NALIKUDANNAN ti purok a kas iti panangtallikudnan iti langit. Nangngegna itay ti uni dagiti kuriat, nakitana pay dagiti agkiremkirem a kulalanti nga agbangabanga kadagiti aringgawis dagiti lugo ken kamantiris a nagtubo kadagiti tambak. Nariknana a kasla agpipikel dagiti dapanna iti pannakaibasbasingna itay no mapayatanna dagiti bingkol kadagiti labsanna a kinelleng.
Nakaadayon iti purok ket asidegen iti Puro. Ngem sumursurot ti angin a mangipalais iti kanta dagiti ubbing a maki-Paskua, uni dagiti rebentador ken sinankanion a kawayan ken tokar iti radio nga inabangan dagiti agtutubo iti panagpasalada. Kayatna ti agsubli tapno danggayanna dagiti nadumaduma a dir-i ti Paskua. Ngem nakaadayon. Nabannogen. Kasla agsisinan dagiti susuopna.
Ti Regaloda ken ni Tatangda
Itoy a rabii, saanna koma a kayat ti umian iti Puro. Ngem kinuna ni Daniel, ti apokona nga agad-adal idiay Manila, “Aginanakayon, lolo. Saanen a rumbeng nga agpuyatkayo. Bantayanyo a naimbag dagiti mani ken nadumaduma a bunga iti Puro amangan no karibnasen dagiti aliwegweg a taga-Ballasiw. Awanto la ketdin ti rantaenmi kadagiti babbalasang a sangailiek inton Baro a Tawen.”
Ammona ti kayat a sawen ni Daniel. Aginanakayon, lolo. Awanen ti karbenganyo kadagitoy. Lakaykayon. Ngem saan nga annugoten ni Lakay Masong a lakayen. Mabalin a lakayen ti bagina ngem saan a lakay ti riknana.
Nataliaw ni Lakay Masong ti pinanawanna a purok. Nagsennaay. Nakaadayon. Inkarkarigatanna a lininteg ti pannagnana nupay masansan a maibasing.
Nagsarimadeng idi agangay ket nayangadna ti rupana idi matimudna ti arasaas ti danum. Addan iti sungaban ti Karayan Panaon. Makayepyep ti nasalemsem a sang-aw ti karayan. Pinadasna a lasinen ti bassit a lubong iti ballasiw, nga iti daytoy a rabii, kasla napadso a nuang iti dakulap ti Karayan Panaon. Nabuniagan iti Puro agsipud ta linakub ti karayan. Napateg kenkuana ti Puro. Daytoy laeng ti natda a pakalaglagipanna kadagiti naglabasen a kaputotanda. Ik-ikutan ti puro ti pakasaritaan ti kaamaanda nga ag-Tiempo. Timmanor sadiay ti duogan a sagat nga immula kano daydi tatangna idi kaipaspasngay ni Lakay Masong. Saanna idi a maawatan ti kaipapanan ti sagat. Ngem innayon pay ti amana a nagmula kano met daydi lelongna iti narra idi isu (ti amana) ti naipasngay. Ken uray pay daydi apona iti tumeng, nangitukit kano met iti bangar idi timmao daydi lelongna.
Ngem awan itan ti narra wenno bangar. Sinultop idan ti Karayan Panaon. Nalawa idi ti Puro ngem main-inut a runrunawen ti apgad. Uray ti duogan a sagat, manmanon ti nalangto a bulongna. Adun ti pinalabasna a nepnep ken kalgaw. Adun ti ramutna a linabusan ti Karayan Panaon. Mabalin nga agtabonen iti karayan iti maminsan pay a panangarrabis ti bagyo.
Babaen ti anaraar ti sumagmamano a bituen a sumirsirip kadagiti nadagsen nga ulep, nagin-inayad ni Lakay Masong a simmalog iti teppang. Winarwaranna ti rakit a naigalut iti napungot a pan-aw iti igid ti karayan. Kinawiwitan ti lamiis a simngaw iti puseg ti Karayan Panaon. Nakarkaro koma ti lamminna no saan a timmilmon iti baak ni Lakay Baccos, ti kapurokanna nga agdindinamag ti kinaimas ti basina iti sibubukel a probinsia.
