DISIEMBRE 27 ita. Arigna kalepleppas ti Paskua ket sipupuyat dagiti tao. Ngem di pay naglawag, nakariingen ni Kier. Apaman a nagsardeng ti panaganil-il da Whitey ken Buldog, bimmangonen. Kayat ngamin a sawen ti panaganil-il dagiti asoda a nakapanawen ni tatangda. No met kumarab-as a tumanaul ni Whitey, sumangpeten ni tatangda.
Napanna pinagunian dagiti dua a babbai nga addina, da Yheona ken Joy. Ngem uray isuda, nakariingda metten.
“Inkay riingen ni Jezrell,” kinunana kadagiti addina.
Angin, Danum, Tapok, ken Bulong
Ngem uray ni Jezrell a buridek, nakatugaw metten nga agngingiit iti iddana. Saan a kas no adda serrekda iti eskuela a sa laeng agriing no bangonen ni nanangda.
Nagtutulagda a masapa nga agriing. Ti promotor: ni Kier. No apay, kayatda a regaluan ni tatangda. Bertdey ngamin daytoy. Ngem saan a naragsak. Nangngegda idi naminsan a rabii a nagpinnapilitda ken nanangda maipanggep iti sagana.
Maasianda ken ni tatangda. Kanayon a mabambannog tapno laeng adda gastuenda. Isu a kayatda koma a naragsak met iti daytoy a bertdeyna. Ket kayatda a sorpresaen.
Saan a napan nagtrabaho ni tatangda. Kayatna ti sumrek. Ad-adu kano ngamin ti sueldona no kasta a bakasionna, ken bertdeyna pay. Ngem saan a kayat ni nanangda. “Aginanaka met,” kinuna daytoy idi rabii.
Impapilit latta ni tatangda ti sumrek. Ngem timmawag ni antida a Buena. Sumangpet kano ditoy da lolada ta umayda maki-Baro a Tawen. Uray ni antida, agawid met. Aggapuda idiay Spain.
Nalidayanda nga agkakabsat. Mangnamnamada ngamin a mangipaw-it ni antida iti kuarta. Tinawen ngamin nga agpaw-itda iti igatangda iti para Noche Buena. Ngem agawid met. Kaawatan a saanen a mangipaw-it iti kuarta ta nangina kano met ti pagpleteda.
“Ay, sayang,” nakuna ni Jezrell kadagiti kakabsatna. Inimbitaranna ngamin ni Lance a kaeskuelaanna a ditoy balayda ti pag-Baro a Tawenanna ta isunto ti suratenna inton agpaaramid ni ma’am-da iti “Ang Ginawa Ko Noong Bakasyon.” Kasta ngamin ti sinurat ni Lance idi sangatawen. Dinaydayaw ni ma’am-da. Nakaad-adu kano a bisitada. Ken nakaad-adu a saganada. Baknang ngamin da Lance ta seaman ni tatangna.
Pinalubosanen ni nanangna ni Lance. Basta agawidto sakbay ti alas dose iti rabii ti Disiembre 31. Ngem siguro, ibabawinton ni Jezrell ti awisna. Amangan no dillawento pay ni Lance no bassit ti saganada. Ken amangan no ipadpadamagnanto idiay eskuelada. Mapabainanto laeng.
Adu met bassit ti saganada idi sangatawen. Ngem kasla marigrigatda unay ita.
“Ngumina ngamin a ngumina dagiti magatgatang isu a rumigrigat ti panagbiag,”sangkakuna ni tatangda no damagen ni Jezrell no apay a dida met la mapan ag-Jollibee. “Sa maysa, dumaddadakkelkay metten. Ad-adun ti masapulyo.”
“Isu nga agin-inutkayo,” inayon met ni nanangda no kua.
Ipagarup ni Kier a di pay maawatan ti adina ti ibagbaga ni tatangda. Grade 3-na pay laeng ngamin, Grade 6 met ni Joy, ken addada iti Grade 9 ken Yheona— nagkinnamakamda ta nagsakit iti puso ket nagsardeng a nagbasa iti makatawen. Ngem idi maibaga ni tatangda ti isasangpet ni antida a Buena, adda imbaga ni Jezrell ken ni Kier. Is-isuda idin ta simreken ni tatangda. Napan met naglako ni nanangda iti tupig a lutona.
