SAKBAY a nagturpos ni Flor Martinez iti sekundaria, kinasarita ti adviser-na: “Kasapulan ti pagadalan ti nasaririt a mannursuro, barok,” kinuna daytoy. “Agadalka koma iti kinamaestro. Adunto nga ubbing ti matulongam.”
Tinungpal ni Flor ti patigmaan ti maestrana. Ngem idi mangisursuron, naamirisna nga agpatingga ti lubongna iti uppat a suli ti kuarto ti eskuela. Iti uneg ti makatawen (walo a bulan), isu met la nga isu ti rupa a makasangsangona/makasarsaritana iti tunggal bigat. Ken agarup nga agpapada ti ar-aramidenna iti tunggal aldaw. Iti bukodna a panangamiris iti kasasaadna, awan karit a pangsuotanna iti kabaelanna iti inaldaw.
Isu nga idi nadamagna a kasapulan ti estasion ti radio (ABS-CBN) ti agukkon iti damag iti tunggal aldaw, dagus nga indatagna ti aplikasionna. Idi agpakada iti eskuela a pangisursuruanna, kinuna ti prinsipal: “Surotem ti pagduyosan ti riknam, barok. Kalikagumanmi ti panagballigim.”
Saan a narigatan ni Flor a nangsursuro iti aramid iti radio. Idi nagbayag, adda inyusuat ni Flor a programa iti bigat: mapan kadagiti opisina ti gobierno iti maikawalo iti agsapa. Idiay, ipadamagna ti kasasaad ti opisina a papananna. Nagbalin a nalatak ti programa ni Flor ken napaliiw a managsapsapan dagiti empleado a sumrek iti opisina.
BROADCAST MEDIA: Asino ni Shalimar?
Ngem maluksaw dagiti opisial ti gobierno a managladladaw a sumrek. Iti naminsan, pinarusokan ti maysa a konsehal ti Siudad ti Laoag ni Flor gapu ta iti programana, matakuatan ti kinamanagladladaw ti konsehal.
“Iti lubong ti broadcasting, madusa ti anawnser nga agibutaktak iti kinapudno,” kinuna ni Flor. “Ti makadakes, no dadduma, biag ti maisaang.”
Ngem saan a dayta ti nakaupayan ni Flor a nangannong iti akem ti maysa nga anawnser.
Iti naminsan, tapno naan-anay ti panagpaayna iti radio, naibaon nga agatendar iti Developmental Communications Training idiay Development Academy of the Philippines (DAP) idiay Tagaytay City. Ni Presidente Ferdinand E. Marcos ti nagpaay nga Speaker idi nalpas ti panagsanay.
Saan a nagbayag kalpasanna, indiaya ni Edwin Montilla, Station Manager ti MBC iti Manila ti yaakar ni Flor iti nasao nga kompania. Nakaadalan ni Flor ni Montilla iti DAP.
Iti kaadda ni Flor iti Manila, naisinged ken ni Francisco “Kit” Tatad, agdama idi a Ministro ti Public Information. Namin-adu a gundaway nga in-interview ni Flor ti ministro.
Idi 1977, naawis ni Presidente Ferdinand E. Marcos a mapan idiay Washington D.C. Kadagidi a panawen, iti Amerika, adu dagiti pammadpadakes iti administrasion ni Apo Marcos. Gapu iti dayta, kasapulan ti Derpartment of Public Information ti dua nga anawnser a mapan iti Amerika tapno aturenda wenno sungbatanda dagiti saan a pudpudno a sasao a maibusor iti gobierno ti Filipinas.
Indiaya ni Minister Kit Tatad ken ni Flor ti ipapan ti naud-udi iti Amerika a kas anawnser. Inawat ni Flor ti naidiaya kenkuana a takem. Iti Hawaii ti immuna a nakaidestinuanna, iti opisina ni Consul General Trinidad Alconcel. Taga-Caoayan, Ilocos Sur ti ConGen.
Iti KISA, maysa nga estasion ti radio a kukua ni Dr. Henry A. Manayan (Pasuquin, Ilocos Norte) ti nagpaayan ni Flor nga anawnser.
Nalaka a nagun-od ni Flor ti nakaibaonanna a mangipaawat kadagiti umili ditoy Hawaii a pammadpadakes ken parbo laeng dagiti sasawen dagiti bumusbusor iti administrasion ni Presidente Marcos.
Naibaon manen ni Flor idiay San Francisco, California. Kas iti Hawaii, impalawagna dagiti napipintas a gannuat ken dagiti naibanagen a proyekto ti gobierno. Ngem saan a kas iti Hawaii ti kinalaka ti agipalawag kadagiti bunggoy dagiti Filipino. Iti daytoy a paset ti Amerika, adu ti naggapu iti Katagalogan.
Naikuyog ni Flor iti bunggoy ni Consul General Romeo Arguilles idiay Los Gatos, California idi maikissiim kenkuana nga insanuden ni Honolulu Consul General Raul Rabe ti suportana iti gobierno ni Presidente Marcos.
Kalpasan a naipakni ni Presidente Marcos iti Hawaii, kiniddaw ni Flor ti pannakaidestinona iti Hawaii.
Iti Hawaii, nadutokan ni Flor a Consulate Information Officer ngem saanen a naibaon nga agirakurak babaen ti radio.
Nupay kasta, gapu ta nailasagen kenkuana ti biag iti radio, napan nakisarita iti KISA Radio, banag a naawat a dagus. Malaksid iti dayta, naited ken ni Flor ti prime time wenno ti oras nga adu ti agdengngeg iti radio ken nanginngina ti bayadan dagiti advertiser.
Inawagan ni Flor ti programana iti ”Mr. Parbangon.” Dagus a naglatak ti ”Mr. Parbangon” ta naglaon daytoy iti bambanag a pakapidutan iti adal, iti damdamag, ken makaliwliwa.
“Itay makariingak, impagarupko nga addaak idiay Ilokos!” kinuna ti maysa a sangaili manipud iti Seattle a nakangngeg iti programa ni Flor.
Idi nailako ti KISA Radio, immakar ni Flor iti KNDI Radio. Inawit ni Flor ti urnos ti programana ta naited met laeng kenkuana ti prime time.
Itay nabiit, maysa a kinaadalan ni Flor ti immay ditoy Hawaii. Nagretiro daytoy a kas Supervisor iti DepED.
“Amangan no Schools Superintendent koma ti nagsaadam iti panagretirom no nagtalinaedka a nangisuro,” kinuna ti kinaadalanna.
Immisem laeng ni Flor. “Umayka ketdi, Apo Superbisor, iti KNDI ta ma-interview-ka iti radio tapno maammuan dagiti kakailian ti agdama a kasasaad ti edukasion iti Filipinas.”
Nasuroken a 70 ti tawen ni Flor ngem awan iti panunotna ti agretiro kas anawnser ti radio.—O
(Bannawag, Oktubre 16-31, 2024)