Tinaliawna pay naminsan ti purok. Saannan a makita ta nailingeden iti teppang. Ngem simmurot latta ti ranipak dagiti rebentador a nailimog iti tokar ti radio. Agkikinnamat dagiti luses nga agbettak iti tangatang. Nagsennaay ni Lakay Masong. Nalagipna dagiti Paskua a pinalabasna idi agtutubo pay. Isuna idi ti dadaulo kadagiti salaan. Kalpasan ti Misa iti tengnga ti rabii, agkukuyogda kadagiti babbalasang a mapan makipaskua. No agsubli koma pay dagidi a panawen!
Arinkedkeden a limmugan iti rakit. Timmaliaw manen iti naggapuanna. Ngem nakaadayon, saanen a makasubli, nalausen ti bannogna. Kayatna koma ti makiragup kadagiti agtutubo iti daytoy naisangsangayan a rabii. Ngem kinuna ni Daniel, kasla naturay a bilin, nga aginanan ket bantayanna dagiti mula iti Puro.
Imbagsol ni Lakay Masong ti pisi a kawayan iti barukong ti danum sa impennekna nga inggaud. Nabuntog ti panaggaudna ngem nalanay ti panaguyas ti rakit iti danum. Immanges iti nauneg. Nabannog. Idi agtutubo pay, saan a mabannog uray maminlima a ballasiwenna ti Karayan Panaon. Idi kas pay ken ni Daniel, kanayon nga agpiknikda kadagiti padana nga agtutubo iti Puro tunggal Paskua. Kasalipna dagiti padana a babbaro nga aglangoy iti baet ti riaw dagiti babbalasang a mangbuybuya kadakuada.
Nasaem a panunoten dagita a darikmat kadagitoy a kanito ta saandan nga agsubli.
Tekkaaa! Tekkaaa! Tekkaaa!
Naikalkallatik ti uni ti tekka. Nagbalay ti tekka iti maysa a dakkel a sanga ti duogan a sagat. Kadagiti rabii a yiiyan ni Lakay Masong, ti laeng tekka ti mamaltiing ken mangiparikna nga adda biag iti saklot ti Puro.
Insardeng ni Lakay Masong ti nabuntog a panaggaudna. Napagkatlonan ti karayan ket kasla dimmagsen dagiti abagana. Ngem kellaat nga imbulos ti langit ti mannakabalin nga angin a nangtulong iti panaguyas ti rakit iti danum. Kasla dagdagenna ti lakay a dumanon iti Puro. Ket no nalawag laeng ti tangatang, nadlaw koma ni Lakay Masong a rimmungsot dagiti babassit nga allon. Agiinnunada nga agpaigid tapno dilpatan, kimkiman, kirabanda ti teppang a kas iti in-inut a pananglamut dagiti bukbok iti tabla; ta uray pay ti daga a pagtungpalan ti tao, adda met pagpatinggaanna—ket agin-inut nga agrukib sa margaay ket adu dagiti nabiag a maisurot iti panagpasagna iti tukot ti danum.
Ngem nasipnget iti ngato ta nupay adda naglikigen a bulan, binengbengan met ti nangisit nga ulep. Saan a nabaelan ti angin a ginisgisay, rinuros dagitoy a libeg ti raniag. Nagsayaat ti pannakabungon ti bulan iti ulep a kasla lapdanna nga agtabon iti labes ti baybay.
Saan ketdi a nailaksid iti lapayag ni Lakay Masong ti ipipigsa ti parpar a banerber ni Karayan Panaon, a kasla umang-anges dagiti barekbek. Nangngegna ti nalukneng a panagtupa ti teppang ken danum.
Asidegen iti Puro. Malang-abnan dagiti nadumaduma nga angot nga agtaud iti dayta a disso. Nabang-i. Nadaniir. Nasabeng. Ket iti pannakaitibnok dagitoy iti kimraang a tapok nga inyampayag ti angin, naparnuay ti maymaysa nga angot a namagsidduker ken ni Lakay Masong. No maar-arikapna dagiti nauneg a matana, ti lulukoten a pingpingna, ti nagbakkog a bukotna, agkullayaw ket kasla mariknana ti bagina a siiidda iti lungon a naitabon iti imeng ti daga. Siasino ti mayat a matay? Ragsak ti itden ti biag. Aglalo kadagiti naisangsangayan nga aldaw. Kas ita. Paskua! Saan, saanna pay a kayat ti matay!
