GAPU iti panagbaliw ti klima, wenno saanen a kas idi a mabalin a masiertotayo no kaano ti panagtutudo ken no kaano ti kalgaw, agparikuttayo met iti panamagtalinaedtayo a nasalun-at latta dagiti tarakentayo a dingo a kas kadagiti baboy ken kalding.

Kas ita, nakabarbara ti panawen, iti aldaw man wenno iti rabii. Ngem adda met tiempona a nakalamlamiis. Isu a saanen as masalaan ti panawen, a kas itay kunada.

Ti ketdi sierto, isu ti kaadda ti El Nino wenno panagsagaba ti pagilian iti kinabara ti panawen a mangigapu met iti tikag wenno kinakiddit ti danum. Ket ti nakaro a pudot ken kinakiddit ti danum, apektaranna met dagiti tarakentayo a dingo.

No napudot ti panawen, ma-heat stress (masdo) dagiti dingo. Awan ganasda a mangan. Bumaba ti resistensiada.

Kolum

APO ABOGADO (5): Ti Kaso a Sexual Harassment iti Maysa nga Unibersidad

Agmula kadagiti pagpakan a naandur iti pudot, kas iti madre agua.

Masadutda payen nga aganak.

Ket no agkurang ti danum, ammotayon ti mapasamak. Ta ti danum, isu ti biag.

Bumaba met ti kalidad dagiti ruot a pagpakan. Di kad’ kapilitan a gumatangtayo iti feeds, a nagngina met.

Adtoy man ti sumagmamano a mabalintayo nga aramiden tapno maleplepan ti epekto ti nakaro a pudot kadagiti tarakentayo, kas imbinglay ni Engr. Juanito M. Maloom, Chief Science Research Specialist, National Tobacco Administration (NTA), Siudad ti Batac:  

1.      Agtaraken kadagiti napintas ti breed-na. Pilien dagitay naandur iti pudot. 

2.      Pasayaaten ti panagaramat iti danum.  No kasano ti kaadu ti masapul, isu laeng ti aramaten. Saan a gapu ta adu ti danum, belleng a belleng. 

3.      Agmula kadagiti pagpakan a naandur iti tikag.  Uray bassit ti danum, mabalin nga agbiag dagitoy.

4.      Agaramat kadagiti sistema iti pannakaimanehar dagiti rugit dagiti dingo.  Makiuman kadagiti ahensia maipapan kadagiti maitutop a teknolohia.

5.      Mabalin a suroten ti rotational grazing kadagiti taraken a kalding. Bingaybingayen ti pasto a pangiwarwaran kadagiti kalding tapno makaungar met dagiti ruot.

Ti panagbaliw ti klima, seknanna ti amin. Isu a masapul a:

Makibiang. Ammuen dagiti nadumaduma nga impormasion no ania ti kagagapu, epekto, ken no kasano a malapdan ti agtultuloy nga epekto ti climate change iti biagtayo.

Agsagana. Siguraduen nga adda masindadaan nga aramaten no adda emergency. Isagana dagiti kangrunaan ken alisto nga aramaten a kas iti danum, flashlight, medisina, makan a saan a nalaka a madadael, first-aid kit, ekstra a bateria, ken usaren iti bagi.

Makipartisipar. Makipartisipar kadagiti aktibidad iti komunidad mainaig iti panangsaluad iti aglawlaw.  Tumulong kadagiti simple nga aramid tapno malapdan ti agtultuloy a panagbaliw ti panawen. –O

(Bannawag, Peb. 1-15, 2024)