SAAN a kas idin a “mula ni Apo Dios” laeng ti kawayan. Iti kaadu a pakaaramatan ti kawayan – ken iti kinarigaten ti agsapul iti gatangen a kawayan, a nangina payen, agbalbalinen nga uso ti panagmula iti kawayan.
Ket tapno adda imula a kawayan, masapul met ti patubo a kawayan.
Adtoy ti teknik iti panagpatubo iti kawayan a maaw-awagan iti One-Node Cutting Technology nga imbinglay kadatayo ti Bamboo Team ti Mariano Marcos State University, Siudad ti Batac, a buklen Dr. Charlie B. Batin, Prof. Jose T. Agustin, Dr. Stanley C. Malab, Prof. Roseller R. Ayson, ken Engr. Jose Zafaralla (pimmusayen). Sumagmamanon kadakuada ti nagretiro iti serbisio ngem agtultuloy latta ti panangisaksaknapda kadagiti pagsayaatan a maipaay ti kawayan ken no kasano ti pannakapaadu daytoy.
Kastoy ti pannakaiwayat ti teknolohia ti panagpaadu ti kawayan babaen ti one-node cutting. Iti Ilokano: Agbiag ti Buko, Atanud!
TULONG ITI MANNALON: Irekrekordmo Met Laeng Dagiti Ar-aramidem iti Talon?
Ni Sherwin Aglipay, Extension Staff ken maysa kadagiti mangimanmanehar iti bamboo nursery iti MMSU. Ditoy ti paggapuan dagiti mapapaadu a kawayan iti kinawayan ti Unibersidad ken mailako ken kadagiti interesado met nga agmula iti kawayan.
Panangisagana iti Patubuen a Kawayan:
1. Mangpili iti napintas ken nasalun-at a pinuon ti kawayan.
2. Napintas a mapaadu dagiti klase ti kawayan kas iti siitan, kiling, bayog, giant bamboo, ken sumagmamano kadagiti ornamental bamboo no addaandan iti 1 agingga’t 2 a tawen ta addaanda ti napintas ken nasalun-at a saringit a maaramat a patubo.
3. Alisto a malungsot ken narigat nga agsaringit no awan pay maysa a tawen ti kawayan a pangalaan iti patubo nga imula. No met nalablabes ngem tallo a tawen, adu ti matay a patubo ken bassit ti tumaud a saringit ken ramutda.
4. No agala iti patubuen, nasken a sibibiag dagiti minata dagiti buko ta dagitoy ti pagtaudan dagiti saringit.
5. Putden ti napili a paset ti kawayan iti natadem a buneng, ragadi, wenno kartib a nairanta a pagputol iti sanga ti mula. Saan a salingsingan dagiti buko. Kapintasan nga alaen nga imula dagiti adda iti ungto, tengnga, wenno iti asideg ti puonna.
6. Putden ti kawayan iti 2 agginga’t 3 a pulgada iti baba a paset ti buko, ken 4 agginga’t 5 a pulgada iti ngatuenna.
7. Isagana ti pagpatubuan. Mairekomendar nga agusar iti napino a darat manipud iti karayan. Ipasdek ti pagpatubuan a “sand bed” iti nalinong a lugar. Siguraduen met nga adda asideg a pagalaan iti danum a pagsibug.
8. Pairig nga imula dagitoy tapno nalaka nga agtubo ti ramutda ken alisto a makaruar ti saringit ken ramutna.
9. Pagtalinaeden a nadam-eg ti nagmulaan tapno nadardaras nga agtubo dagiti saringit ken ramut. Palamiisan dagiti mula iti kada dua nga oras iti inaldaw. No awan mist sprayer, mabalin ti agaramat iti ragadera a pagsibug — 30 a minuto iti bigat ken iti malem. Agsibug laeng iti nasapa a bigat (sakbay ti alas siete) ken iti naladaw nga oras ti malem (alas singko). Siguraduen a kanayon a nabasa ti darat a nagmulaan.
10. Mangrugi nga agramut ken agsaringit ti kawayan tallo nga aldaw kalpasan ti panagmula. Mabalinen a yakar dagiti kawayan iti 15 agingga’t 25 nga aldaw kalpasan ti panagtuboda. Laglagipen a yakar laeng dagiti patubo no addaanda iti adu a ramut.
11. Yakar dagiti patubo iti 7"x 7"x 11" a pulgada a selopin. Paglaoken ti agpada ti kaaduna a garden soil ken taep (1:1 ratio). Ipisok dagitoy iti selupin aginggga iti guduana. Kalpasanna, imula ti naparamut a kawayan. Nayonan ti daga iti selupin agingga a dandani mapunno.
12. Ilinong dagiti patubo iti sirok dagiti kayo wenno mangaramid iti linongda ti unos ti tallo a bulan. Kalpasanna, mabalinen nga iyakar dagiti napatubo iti main-initan a disso mayadaptarna ti bagina inton’ kaaldawan a mayakar iti lugar a pakaimulaanna.
13. Abonuan ti kada patubo iti 20 a gramo a 14-14-14 NPK tapno alistoda a makaungar ken dumakkel. Putden dagiti tumpuar a ramut nga agrungarong iti baba ti selupin iti kada bulan tapno malapdan ti panagpaunegda iti daga.
14. Agaramat iti fungicide no kasapulan. Suroten ti rekomendasion a nailanad iti etiketa ti produkto.
15. Mabalinen nga imula dagiti patubo kalpasan ti 6 a bulan. --O
(Bannawag, Enero 1-15, 2023)
