TINURONGKO TI CONVEYOR a pagpulpuligosan dagiti kargamento idi maibulsak ti pasaportek kalpasan ti panangtimbre ti empleado ti Manila International Airport. Malaksid ti hand carry a bag, adda dua a karton nga alaek iti conveyor, a naglaon kadagiti naudi a pasarabo a di naikamakam iti inyunak a bagahe. Maysa ti naglaon iti Second Hand a 20 volume a The World Book Encyclopedia a nagatangko iti menus presio idiay Dhahran Main Camp—nasao idi ni Dondon a dakkel ti naitulong daydi nga encyclopedia iti panagadalda nga agkakabsat.
ALLON TI BIAG: Walo A Dekada A Panagdaliasat (36)
Iti panangur-urayko iti bagahek, immagibas iti lagipko ti nalikudak a lubong. Nupay adu a tuok ken panagibtor ti linak-amko, nasulnitan kadagiti banag a diak koma napaadda no nagtalinaedak lattan idiay Filipiniana Section ti UP Library. Kangrunaanna ti balay idiay Pinatubo a masao a bukodko a pundar.
Iti yaappayaw daydiay a balay iti mugingko, adda apagapaman a kullayaw nga immapiras iti barukongko.
Balay!
Ita nga agawidak, kasano pay a bayadak? Sadinonto man ngatan a paset ti lubong ti pakaidakdakak?
Naputed ti panagampapyag ti panunotko idi agsardeng ti conveyor ket nakitak ti maysa a kargak iti sangok. Yan ‘tay maysa?
“May darating pa bang bagahe?” dinamagko iti mangimaton.
“Wala na po... ‘yon ang huli,” intudona ti bassit a karton a naudi iti sumagmamano a minuto.
Tallopulo ngata a minuto ti panagurayko sakbay a naibaga a maysa ti kargak kadagiti tallo a nayaw-awan iti sabali nga eroplano. Matalaan iti sumagmamano nga oras ta sabali ti rota ti nakaikargaanna.
“Pasensiya na boss... Balikan na lang ninyo bukas,” kinuna ti nakasaritak. Nangted iti risibo nga idatagko iti naibaga a pangalaak, a saan a mismo nga iti airport.
Tineppelak ti nagtabbaaw. Sakbay a nakaruarak, adda pay la nangpalukat—pagrebbengan kano dagiti guardia a kitaen no adda maiparit a naguneg ti kargamento.
NAPASARIMADENGAK ITI SANGO ti balay idi makadissagaak iti inarkila da Samar a lugan. Nalabaga ti pintura ti ruangan a landok, puraw dagiti dadakkel a letra: Blk 8 Lot 13.
Naiturong amin kaniak ti imatang dagiti nadanonko a manmano ti nalasinko. Adu ti makumikom iti kosina. Naiturong ti imatangko iti uppat a katuon a component ti TEAC nga agarup naisapideng iti abagatan a diding; agtuktokar. Napartak ti panagandar ti electric fan iti suli ngem naalunapet ti sang-awna.
Idi makapagsimsimpaakon iti baro a lubongko, iti Sabado a maikatlo nga aldaw manipud iti isasangpetko, napankami ken ni Samar iti Cubao tapno mangipasukatak iti pagbayadmi kadagiti agur-uray a bayadan, ken ti inurnongko a para iti apagkapullo. Kasta unay ti panangyalikakak iti ig-iggamak a kantidad, di la ket mamin-ano ta adda dagiti nasidap a mata, ket pagammuan lattan ta tumayab ti naglingling-etak idiay Dhahran iti adu a tawen.
Intedko ti apagkapullo iti kabigatanna.
Natalged ti riknak, iti sidong ti pamiliak iti panagaabaymi a nangpalabas iti Sacrament Meeting. Nalag-an ti riknak iti pannakiramanko iti nabendisionan a tinapay ken danum ti sakramento. Natalna ti riknak iti klase ti Priesthood.
“Inton a kinse,” insungbat ni kaingugnot idi sinaludsodko no kaano nga agbayadkami iti balay.
Adda pay pagbayadmi iti sumagmamano a bulan ngem nasken ti panagsalimetmet.
Masapul nga agsapulak iti baro a trabaho.
Mabainakon nga agsubli idiay Filipiniana.
Impadamag ni Herman nga adda bakante iti yan ni Mirriam—agassawada idin—iti UP Manila Medical Library iti Pedro Gil Street, Ermita, Metro Manila.