Imparngedna ti rakit iti agrungrungarong a ramut ti kamantris a linabusan ti apgad. Aglaladut a simmang-at iti Puro. Nadagsen dagiti askawna a nanglasat iti tallo a sinilong a namulaan iti mani ken kamote. Saan a nagbayag, sumsumreken iti akin-amianan a paset ti Puro a namulaan iti sumagmamano kapuon a saba ken kaykayo nga agbunga iti makan. Adda ti bassit a kalapawna iti sirok ti marukbos a mangga a lima la ngata nga agpa ti kaadayona iti duduogan a sagat iti ngarab ti teppang.
Nagidda ni Lakay Masong iti papag. Ngem kasla dagaangen nupay nasalemsem.
Ngem nagarigenggen idi rimmuar iti kalapaw. Imbulos ti langit ti angin ket no nalukaisan koma ti bulan, nakitana a nagdalluyon ti kasamekan, nagpikapik a kasla nagkutimermer dagiti aringgawis, naglunglung-ay dagiti nalap-it ken natayag a kawayan, namigerger dagiti sanga ket nagkuripaspas dagiti bulong. Nakitana koma ti pannakaregreg dagiti naluom a bulong, naidaknirda kadagiti kinelleng a nangkiraidan ti angin iti nagpallangatok a tapok a nangin-inut a nanggabor kadakuada tapno agbalin a paset ti daga. Nalabit a nakaisem koma ni Lakay Masong, ken kunaenna, “Nasayaat ta agrusing met dagiti sumarsaruno a saringit” wenno “Tumaba ti daga!”
Ngem saan a pilien ti angin ti dalapusenna ta adda pay dagiti naruros a naganus a bulong. Lumdaang ngata koma ti lakay. “Saanda pay a nalnalpas a sinimsiman dagiti linnaaw iti agsapa.” Ngem nalabit saannan a mapanunot nga adda met pagsayaatan ti nasapa a pannakarurosda. Awandanton nga agibtur iti saplit ti bagyo iti nepnep ken makalunag a darang ti init iti kalgaw. Awandanton a lamuten dagiti igges ken yanud ti karayan.
Nagtugaw ni Lakay Masong iti ramut ti duogan a sagat. Binuybuyana dagiti naraniag a silaw kadagiti purok iti amianan ti Karayan Panaon. Natimudna ti panekpek ti al-o dagiti agbellaay. Insurotna ti panagkitana kadagiti agpangato a luses ket kasla ti barukongna ti pagbettakan dagiti kanalbuong. Nagkalkallatik iti danum ti timek dagiti ubbing a makipaskua.
Simmaem ti riknana. No adda iti purokda, makipagragragsak koma met. Ngem addan iti Puro. Imbaga ni Daniel nga aginanan ditoy tapno bantayanna dagiti mula nga agbunga iti makan tapno addanto danonenda inton Baro a Tawen.
Tekkaaa! Tekkaaa! Tekkaaa!
Dandanin aggibus ti rabii, napanunot ni Lakay Masong idinto a tinangadna ti dakkel a sanga ti duduogan a sagat a nagbalayan ti tekka. Iti bagyo idi kanikadua a tawen, dua a dadakkel a sanga ti sagat ti naspak. Inabotan ti bukbok ti nakaspakan dagiti sanga ket daytoy ti nagbalayan ti tekka.
Timmakder ti lakay. Makatitileng dagiti rebentador. Dandanin lumnek ti bulan.
Kasla saan a mauma ti Karayan Panaon. Nagsubli manen dagiti babassit nga allon iti tengnga tapno angayenda ti pigsada a dumuklos. Inaprosanna ti puon ti sagat sa insarunona nga inapiras dagiti uratna a kasla ramut nga agkarkarayam ket sarienda ti agluloken a kudilna, ti puraw a buokna, dagiti nauneg a matana. Tugot ti panawen? Dagiti panawen a panagsagsagabana iti rigat.
Aginanakayon, lolo…
Nagbuelta ni Lakay Masong. Saanen a timmaliaw iti purok. Ket nariknana a dimmagsen ti kalub dagiti matana idi sumrek iti naimeng a kalapaw.—O