“Di man la umisem ni tatay,” kinuna ni Jezrell kadagiti kakabsatna. “Masapul a paragsakentayo.”
Ditoyen Muzon, San Jose del Monte, Bulacan ti dimmakkelanna agraman kakabsatna ngem nalaingda latta nga ag-Ilokano. Taga-Tabunay idiay Sarrat ni tatangda. Taga-Bikol met ni nanangda.
“Awan ngamin kuartatayo a para iti New Year.”
“Sa birthday pay ni tatay ‘ton bigat,” imbagi met ni Yheona.
“Sorpresaentayo,” pagam-ammuan ta kinuna ni Jezrell.
“Sus, an’a koma met ti pangsorpresam?” kinuna met ni Kier.
“Agsaganatayo para iti bertdeyna!”
“Adda kuartam?” inkarit ni Yheona.
“Adda!” kinuna a dagus ni Jezrell. Agur-urnong ngamin. Sangapulo a pisos laeng ti gastuenna iti duapulo a pisos a balonna. Itinnagna iti garrapon ti kape a pannakaalkansiana ti sangapulo.
“Mano?” kinuna ni Kier.
“Two hundred!”
“Kunak no para sapatosmo?” kinuna met ni Joy. Nadakkelanna ngaminen ti agduan a tawen a sapatosna. Narunot payen ti suelasna.
“Mabalin pay met ti sapatosko.” Dadael ngaminen ti sapatosna. Rumrummuaren ti tangan ti kanawan a sakana.
“Gastuentayo amin?” kinuna manen ni Yheona.
“One hundred fifty la’ng,” agngingiit a kinuna ni Jezrell.
Nagkakatawa dagiti kakabsatna.
“An-anuem ti pipti?” dinamag met ni Joy.
“Basta… secret.”
Ket nagtutulaganda nga agsaganada para iti birthday ni tatangda. Apagpagisu ta mapan sabten da tatang ken nanangda idiay terminal da lolada ken dagiti angkel ken antida. Masorpresadanto inton agawidda.
Inruar met da Kier, Yheona ken Joy dagiti urnongda. Innayonda iti gastuenda. Dagiti lutuenda: diniguan a saka ti manok a naikkan iti rangaw ti salamagi, namarunggayan a galunggong, ken liningta a flying fish a naiparabaw iti nagudgudua a pias. Dagita ti magusgustuan ni tatangda. Ken instant pancit canton.
Biningaybingay ni Kier ti obraen ti tunggal maysa kadakuada. Adda makitienda. Adda agidalimanek iti kosina. Adda agdalus.
“Ammom met laengen ti aramidem?” kinuna ni Kier ken ni Jezrell.
“Wen, a!” siaalisto ni Jezrell a simmungbat. “Siak ti makaammo ken ni Buldog.”
“Ala, ngarud. Masapul a malpasyon dagiti obrayo inton sumangpetak,” kinuna ni Kier ket napanen nakitienda.
Maysamaysa nangsango kadagiti obrana. Inurnos ni Yheona dagiti alikamenda iti kosina. Implastarna pay ti maysa a bassit a lamisaan iti salas sa inikkanna iti flower base a plastik ti sabongna. Kalpasan met a nakadalus ni Joy iti salas, insarunona a linampaso iti terasa. Pumpunasanna dagiti tawa idi adda agsardeng a kotse iti batog ti balayda.
Ni Mr. Biernes ti timmungraraw iti tawa ti kotse. Presidente ti Homeowners Association iti subdibision a pagup-upaanda ni Mr. Biernes. Magusgustuan daytoy nga umay kasarsarita ni tatangda. Marabrabiyanda pay no kua nga agtutungtong kadagiti dadduma pay nga opisial. Kayatda nga agopisial met ni tatangda. Ngem di met kayat ni tatangda.
“Hi, Joy?” inkablaaw ni Mr. Biernes. “Naggagetkan!”