Naawatak a dagus. Sumagmamano kadagidi nadanonko ti nakitkitak idin idiay Diliman. Saanen a Research Assistant ti trabahok; maysaakon a LibraryAssistant. Polo Barong met la ti unipormemi, a kas idiay Diliman.
Nagyamanak ta nakastrekak iti trabaho. Saan a kas iti natnatgedak idiay Dhahran ti sueldo ngem ti napateg adda pangalaak iti pagbayadmi iti balay.
Saan pay unay idi a narigat ti agsada iti lugan. Maminduaak nga aglugan: manipud iti UP Manila Medical Library agingga iti Cubao, sa mangalaak ti mapan iti Montalban. Adda pay pagpagnaen agingga iti Pinatubo. Mabalin ti aglugan iti tricycle ngem sayang ti plete. Ngem in-inut a rimmigat iti panaglabas ti aldaw gapu ta immadu ti subdibision iti Montalban ken iti San Mateo. No dimo anusan ti agbitin no awan ti matugawam, dika makaawid. Idi agangay, masapul payen nga ag-round trip-ka tapno makaawidka.
Naam-ammok daydi Brother Tan, maysa nga Insik a taga-Marikina 1st Ward. Linawas nga agat-atendar iti Burgos Branch ta isu ti imbatang ti Marikina Philippines Stake a mamagbaga ti sanga.
Masansan nga agsarsaritakami. Adu ti dinamdamagna. Nagbalinkami a nasinged.
“Galing ka daw ng Saudi... anong ginawa mo do’n?” dinamagna iti naminsan.
“Isa akong librarian doon...”
“Babalik ka pa ba?”
“Hindi na siguro, Brother. Nakapasok ulit ako sa UP Manila... dati ako sa UP Main Library.”
Iti panagbaybayag ti panagsarsaritami, tunggal Domingo, naammuak a kontraktor iti Purchasing Department ti Presiding Bishopric Office idiay Makati sakbay a nabangon ti opisina ti PBO iti sango ti Manila Philippines Temple.
Naagapadko met a maysaak nga Ilokano a mannurat.
“Ganoon ba? Gaano ka nang katagal na nagsusulat?”
“Matagal na...”
Iti sumuno a Domingo, imbaga daydi Brother Tan a pappapanennak daydi President Ananias Bala nga Stake President ti Marikina Philippines Stake iti opisinana idiay Marikina 1st Ward nga Stake Center. Sakbay kano a mangrugi ti Stake High Council Meeting.
Dina imbaga no apay ngem kas natallugod a miembro, nagtungpalak iti awis apaman a nakaruarak iti trabahok.
Mierkoles daydi.
Adu ti dinamdamag daydi President Bala maipanggep iti padpadasko.
“I want to call you as member of the Stake High Council,” kinunana idi lima a minuto laengen sakbay a mangrugi ti mitingda.
Nalagipko a dagus ti naibaga idi daydi Brother Sterling Rigby: you will be called a leader in the Philippines.
Imbaga daydi President Bala a siak ti mangsukat iti daydi Brother Tan a mamagbaga iti Burgos Branch.
Ad-adda a rimmigat ti panagbiahek. Kanayon nga agdardarasak a rummuar iti Mierkoles idiay UP Manila Medical Library. Adda pay ngamin pagpagnaek no makadissaagak iti sango ti Providence Village a yan ti Stake Center. Umanangsabak a makadanon, saak pay umuli. No dadduma, lima la a minuton sakbay a mangrugi ti miting no makadanonak.
Ngem awan ti miting a nalibtawak! Ammoyo metten, inkarik idi a tungpalek amin a pagrebbengan nga ipakumit kaniak ti Simbaan. Ti unipormek iti trabaho isu metten ti badok a nakimitmiting. Idi saanak pay a sanay, mababainak kadagidi kakaduak iti Stake High Council ta langada ti adda mabalbalinna. Napintas amin ti trabahoda. Adda pay agtartrabaho iti San Miguel. Ken adu kadakuada ti nakaan-annayas ti panagsaoda iti Ingles. Ti la mangal-allilaw kadakuada ket ti polo barong-ko. Ken ti aweng ti UP a pagtartrabahuak!
Siak ti kaulimekan iti grupo. Saak la agsao no adda damagen daydi President Bala maipanggep iti Burgos Branch a naipaaywan kaniak.
Isingitko man biit.
