Apo Abogado,
Maysaak a balasang nga agnaed iti probinsia ti Pangasinan. Idi Hunio idi napan a tawen kalpasan ti nabayag a panawen a panagplanomi, nayiskediul ti kasarmi iti dati a nobiok a ni Harry. Ngem daksanggasat ta saan a natuloy.
Nagguduakami ken Harry iti amin a gastos iti plinanomi a panagkasarmi. Manipud iti bayad iti simbaan, wedding ring, wedding planner, reception, supplier kadagiti taraon a maisagana, sabsabong, trahe de boda, kawes ti maid of honor, dagiti flower girl ken dagiti dadduma paynga abay, hair and make-up, souvenir, wedding photo ken video coverage, banda, wedding singers, ken dadduma pay.
Kompleton dagiti dokumentomi para iti kasar nangnangruna unay ti marriage license. Naimprentan dagiti wedding invitation ken naipatuloden dagitoy kadagiti kakabagian, gagayyem ken dadduma pay a nasinged kadakami. Ti mangkasar koma kadakami ket ti padi a bestfriend-mi ken Harry.
APO ABOGADO (5): Ti Kaso a Sexual Harassment iti Maysa nga Unibersidad
Gimmastosak met iti bridal shower nga inatendaran dagiti nasinged a gagayyemko a kas maysa a pangselebrarmi iti umadanin a kasarko. Inikkak pay ni Harry iti maysa a nangina a relo (branded) a kas regalok kenkuana.
Kayatna a sawen, talaga a nakasaganan ti amin para iti kasarmi ken Harry. Ngem tallo nga aldaw sakbay ti kasarmi, immawag kaniak ni Harry ket imbagana a dinan kayat nga ituloy ti kasar. Awan ti imbagana a rason. Kalpasan dayta a yaawagna, saanen a pulos nga immawag wenno nagpakita kaniak. Saan ngarud a natuloy ti kasarmi ket napalalo ti liday ken pannakaibabainko ken ti pamiliak. Nadamagko laengen iti maysa a gayyemmi nga insukatnak ni Harry iti baro a nobiana, a gayam, uray idi nobiok pay laeng isuna, agkitkitadan iti nalimed.
Nagkas-ang a pasamak. Talaga a napasakitan ti riknak ken ti pamiliak. Agingga kadagitoy a panawen, saan pay nga immimbag ti sakit ti nakemko. Kasla la a maaw-awananak iti direksion ken namnama. Naulpit la unay ti gasat kaniak.
Apo Abogado, mabalin kadi nga idarumko ni Harry? No mabalin, pagbayaden ngata ti korte ni Harry iti damages wenno danios? -Desiree
Patgek a Desiree,
Dayta padasmo ket ‘tay makunkuna a “breach of promise to marry” wenno ti panangsalungasing wenno panangtallikud ti dati a nobiom a ni Harry iti karina nga ikasarnaka. Ti dakesna, saan pay a nakontento ni Harry iti panangkanselarna iti kasaryo, insukatnaka pay a dagus iti baro a nobiana.
Ita, kayatmo nga ammuen no mabalinmo kadi nga idarum ni Harry ken no pagbayaden ngata ti korte iti danios ni Harry.
Kuna ti Korte Suprema iti kaso ni Wassmer vs. Velez (G.R. No. L-20089, December 26, 1964):
“Ordinarily, a mere breach of promise to marry is not an actionable wrong. But to formally set a wedding and go through all the necessary preparations and publicity, only to walk out of it when the matrimony is about to be solemnized, is quite different. This is palpably and unjustifiably contrary to good customs, for which the erring promisor must be held answerable in damages in accordance with Article 21 of the New Civil Code. When a breach of promise to marry is actionable under Article 21 of the Civil Code, moral damages may be awarded under Article 2219 (10) of the said Code. Exemplary damages may also be awarded under Article 2232 of said Code where it is proven that the defendant clearly acted in a wanton, reckless and oppressive manner.”