Mababain nga immisem ni Joy. Insardengna ti nagpunas.
“Uray siak, sir!” pagam-ammuan ta kinuna ni Jezrell. Immasideg ken ni Joy. Iggemna ti walisna nga iit ti niog.
“Magaling!” impatiray-ok ti lakay nga agkatkatawa. “Ni tatangyo?”
“Rimmuar, sir,” kinuna ni Joy.
“Di met bertdetyna ita?”
“Awan ngamin saganami, sir!” kinuna a dagus ni Jezrell. “Awan kano ti kuartana!”
Naggarakgak ni Mr. Biernes. Adda inruarna a sobre. Inyawatna ken ni Joy. “Itedyonto ken ni tatangyo. Ken ibagayonto nga immayak,” kinuna manen ni Mr. Biernes ket pinagandarnan ti kotsena.
Intuloy ni Joy ti nagpunas. Napan met nanglimog ni Jezrell iti sabon a paglaba. Imbuyatna daytoy iti semento a pagid-iddaan ni Buldog. Kalpasanna, inkiraidna ti sagad nga iggemna tapno maikkat dagiti dimket a rugit.
Apaman a nalpas, innalana ti peke a shampoo a naibitin iti bayawas nga adda iti asideg ti gripo iti paglabaan. Nagatang kano ni tatangda daytoy iti maysa nga agpakpakaasi nga awan ti igatangna iti kanenna. Saan a kayat ni nanangda nga usaren ta peke kano.
Sinalto ni Jezrell ti kawar ni Buldog. Inaklilianna ti aso sa imbatogna iti gripo. Binabasana ti buok ti aso sa pinatedtedanna iti peke a shampoo. Kinusokusona. Naglabutab ket pimmuraw ti dati a maris-daga a kolor ni Buldog. Kasla metten burboran nupay kumepkep ti dutdotna ta saan met a talaga a bulldog. Netib a natibnokan ti darana isu a dakkel. Nalabes a pagattumeng ti tayagna.
Kellaat, nagpalagapag ti aso. Uray la a nagpalakapak dagiti lapayagna a dadakkel. Nagwarasiwis dagiti labutab. Nagparsiak dagitoy iti rupana.
“Ahahaha!” nakapigpigsa ti katawa nga aggapu iti likudanna. “Kawawa!”
Timmaliaw ket nakitana ni Lance nga mangkatkatawa ken mangitudtudo kenkuana.
“A-ow,” kinuna ni Jezrell. Mababain ti isemna a nangkita ken ni Lance.
“Masarap ba?” kinuna ni Lance.
“Masaya! Gusto mong subukin?”
“Yak! Ayaw. Di ko alam ‘yan. Saka mabaho!” kinuna ni Lance a maar-ariek. Inapputna ti agongna.
Inyasideg ni Jezrell ti imana nga adu pay laeng ti labutabna iti agong ni Lance.
Nagtaray nga immadayo ni Lance. “Ambaho!” kinunana.
Intuloy ni Jezrell ti nangpadigos ken ni Buldog. Idi mapadigosna, insublatna ni Whitey.
Magusgustuan ni tatangda dagiti asoda. Nalaingda ngamin nga agbantay. Saanda a maturog iti rabii.
Apagisu a malpas dagiti tallo nga in-inaudi ti obrada idi sumangpet ni Kier.
Nagtitinnulonganda nga inugasan dagiti ginatang daytoy.
“Aglutotayo amin,” kinuna ni Kier.
Ti diniguan a saka ti manok ken mamarunggayan ti kukua ni Kier.
Ti liningta a kagudua ti kilo a flying fish ken ni Yheona.
Ni Joy ti nangisaang.
Ni met Jezrell ti agluto iti pansit canton.
“Dimo unay kaaduen ti danumna ket di kayat ni tatang ti nabasuyak a kanen,” impalagip ni Kier ken ni Joy.
Ngem nagittip la ngaruden, di pay namagaan ti insaang ni Joy.
“Ay, palpak,” kinuna laengen ni Joy.
“Basta lutona, lutona, wen?” Agkatkatawa ni Kier a nangkita iti nakaluslusay a pancit canton a luto ni Jezrell.