Enero 7, 2023 ita a sangsanguek daytoy... Inyimailko iti Coordinator ti Sealing Department itay alas kuatro media ti parbangon a diak makapan iti sesion ti grupomi iti alas dos agingga iti alas seis ti malem, gapu ta di kabaelan ni kaingungot ti umulog a mapan iti salas a pakakitkitaan koma dagiti kabbalaymi bayat ti kaawanko iti agmalem—maidagnay pay ti diak nakapanan ti diak pannakaturog iti nagpatnag iti napalabas a rabii gapu iti nagsasallupang a pampanunot a diak nariendaan, kas itoy sursuratek, sa ti parikut kadagiti or-orderek nga agasmi, ken adu a ngatangata, ket inamakko ta amangan no diak mabaelan ti bagik. Makalawasen nga agpapaungar ni Samar manipud iti isusumbro ti sakitna ket uyek nga uyek ta nabayagen a naibus daydi albuterol-na a nakangingngina ti co-pay-na... Idi kalman, naduktalan ni Mimi a kinapet ti Covid ni lakayna... Sa nasuroken a makalawas nga aguy-uyek ni Dondon ket ipatok nga isu ti nakaakaran ni Samar.
Ita, madmadi metten ti riknak, a nariknakon manipud idi sangaldaw. Kinapudnona, nagtomarakon iti tylenol a kakaisuna a mabalin a tomarenmi a maibagay kadagiti regular nga agasmi.
Ala, agsubliak iti pangtedko...
Marigatanak unay idin iti panagudaodko iti trabahok ken iti yaatendarko iti linawas nga Stake High Council Meeting. Marigatanak payen a mangala iti luganko nga agwid iti rabii. Kanayon a pekpek dagiti dyip nga agpa-Montalban wenno uray San Mateo laeng. Adda bus nga agingga la iti San Mateo ngem standing payen. Nasursurok ti ag-round trip, kas nasaok itayen. Mangsadaak iti dyip nga aggapu iti Montalban a mapan iti Cubao. No makadanon idiay Cubao, saanakon a dumsaag.
No kastoy laeng, masapul nga agpiliak: agikkatak iti trabahok idiay UP Manila Medical Library, a magustuak unay, wenno agpa-release-ak iti akemko iti Stake. Agpada dagitoy a napateg kaniak. Tinimbangko ida a naimbag. Ti trabahok, temporario laeng. Ti panggepko a kumamang iti Mannakabalin, awan patinggana para kaniak.
Pangngeddeng: agsapulak iti baro a trabaho.
Ammoyon, a, masansan nga adda koneksion dagiti agkakaburik a kunada. Saan a maigidiat dagiti librarian. No dadduma, adda maisarsar-ong iti Medical Library nga aggapu iti sabali a biblioteka. Maysa daydi head librarian ti Philippine Heart Center for Asia. Naisaw-atna nga agsapsapulda iti staff. Nadlawko nga awan ti agessem kadagidi kaduak iti Medical Library nga umakar; awan ngamin ti problemami idiay idi.
Awan ti nangibagbagaak iti panggepko. Sa la naammuanen dagidi kakaduak, kas iti daydi Mrs. Rodriguez a maysa kadagidi kadekketan kaniak ta addan sa idi pagkabagianda ken ni Mirriam nga ipagko. Malagipko a nagpatulong kaniak a mangisurat iti tesis daydi lakayna ta ammona a mannuratak; diak inawat ta awan idin ti panawenko.
“Good luck,” kinunana.
Naawatak a dagus idiay Philippine Heart Center for Asia idiay East Avenue, Quezon City kas Librarian—1987-89. Asistirak dagidi dodoktor, residente, interna ken dadduma pay nga empleado ti PHC. Iturongko ti teknikal ken mekanikal a proseso dagiti material ti biblioteka. Kapintasan a puestok daydi ta sisiak iti puestok; a nanggurguraan kaniak daydi nangnamnama a mangala iti puestok sakbay a nakastrekak. Siak ti makaammo iti amin. Ditoy ti nakaadalak a dagiti agas nga iresresta dagiti dodoktor, no dadduma, paspasarak laeng. Wenno pangpadasanda. Nangngegko no kasdi nga adda dodoktor wenno residente nga agsasarita maipanggep iti iresresetada nga agas.
Ad-adu pay ti panawenko nga agpanunot iti kayatko nga isurat, a sarita, wenno ania payen.
Kangrunaanna, maminsan laengen nga agluganak a mapan iti Stake Center a pagatendarak iti miting.
