Apo Abogado,
Agsangapulon a tawenko nga empleado ti maysa a pribado a kompania iti Makati ket tunggal Paskua, adda maawatmi a 13th month pay ken bonus nga awan ti kondisionna manipud iti kompaniami. Ngem mangrugi iti daytoy a Paskua, nadamagmi a saanen a mangted iti bonus ti kompaniami ket ti 13th month pay laengen ti maited kadakami nga empleado. Saan nga inlawlawag ti kompaniami no apay. Awan met pammalubosmi nga empleado tapno maikkaten ti bonusmi. Saankami a pulos a kinonsultar ti kompania maipanggep iti daytoy nga isyu.
Nainlintegan kadi daytoy a desision ti kompaniami a saanen a mangted iti bonus kadakami nga empleado iti daytoy a Paskua? Ania ti mabalin nga aramidenmi? Ania kadi ti paggidiatan ti 13th month pay ken bonus? –Mr. Manuel
APO ABOGADO (5): Ti Kaso a Sexual Harassment iti Maysa nga Unibersidad
Patgek a Mr. Manuel,
Tunggal Paskua, ti 13th month pay ken bonus ti padpadaanan dagiti empleado, pribado man wenno iti gobierno. Ngem gapu ta kunam nga empleadoka iti maysa a pribado a kompania, daytoy balakadko ket para laeng kadagiti empleado kadagiti pribado a kompania ta sabali ti paglintegan no maipanggep iti 13th month pay ken bonus nga agpaay kadagiti empleado ti gobierno.
Iti paglintegan ken kadagiti desision ti Korte Suprema (Dynamiq Multi-Resources, Inc. vs. Orlando Genon, G.R. No. 239349, June 28, 2021), ti panangted iti 13th month pay kadagiti empleado kadagiti pribado a kompania ket maysa a legal nga obligasion babaen ti Presidential Decree No. 851 (agraman dagiti amendments ken Implementing Rules and Regulations) nga impaulog daydi Presidente Ferdinand E. Marcos idi 1975 ken intultuloy, pinapintas, pinatibker ken pinalawa dagiti simmarsaruno nga administrasion agraman ti agdama. Dagiti rason daydi Presidente Marcos no apay nga impaulogna ti Presidential Decree No. 851 wenno “13th Month Pay Law” ket tapno matulongan dagiti mangmangged a Filipino gapu iti epekto ti grabe nga implasion iti sangalubongan wenno ti panagngina ti presio dagiti magatgatang wenno serbisio, ti kaawan ti panagngato ti minimum wage idi 1970s ken tapno makapagselebrar a nasayaat dagiti mangmangged a Filipino iti Paskua ken iti Baro a Tawen kadagidi a panawen. Pagaammok nga uray iti daytoy a panawentayo iti 2023 ket agpayso pay laeng dagitoy a rason ni Presidente Marcos no apay a masapul a maited ti 13th month pay kadagiti empleado.
Tapno maikkan ti empleado iti 13th month pay, masapul a nagtrabaho iti di nakurkurang a maysa a bulan iti maysa a calendar year. No saan a nakompleto ti maysa nga empleado ti nagtrabaho iti dose a bulan iti maysa a calendar year, maited laeng kenkuana ti makunkuna a pro-rated 13th month pay. Ti 13th month pay ket masapul nga ited ti employer kadagiti empleadona iti kada tawen sakbay wenno iti aldaw a mismo ti Disiembre 24. Ti employer a saan a mangted iti 13th month pay kadagiti empleadona ket mabalin a ma-file-an iti labor case iti Regional Arbitration Branch iti Department of Labor and Employment nga adda hurisdiksionna iti lugar a pagtrabahuan dagiti apektado nga empleado. Dagiti employer a mapaneknekan a nangsalungasing iti paglintegan maipanggep ti 13th month pay ket agbayad iti multa ken danios kadagiti empleadona.
Kasano kadi a kontaren ti 13th month pay?
Iti panag-compute iti 13th month pay, masapul nga i-compute ti makuna a total basic salary a natgedan ti empleado iti maysa a tawen ket i-divide iti dose a bulan.
Kas pagarigan ti sueldo ti maysa nga empleado iti maysa a bulan ket PhP20,000.00, awan absent-na, nagtrabaho iti dose a bulan ken saan a nag-day-off, ti computation iti 13th month pay-na ket ti sumaganad:
PhP20,000 x 12 months = PhP240,000
PhP240,000 / 12 months = PhP20,000
Maibatay iti daytoy a komputasion, ti 13th-month pay ti empleado ket PhP20,000.