Indasarda dagiti lutoda iti bassit a lamisaan a bassit nga impuestoda iti salas. Dinekorasionan pay da Yheona ken Kier. Kas iti naadalda iti eskuela. Idi maidasarda, napandan nagay-ayam iti chess iti beranda. Nangur-urayanda kada tatang ken nanangda.
Saan a nagbayag, nagtaul ni Whitey sa kimmarab-as.
“Addan ni tatang!” kinuna Yheona.
“Diyo pay ibagbaga ti sorpresatayo, ha?” impaganetget ni Kier. “Irikepmo ta salas, Joy.”
Nagtungpal ni Joy. Timmaray metten ni Jezrell a napan nangilukat iti bassit a gate. Sinaruno dagiti kakabsatna.
Nagmano ni Jezrell ken ni tatangda. Sa kimmarapet ken ni nanangda. Siam ti tawennan ngem matda la a dumdumket ken ni nanangda.
“Baby-ka pay laeng, aya?” inkatawa ti maysa kadagiti kinakuyog da nanangda. Ni lolada. Nakitkitada idin daytoy. Ngem saan pay ti innem a lallakay ken maysa a baket a kaduada. Ken adda pay ubbing. Karuprupa ni tatangda ida amin.
“Agmanoka met kada angkelmo, a,” kinuna ni nanangna.
Immibbet ni Jezrell. Nagmano kadagiti bisitada. Kasta met ti inaramid dagiti in-inauna.
“Mayat man ta nasursuruanyo ida,” kinuna ti maysa nga angkelda. “Idiay Tabunay, naparasay laengen no adda pay makitam nga agmanmano.”
“Ania ti naganmo itayen? Sika ni—“ kinuna met ti antida ket nagitudo.
“Jezrell po.”
“Joy po.”
“Yheona po.”
“Sika ngarud ni Kier! Barokan!”
“Opo.”
“Ala, wen, babbarok. Kasta, agsingsingpetkay no kua. Dikay tultuladen dagiti dadduma a ti la adda a maar-aramidda. Makasangitak man.”
“Hmm, husto daytan, kabagis, kakaisuna nga addakay ditoy…” inyagaw ni tatangda. “Agurayka, adda maangotko, a…”
Nagkatawa iti napigsa ni Jezrell. “Naghanda po kami ng pansit. Surprise namin sa inyo.”
“Ngek! Surprise pa ba ‘yan!” kinuna met ni Joy nga agkatkatawa metten.
“Ano ba ‘yan, Jezrell…” inreklamo met ni Yheona a nakadagdagsen dagiti sakana a napan nanglukat iti ridaw.
“An’a ti okasion, aya?” dinamag ti lolada.
“Birthday ni tatay!” kinuna manen ni Jezrell. “Awan kuartana isu a dakamin ti naggastos.”
“Sauritrit nga ubing!” kinuna ti maysa nga angkelda ket kinusona ti buok ni Jezrell.
“Ne-ay, wen, aya! Ala, ket mangantay ngaruden ket mabisinkamin!” indarirag ni lolada.
Ket nagsasanguanda dagiti sagana dagiti ubbing. Nabasuyak ti innapuy ngem mayat latta ti panagisakmol ni tatangda ket makaay-ayat ni Joy. Naimbag la ketdi ta nakaadu ni Joy ti naipisokna.
Idi makapanganda, maysamaysan a naturog dagiti anti, angkel ken kakasinsinda. Napan met nagtutugaw ni tatangda iti sirok ti mangga. Idi makainnaw, napan ni nanangda iti ‘yan ni tatangda. Sinurotda nga agkakabsat ti inada.
“Naimas ti lutomi, tatay?” dinamag a dagus ni Jezrell.
“Daytay la innapuy ni Joy ti saan!” inkantiaw ni Kier.
Naginmimisuot ni Joy.
“Naimas amin. Paboritok amin,” kinuna ni tatangda. “Ngem an-annadanyo no kua ‘ta apuy no aglutokayo.”
“Wen, tatang…” insungbat ni Yheona.