Daytoyen ti imasna. Nagsusukoten ti dimteng a parabur ti Mannakabalin bayat ti kaaddak iti PHCA.
Dakkel ti naitulong dagidi inur-urnongko a sursurat iti pananglagipko kadagiti nakaad-adu a pasamak. Mainayonko pay ti insaganak a Summary of Qualifications and Academic Background nga inusarko kadagiti nagap-aplikarak—nabirtud kadagiti dadduma, ngem nagbalin nga over qualified kadagiti sabali. Kadagiti nailista ditoy, nakapatpateg dagiti petsa a naagapad. Dagita ti nagsurotak. No awan dagitoy, ammok payen no ania ti immun-una, wenno kasano ti panagsasaganadda? Iti uneg ti dua, maysa a tawen wenno mano pay. Panunoten laengen a 1980’s pay idi.
Ken saan la a dayta.
Makitayo dagiti libro ti historia wenno biograpia dagiti malalaki a tao iti lubong?
Ken pagarigan laengen ti Biblia wenno Nasantuan a Kasuratan. No di naisurat dagidiay, adda kadi pamalpalatpatan dagiti tao no ania ti napaspasamak idi ugma?
Isu a napateg ti agaramid iti journal, bibliography, wenno ania man a listaan dagiti napateg a banag iti biag. Masapulto ida kadagiti masungad nga aldaw.
Ket wen, daytoy pay.
Idi dimteng ti komperensia ti Marikina Philippines Stake idi Nobiembre 1987, naipakaammo a maudin a tawen daydi Brother Ananias Bala a presidente ti Stake.
Sakbay ti pangaldaw ti Sabado, makumikomak idi a mangsangsangal iti kabinet a pangisalansanak kadagidi pina-bind-ko nga urnongko a kopia ti Bannawag a rimuaran dagiti nobela ken dadduma pay a sinuratko, ken dagiti sursuratko/subalit nga urnongko idi addaak idiay Dhahran, ken urnongko a liblibro.
Adda nagdaydayawen. Pinunasak ti ling-etko sakbay a linukatak ti ridaw.
Daydi Brother Rogelio Canto a First Councilor ti Stake Presidency ti nalukatak.
“O, President, napasugod ka...?”
“Busy ka yata?”
Paay-ayabandak kano idiay Stake iti malem; dina imbaga no apay. Impapanko lattan a maysa dayta a rebbengen dagiti kameng ti Stake High Council. Ammoyon, a, awan ti saan kaniak no maipanggep iti simbaan ti pagsasaritaan.
Adun ti nadanonko kadagidi padak a miembro ti konseho; adda pay dagidi nalasinko a presidente ti High Priest Group ken Elders Quorum. Agsasaritada iti maysa a kuarto. Pinaguraydak.
Idi kuan, inayabannak daydi sekretario ni President Bala—nalipatak met ti nagannan. Pinastreknak iti Stake High Council Room.
Uppat dagidi agur-uray kaniak. Dagidi tallo a miembro ti Stake Presidency—Bala, Canto, ken Ortiz. Ken maysa nga Amerikano, daydi Elder Jacob de Yeager.
Pinagtugawdak. Kinomustadak; ania ti ar-aramidek. Adu ti dinamdamagda maipanggep kaniak. Adu met ti naibagak, uray pay ti papanko idiay Dhahran.
Iti ababa a pannao, napaliiwko a maysa daydi nga interview.
Kalpasanna, pinaruardak; impandak iti yan dagidi nadanonko nga agur-uray. Nangpastrekda iti sabali.
Mano pay ti pinastrek ken pinaruarda.
Idi kuan, nagsubli manen daydi sekretario.
“Pinababalik ka, Brother,” kinunana kaniak, a nalawag ti rupana.
“Take a seat, Brother,” kinuna daydi Elder de Yeager. Nakabagbagas ti ikikita dagidi uppat kaniak. “After confering to each other, and analyzing, we decided to offer you a callling,” kinunana. “You are being considered as the next President of the Stake?”
Naklaatak. Pulos a diak ninamnama. Diak inarapaap.
“W-why me?” dandani di simngaw ti timekko.
“I’m not the one calling you,” kinunana a giddan ti panangitudona iti ngato.
Naibilin nga itugotko ti sangabukel a pamiliak iti kabigatanna nga umuna nga aldaw ti Stake Conference tapno saksianda ti pannakadutokko.