Iti dayta a kaso ni Wassner, ti nobio ken nobia, addaandan iti marriage license para iti kasarda. Naisaganan ti kasarda—naiteden dagiti imbitasion kadagiti kakabagianda, gagayyem ken dadduma pay a papagayamda, naisaganan ti trahe de boda, kawes ti entourage, napasamaken ti bridal shower, naiteden dagiti regalo ken naaramiden dagiti dadduma pay a preparasion iti maysa a kasar. Ngem dua nga aldaw sakbay ti kasar, nagmensahe ti nobio iti nobia a maitantan ti kasar ta saan nga umanamong ti nanang ti nobio. Iti sumaruno nga aldaw, imbaga ti nobio iti nobia a matuloy met laeng ti kasar. Ngem kalpasan dayta, saanen a pulos a nagpakita ti nobio iti nobia. Saan ngarud a natuloy ti kasar nupay nakasaganan ti amin.
Kinuna ti Korte Suprema iti isu met laeng a kaso ni Wassner nga iti gagangay a panangsalungasing wenno panangtallikud ti nobio wenno nobia iti karina a kasar wenno ti makunkuna nga “a mere breach of promise to marry” ket saan a maaksionan a basol wenno biddut. Kinaagpaysona, awan ti makita a probision iti Civil Code of the Philippines a mabalin a maaksionan ti “breach of promise to marry.” Iti sabali a pannao, saan mga aksionan ti korte babaen ti panangitedna iti damages wenno danios no kas pagarigan agdarum ti agrabiado a nobio wenno nobia gapu iti panangsalungasing wenno panangtallikud ti maysa kadakuada iti karina a kasar. Kalintegan ti nobio wenno nobia ti mangkanselar iti kasar ket saan met a mabalin a piliten ti korte ti nobio wenno nobia a mangituloy iti kasar kalpasan a nagdesision daytoy. Addaantayo iti makunkuna a free will wenno iti nawaya a panangpili kadagiti kayattayo nga aramiden iti biagtayo ket saan a mabalin a kuestionaran ti uray asino man agraman ti korte dayta a free will.
Ngem daytoy “breach of promise to marry,” saan a mabalin nga abusuen, kas maibatay iti paglintegan.
“Article 21 of the Civil Code of the Philippines provides that any person who willfully causes loss or injury to another in a manner that is contrary to morals, good customs or public policy shall compensate the latter for the damage.”
Kayatna a sawen iti Article 21, Civil Code of the Philippines a ti maysa a tao nga intensional wenno inggagarana ti makaaramid iti pannakapukaw wenno pannakadangran ti maysa a tao a saan a maikanatad iti husto a kababalin, nasayaat a kostumbre, wenno para publiko a polisia wenno annuroten ti publiko (public policy) ket masapul nga agbayad iti danios ti nangigagara a nangaramid iti saan a nasayaat a kostumbre.
Gapu iti dayta, ti Korte Suprema kinunana iti kaso ni Wassmer a saan a gagangay a panangsalungasing wenno panangtallikud ti nobio iti karina a kasar iti nobia wenno saan daytoy a makuna “ a mere breach of promise to marry” ta pormal a nayiskediulen ti kasar, naaramiden dagiti amin a panagsagana ken publisidad sa kellaat a nagsanud lattan ti nobio. Daytoy nga aramid ti nobio, saan a makainatad iti nasayaat a kostumbre. Ngarud, no ti panangsalungasing wenno panangtallikud iti kari a kasar wenno “breach of promise to marry” ket panangsalungasing iti Article 21, Civil Code of the Philippines, agbayad ti nangagrabiado a partido iti moral damages babaen ti Article 2219 (10), Civil Code of the Philippines ken exemplary damages babaen ti Article 2232, Civil Code of the Philippines. Sabali pay ti bayadanna nga actual damages babaen ti Article 2199, Civil Code of the Philippines. Kinuna ti Korte Suprema iti kaso ni Wassner a saan laeng nga ayat ti konsiderasion iti kasar ta addan nagastos ti nobia, naaramiden dagiti amin a preparasion ken dadduma pay a kasapulan wenno insidente iti maysa a kasar. Nupay saanen a mabalin a piliten ti nobio a mangikasar iti nobia, ti nobio ket masapul nga agbayad iti nobia iti danios a pakaibilangan ti actual damages, moral damages ken exemplary damages babaen ti Articles 2199, 2217 ken 2232 a kas panagsaganadda iti Civil Code of the Philippines:
“Art. 2199. Except as provided by law or by stipulation, one is entitled to an adequate compensation only for such pecuniary loss suffered by him as he has duly proved. Such compensation is referred to as actual or compensatory damages.