Masansan a ti ammo ti kaaduan ket ti 13th month pay, isu met laeng wenno agpadada iti bonus, ngem adu ti pagsupadianda a dua. Mabalin met a ti employer ket agpada a mangted kadagiti empleadona iti 13th month pay ken bonus. Nagasat dagiti empleado no kasta ti sistema ti employer.
Babaen dagiti paglintegan, ti 13th month pay ket mandatory wenno masapul nga ited ti employer kadagiti empleadona. Iti sabali a bangir, ti bonus ket boluntario nga ited ti employer kadagiti empleadona. Kayatna a sawen, saan a mabalin a piliten ti gobierno ti employer a mangted iti bonus kadagiti empleadona ta saan ngarud nga obligasion daytoy ti employer ken saan met a mabalin a file-an iti labor case ti employer no kas pagarigan saan a nangted iti bonus kadagiti empleadona.
Iti kaso ti Producers Bank vs. National Labor Relations Commission, et.al. G.R. No. 100701, March 28, 2001 kinuna ti Korte Suprema a ti panangted iti bonus ti employer kadagiti empleadona ket maysa a panagparabur, panangipakita iti panagyamanna gapu ti kinapudno, kinagaget ken kinaproduktibo dagiti empleadona. Saan nga obligado a mangted ti employer iti bonus kadagiti empleadona; ketdi, boluntario laeng iti paset ti employer.
Gagangay a ti panangted iti bonus ket agbatay iti natgedan ti maysa a kompanya ken ti kinasayaat ti trabaho ti maysa nga empleado iti kada tawen.
Ngem adda dagiti situasion a kas iti kaso ti Protacio vs. Laya Mananghaya & Co, et.al., G. R. No. 16854, March 25, 2009 a kinuna ti Korte Suprema a ti bonus ket mabalin a karbenganen ti empleado. Kas pagarigan, ti bonus ket tinawen wenno kanayon nga it-ited ti employer kadagiti empleadona nga awan ti ania man a kondision a kas koma nakadepende iti natgedan ti kompania iti partikular a tawen. Dayta a bonus ket nagbalinen a paset ti sueldo wenno ti makuna a “gross compensation” ti empleado gapu ta nabayagen a sagsagrapenna daytoy. Ngarud, dayta a bonus ket saanen a mabalin nga ibabawi ti employer malaksid no adda katulagan ti employer ken empleadona. Daytoy ti makunkuna a “diminution of benefits” iti Article 100, Labor Code of the Philippines. Kayatna a sawen, dagiti benepisio a boluntario nga it-ited ti employer kadagiti empleadona a kas koma iti bonus iti nabayag a panawen ket nagbalinen a paset ti kontrata wenno employment contract ti employer ken empleadona, wenno paseten ti policy ti kompania ket saanen a mabalin nga ibabawi. No kas pagarigan ta ibabawi ti employer dagitoy a benepisio a kas iti bonus nga awan ti pammalubos ti employee, mabalin a ma-file-an iti labor case ti employer.
Sublianta dayta saludsodmo, Mr. Manuel, maipanggep iti bonus a saanen nga ited ti kompaniayo kadakayo nga empleadona mangrugi iti daytoy a Paskua nga awan ti ania man a rason nga imbaga ti kompaniayo. Kayatko nga ipakaammo kenka a maysa daytoy a panagsalungasing ti kompaniayo iti paglintegan ken hurisprudensia a kas nadakamatko iti ngato. Nagbalinen a paset ti sueldo wenno gross compensation ken kontrata wenno employment contract-yo ti bonus a tinawen nga it-ited ti kompaniayo kadakayo nga empleado nga awan ti kondisionna. Ngarud, adda karbenganyo iti dayta a bonus ket mabalinyo nga idemanda ti kompaniayo. Laglagipem nga awan pammalubosyo nga empleado iti dayta panangibabawi ti kompaniayo iti bonusyo. No saan nga ited ti kompaniayo dayta a bonus, sakbay wenno iti aldaw a mismo ti Disiembre 24, mabalinyo ti agpatulong iti Regional Arbitration Branch ti Department of Labor and Employment nga adda hurisdiksionna iti Makati City. --O
(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo, ag-e-mail ken ni Apo Abogado iti [email protected]. –Editor)
(Bannawag, Dis. 16-31, 2023)