Naibilin pay a mapanak iti sabali a kuarto ket ikararagko ti kayatko a First ken Second Councilor. Saanak a nairgatan para iti umuna ngem narigatanak iti maikadua a mamagbaga. Umuna daydi Brother Canto, maikadua daydi Brother Tan.
“Tama’ng kutob ko!” kinuna daydi sekretario idi duduakamin. “Ikaw lang kasi ang pinapasok ng dalawang beses.”
Mayo 3, 1987 idi.
Idi magmagnaakon a mapan iti kongregasion a pakaangayan ti umuna a miting ti komperensia iti malem, nangngegko ti anabaab: “Sana hindi siya ang natawag!” Diak ammo no asino ti adda iti panunotda. Saan met ngata a siak ta saan met a siak ti kitkitaenda.
Idi agtakderakon iti pulpito kalpasan ti pannakayam-ammok iti kongregasion, kasla malmesak iti pannakaiturong ti amin a mata kaniak. Napekpek ti kongregasion. Miembro ti walo a Ward a pakairamanan ti dua a Branch, a Burgos Branch ken San Mateo. Sag-300 a miembro ti mangbukel iti maysa a Ward. Nasurok a duaribu ti pakabuklan ti maysa nga Stake. Marikina 1, 2, ken 3 Ward; Quirino 1 ken 2, ken Cubao Ward.
Diak ammo idi a maibabaon dagiti kameng ti Stake Presidency nga umatendar iti tunggal General Conference ti Simbaan iti Salt Lake City. Panggep ti komperensia nga iwanwan dagiti lokal a liderato.
Oktubre ken Abril ti pannakaangay ti sapasap a komperensia. Iti Abril iti sumuno a tawen, 1988, ti Stake President ti nakatoka nga agatendar. Kayatna a sawen, siak daydiay! Awan pay makatawenko, makapanakon idiay America?
Naammuak a daydi Brother Canto ti naibaon idi Oktobre ti napan a tawen.
Tapno makapanak, nasken a maaddaanak iti visa. Nangnangegko idin nga adda dagidi saan a nakapan gapu ta dida nairuar ti interview iti US Embassy idiay Manila.
Adu ti dinamdamag daydi Puraw a nanginterbiew kaniak. Nadlawko a tiltiliwennak.
“If you are given a good chance to stay in the US, what will you do?”
Narabaw a pangtiltiliw.
“I will not entertain that chance. I have a calling in my church here in the Philippines. I can’t go to the US if not because of that. I’m a devoted member of the Church of Jdesus Christ of Latter-day Saints.”
No impadlawko koma ti ayatko nga agindeg iti US, awan duadua a didak inikkan iti visa. Multiple indefinite pay! Uray mamin-ano nga agsublisubli!
Dua nga aldaw laeng ti komperensia; Sabado ken Domingo. Ngem dimmawatak iti pawayway tapno masarungkarak dagidi kabagianmi idiay Mecca, California. Nasurok a makadomingo ti dinawatko.
Simmangpetak idiay Mecca iti Sabado. Sinabatnak da Frank Ramos nga asawa ni Marilou a kasinsinko idiay airport ti Los Angeles. Agdidianda idi iti balay daydi Nana Felicing. Sinapulko ti kaasitgan a simbaan iti Mecca. Adda idiay Indio, California. Inawagak ti maysa a kameng ti simbaan nga agindeg iti asideg ti Mecca a mangala kaniak.
Ngem iti Domingo, diak nasaanan ti bilin da Marilou a sumurot ken ni Frank ta adda aramidenna.
Pinasukondak idi simmangpet ti dumagas kaniak. Apagisu idi a Testimony meeting ti simbaan, a maaramid iti tunggal umuna a Domingo, ngem gapu ta sapasap a komperensia ti nairana nga umuna a Domingo, naangay iti daydi nga aldaw. Isu a naikkanak iti gundaway a nangted iti pammaneknekko.
Ti nakaipalagip kaniak iti daytoy a paset? Nakitak ditoy sirok ti lamisaan a pagsursuratak ti nakusnaw a nalabaga ti marisna a briefcase. Inted ni Marilou iti daydi nga idadagasko; pinasurotnak idi napan naggatang iti maysa a pagtagilakuan idiay Indio. Nadlawna ngata ti napigket a panangkitkitak kadagidi naka-display a maleta; malaglagipko ngamin idi ti briefcase daydi Brother Bala.
“Alaem daytan, manong,” kinuna ni Marilou.
Agasem! Nabayagen ngem sibibiag pay la daytoy a briefcase! Naglaon itan kadagiti napateg a dokumento.
