KADAWYAN a karkulo ti panangpresiotayo kadagiti tarakentayo a kalding ken uray pay baka no aglakotayo.
Ngem napateg unay no ammotayo ti kadagsen (kilo) dagiti taraken saan laeng a para iti pannakailako dagitoy no di pay ket iti panangtarakentayo a nasayaat kadagitoy.
Ngamin, no ammotayo ti kadagsenda, ammotayo ti kaadu ti itedtayo nga agas wenno bitamina no kasapulanda—daytay saan a bassit, saan met nga adu. Ammotayo ti kaadu ti kasapulan a kanenda iti maysa nga aldaw. Ngarud, saantayo a pakan a pakan, awan ti masayang. Ket gapu ta ammotayo no kasanot’ kaadu ti masapul a kanenda, maplanotayo met no kasanot’ kalawa ti mulaantayo iti pagpakan. Ken no ammotayo ti kadagsenda, ammotayon a karkuluen no mano ti presioda no aglakotayo.
Apo Abogado (4): Ti Malisioso a Facebook Post ken ti Kaso a Cyber Liber
Umno a Panangkarkulo iti Kadagsen ti Dingo
Kadagiti namsek iti padas, kas kadagitay adda iti dayo, sirigenda laeng ti dingo, ammodan ti kilona. Ngem no sika nga awan padasna, dakkel ti posibilidadna a dakkel ti pagriruam.
Adda ketdi maar-aramat a pangkarkulo iti kadagsen dagiti tarakentayo, kas iti kalding. Isu daytoy ‘tay panangrukod iti kinalukmeg ken kinawalat ti taraken. Kasapulan laeng ti pagrukod a tape measure wenno ‘tay tali a di mabennat. Napaneknekanen ti MMSU daytoy a sistema ket dandani pumada ti resultana (95 a porsiento) iti pudno a kadagsen ti taraken.
Kastoy man ti pamay-an, kas inlawlawag ni Dr. Sean R. Vidad ti MMSU-College of Agriculture, Food, and Sustainable Development (CAFSD):
1. Isagana ti kalding. Sayaaten ti galut iti tengngedna tapno nasaysayaat ti panangtengngel iti daytoy. Siguraduen a napintas ti lugar, saan a likkalikkaong.
2. Patakderen a nasayaat ti kalding tapno maala ti umisu a rukodna (iti pulgada). No di husto ti rukod a maala, saan met a husto ti maala a timbangna.
3. Rukoden ti kalukmeg ti kalding. Alaen ti circumference kangrunaanna iti likud ti umuna a sakana (kitaen ti Ladawan A).
4. Rukoden met ti kawalat ti kalding (kitaen ti Ladawan B). Siguraduen a di agkutkuti daytoy tapno husto ti maala a rukod.
5. Aramaten daytoy a pormula iti panangammo iti kadagsen ti kalding:
Kadagsen (libra wenno lb) = (Kalukmeg² X Kawalat ÷ 300
6. Kas pagarigan ti narukod ket kastoy: Kalukmeg: 25 a pulgada (inches); Kawalat: 20 a pulgada. Kastoy ti panangsolbar:
Kadagsen (lb) = (25² X 20) ÷ 300 = 41.67 lb
7. Pagbalinen a kilo ti kadagsen. Katukad ti sangakilo ti 2.2 lb.
Kadagsen = 41.67 ÷ 2.20 = 18.93 a kilo (20 a kilo)
Kaadu ti Umno nga Ipakan
No ammotayon ti kadagsen ti kalding, kas nadakamat, ammotayo metten no kasano ti kaadu ti masapul nga ipakan. Ti nataengan a kalding, agkasapulan ti tallo porsiento (0.03) iti kadagsenna iti dry matter intake (DMI). Ti DMI ket isu ti mausar a pangkarkulo iti kaadu ti ipakan a presko nga ruot.
Kadaywan a ti DM content ti ordinario a ruot a maala ti kataltalonan ket 18 a porsiento (0.18). Dagitay maimulmula a pagpakan a kas iti napier grass, addaan iti 22 a porsiento (0.22). Padasentayo ti agkarkulo:
1. Kontaren ti DMI para iti kalding nga agdagsen iti 20 a kilo:
DMI = Kadagsen X Kasapulan a Dry Matter
DMI = 20 X 0.03
DMI = 0.6 a kilo
2. Kontaren ti kaadu ti ordinario a ruot nga ipakan.
Kaadu ti ruot = DMI ÷ DM content ti ruot
Kaadu ti ruot = 0.6 kg ÷ 0.18
Kaadu ti ruot = 3.33 a kilo (nakurang a 3 ket kagudua a kilo)
3. Ngarud, ti 20-kilo a kalding, agkasapulan iti nakurang a 3 ket kagudua a kilo a presko a ruot iti kada aldaw. Ngem siguraduen a dagitay laeng paset ti ruot a nalukneng ti ikilo. Saan nga iraman dagitay natangkenan. Pagkatluen ti nakurang a 3 ket kagudua a kilo a ruot, ken mamitlo nga ipakan iti kalding. --O
(Bannawag, Marso 15-31, 2024)
