanglaw ti pinapaitan.
Segun met kadagiti Ilokano a managkaldo wenno naayat iti nadiguan a karne, kas man awan nagdudumaan ti sinanglaw, pinapaitan, ken uray ti singkutsar (sininkutsar, sangkutsar). Agpapada dagitoy nga inanger a karne, lalaem, ulo ti baka (wenno nuang) ket ti nasabor a digo ti pagpapadaanda. Ti sinanglaw, mabalin nga agbalin a pinapaitan met laeng no matemplaan iti papait wenno pinespes. Ngem ketdi, no iti Ilokos, ti ”pers klas” a pinapaitan ket ’tay pinapaitan a kalding, ta naidumduma para kadagiti Ilokano ti raman (kangruanaanna ti papait ti kalding) ken banglo ti kalding a mapinapaitan.—O
Ni Clifton Briones ti Sinanglawan sa Dap-ayan. (Rinetrato ni Cles B. Rambaud)
(Adda kadi met maipadamagyo nga imasenyo a masida/makan/mainum iti napananyo a panganan a mabalinyo nga irekomendar a padasen met a ramanan dagiti naimas ti kakaananna a readers ti Bannawag? Ipatulod iti daytoy baro a seksion a “Nagimasen, Abalayan!” iti: [email protected]. –Editor)
(Bannawag, Oktubre 1-15, 2024)