“Asino kadakayo ti nakalagip nga agsagana?”
“Si Jezrell po…” kinuna ni Joy.
“Kasi po malungkot kayo, e. Dahil wala kayong panghanda.”
Uray la a nakapugso ni tatangda iti panagkatawana.
“Nangalaanyo ngarud iti ginastosyo?”
“Urnongmi, tatay.”
“Sige, sukatak. Dobliek pay.”
Naglaglagto a dagus ni Jezrell. “Yehey! Sige, sige!”
“Huwag na po…” kinuna ni Yheona.
Naperreng ni tatangda ni Yheona.
“Apay a dimo kayat?”
“Kunayo nga awan kuartayo,” binagi met ni Kier. Kinitana ni nanangda a mangmatmatmat kadakuada nga agkakabsat.
“’Sino ti nagkuna kadakayo?”
“Narinig po namin,” imbagi manen ni Jezrell.
Saanen a napengdan ni nanangda ti isemna. Pinaludipan daytoy ni tatangda.
Inawid ni tatangda ni Jezrell. “Adda kuartatayo, annakko, ngem bassit. Ket no gastuentay man, para laengen kadagiti masapsapultayo. Nakitayo daytay kargami a karton? Sapatos kada bado ti nagyan daydiay. Aruatenyo. Isu ti nangigatanganmi iti kuarta a kayat ni nanangyo nga igatangko iti sagana inton Baro a Tawen.”
Naglibbi ni nanangda a nangkita ken ni tatangda.
“Ammoyo no apay a kayat ni nanangyo ti narungbo a sagana? Gapu kadakayo. Dina kayat nga umap-apalkayo kadagiti padayo nga ubbing. Maasian pay ken ni Jezrell a mapabainan ken ni Lance. Kasta ni nanangyo, awanen ti nasnasken kenkuana ngem ti pagragsakanyo. Kasta ti panagayatna kadakayo.”
Saan a nakauni dagiti agkakabsat.
“Uray ngarud saantayton nga agsagana inton Baro a Tawen,” pagam-ammuan ta kinuna ni Yheona.
“Amman met laeng, a,” kinuna ni tatangda. “Adda ngarud da lola, angkel ken antiyo ditoy. Ngem saan a nagarbo, a.”
“Di met awisemto ni Lance, aya?” kinuna met ni nanangda.
“Saanen.”
“Ne, apay? Dimo kayat nga ipakita kenkuana nga ammom ti agluto?” kinuna ni tatangda.
“Ayabakto ngarud.”
“Diyo la ammo, annakko, ngem dakayo ti makaigapu nga impapilit ni antiyo a Buena nga umay da anti, angkel ken dagiti kakasinsinyo ditoy.”
“Apay, tatang?” kinuna ni Kier.
“Saanen a nasken nga ibagak. Basta umaydakayo kano kitaen.”
“Apay gayam makasangit ni anti itay, tatang?”
“Hmm, ket dikanto aglokloko, a, tapno dinto met agsangsangit ni nanangmo.”
“Nagustuhan n’yo po ba ang regalo namin?” Tinangad ni Jezrell ti tatangda.
“Wen. Ngem awanen ti napatpateg pay a regaloyo kaniak no di ti kinatulnog, kinagaget, ken kinasingpetyo.”
“Adda gayam inted ni Mister Biernes a sobre, tatang,” kinuna ni Joy ket timmaray a simrek iti balay. Idi agsubli, iggemnan ti sobre. “Kasla card.”
“Lukatam,” kinuna ni tatangda.
Bayat ti panangluklukat ni Joy iti sobre, inaribungbongan dagiti kakabsatna.
“Imbitasion,” kinuna ni Kier. “Para iti programa ti homeowners inton bisperas ti New Year!”
“Wow, ‘tay, ‘nay!” kinuna ni Yheona. “Model parents-kayo!”
“Hm?” kinuna laeng ni tatangda a nangtaliaw ken ni nanangda.
Ngem nakitada ti pagaayatda nga isemna.—O
(Immuna a naipablaak iti Bannawag iti Disimbre 28, 2015 a bilang.)