Article 2217. Moral damages include physical suffering, mental anguish, fright, serious anxiety, besmirched reputation, wounded feelings, moral shock, social humiliation, and similar injury. Though incapable of pecuniary computation, moral damages may be recovered if they are the proximate result of the defendant’s wrongful act or omission.
Art. 2232. In contracts and quasi-contracts, the court may award exemplary damages if the defendant acted in a wanton, fraudulent, reckless, oppressive, or malevolent manner.”
Ti actual damages ket dagiti aktual a nagastos wenno pukaw ti naagrabiado a partido a masapul a mapaneknekan babaen dagiti ebidensia a maipresentar iti korte (Philtranco Service Enterprises, Inc. vs. Paras, 671 SCRA 24 [2012]).
Ti moral damages ket ti pisikal a panagsagaba, nalaus a panagladingit wenno pannakarikna iti saem, panagbuteng, nakaro a panagdanag, pannakadadael ti reputasion, pannakasugat ti rikna, pannakaupay, pannakaibabain, ken dadduma pay a kaaspingna a pannakadangran ti maysa a tao (Jarcia vs. People of the Philippines, 666 SCRA 336 [2012] ).
Ti exemplary damages ket adda no ti maysa a tao ket nakaaramid iti dakes, panangloko, awan ania man a panagannad, kinadangkok, wenno naigagara a panangdangran iti sabali. Ti exemplary damages ket danios nga ited iti korte tapno agserbi nga adal iti publiko wenno ballaag iti publiko tapno saan a tuladen, uliten wenno aramiden dagitoy nadakamat a madi nga aramid (Teresa G. Yamauchi vs. Romeo F. Suniga, G.R. No. 1999513, April 18, 2018).
Ngarud, Desiree, babaen dagiti nadakamat a paglintegan, ken desision ti Korte Suprema, nakalawlawag a ti dati a nobiom a ni Harry, nakaaramid iti saan a gagangay a breach of promise to marry wenno panangsalungasing wenno panangtallikud iti karina kenka nga ikasarnaka. Agpayso, adda free will wenno wayawaya ni Harry nga agdesision a saanen a mangituloy iti kasaryo ket saan met a mabalin a piliten ti korte a mangikasar kenka ngem gapu ta nagdesision isuna a mangkanselar iti daytoy tallo nga aldaw sakbay ti kasaryo nupay naaramiden dagiti panagsagana (a sinaggaysam nga imbaga), naipakaammon iti publiko ti kasaryo, gimmastoska payen, ken dadduma pay, saan ngarud a gagangay dayta a breach of promise to marry. Ngarud, mabalinmo nga idarum ni Harry ket maibasar iti salaysaymo mabalin a pagbayaden ti korte ni Harry iti danios a kas iti actual damages, moral damages, exemplary damages ken mabalin pay iti costs of suit (dagiti nagastosmo iti kaso), attorney’s fees (bayad ti abogadom) ken dadduma pay a mabalin nga ited ti korte kenka.
Sapay koma ta nakatulongak ket nalawlawaganka kadagiti saludsodmo.
(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo, ag-e-mail-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected] wenno saan, mabalinyo nga ipatulod babaen ti koreo iti: Apo Abogado, Bannawag Magazine, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla cor. Recoletos Sts., Intramuros, Manila. Ilanad met iti suratyo ti adres ken numero ti selponyo. Saan a maipablaak ti pudno a nagan ti nagsurat malaksid no adda pammalubos daytoy.)
(Bannawag, Peb. 1-15, 2024)
