Apo Abogado,

Adda farm-ko iti native a manok iti maysa a barangay nga asideg ti bantay iti maysa a siudad ditoy amianan a Luzon. Kalalainganna ti kadakkel ti naaladan iti kawayan ken kayo a farm-ko ket agkaiwara dagiti kamanokan, free-range chickens a kas kunada. Maysaak a supplier iti native a manok kadagiti nadumaduma a tiendaan iti siudadmi ken kadagiti kabangibang a probinsia. Idi napan a tawen, napaliiwko a makiskissayan wenno rumasrasay dagiti manokko. Nangrugiak nga agsuspetsa a taktakawen ida dagiti agmamanok nga agraira ditoy lugarmi. Awan pilpilien dagiti agmamanok nga oras, aldaw man wenno rabii. Adda naan-anay a silaw iti farm-ko aglalo iti rabii tapno malappedan ti panagtakaw. Ngem awan latta, ta natured dagiti agmamanok a sumrek iti farm-ko.

Ngarud, nagplanoak ken dagiti kakaduak iti farm a sorpresaenmi dagiti agmamanok iti maysa a rabii. Naraniagiti farm iti dayta a rabii ta kompleto ti silawna. Nagsaganakami ken adda uppat nga aso a kaduami. Idi tumengnga iti rabii adda tallo a lalaki a nakitami a nakastrek iti farm ket nalasinmi a dagus ida ta dagitoy dagitay napeklan nga agmananok iti kaabaymi a barangay. Puersado ti iseserrekda iti farm ta pinerdida ti alad. Kinamatmi ida ket nakikinnamat met dagiti aso ngem talaga a napardas dagiti agmamanok a tumaray ta sanaydan. Nagpukawda iti kasipngetan ket adu ti naalada a manok nga inkargada iti sako.

Ania ti mabalinko nga aramidem, Apo Abogado? Kayatko ti mangi-file wenno mangipila iti kaso laban kadagitoy nga agmamanok tapno sumardengdan.  Saan la a siak ti biktimada ta adu pay dagiti disso iti siudadmi ti nagtaktakawanda iti manok. --Antonio

Kolum

TULONG ITI MANNALON: Dimo Itulok a Rumaber ti Mula

Patgek nga Antonio,

Agpayso nga agraira dagiti agtatakaw kadagitoy a panawen. Ti laeng manglaklaka ti kayatda. Agbibiagda iti nagrigrigatan dagiti nagaget a tattao a kas kenka. Ngarud masapul a maikkanda iti pagnakmanda babaen ti legal a proseso.

Nasken unay a mapanmo i-report ti napasamak a panagtakaw iti barangay wenno polisia wenno nasaysayaat no kadagitoy a dua tapno mabantayanda iti seguridadmo. Adda ngamin labitna nga uliten dagitoy nga agmamanok a rauten ti farm-mo, ngarud nasayaat nga agsakbayka saan laeng a panangisaganam dayta bagim nangnangruna unay iti tulong a maited ti barangay ken polisia. 

Robbery wenno panagtakaw ti mabalinmo nga ikaso kadagiti agmamanok babaen ti Article 293 of the Revised Penal Code of the Philippines:

“Art. 293. Who are guilty of robbery. — Any person who, with intent to gain, shall take any personal property belonging to another, by means of violence or intimidation of any person, or using force upon anything shall be guilty of robbery”

Elements of the offense:

1) That there is taking of personal property;

2) The personal property belongs to another;

3) The taking is with animus lucrandi; and

4) The taking is with force upon things. (People v. Barrera, G.R. No. 230549, December 01, 2020, citing Consulta v. People, 598 Phil. 464, 471 (2009)

Dagiti nadakamat iti ngato ket dagiti elemento ti panagtakaw a naaramid babaen ti panangpuersa iti maysa a banag (Robbery with Force upon things). Tapno nalawlawag, adtoy dagiti element ti panagtakaw:

1.    Umuna,  ti panangala ti maysa a personal a sanikua;

2.    Maikadua, dayta a personal a sanikua ket kukua ti maysa a tao a kas kadagiti manokmo;

3.    Maikatlo ti kayat a sawen ti animus lucrandi ket intent to gain wenno intension ti tao a makaganansia;

4.    Maikapat, ti panangala iti maysa a personal a sanikua ket maaramid babaen ti panangpuersa iti maysa a banag, kas iti iseserrek ken panangperdi dagiti agmamamanok iti alad iti farm-mo; laglagipem a ti inaladan ket saan a normal a pagserrekan ti maysa a tao;  

Daytoy met ti proseso ti panangipilam wenno pangidatagmo iti kaso a robbery laban kadagiti agmamanok:

1. Filing a Complaint

The process starts when the offended party or any individual with knowledge of the crime files a complaint. The complaint is typically lodged with the law enforcement agency or directly to the Prosecutor’s Office. It must detail the facts surrounding the incident and the alleged crime.

2. Preliminary Investigation

Upon receipt of the complaint, a preliminary investigation is carried out by the Prosecutor’s Office. This stage is meant to determine whether there is sufficient ground to engender a well-founded belief that a crime has been committed and that the respondent is probably guilty of the crime, and should be held for trial. The prosecutor considers the statements of the witnesses and the evidence presented. The respondent is also given the opportunity to refute the allegations.

3. Filing of Information

If the prosecutor finds probable cause, they will prepare the Information, a written accusation charging the person with an offense. The Information is then filed in court.

4. Arraignment and Pre-Trial

Once the court determines probable cause, the accused will be arrested if not yet in custody. This will be followed by the arraignment where the accused will be informed of the charges and will be asked to plead. A pre-trial conference may also be held to consider matters for a fair and expeditious trial.

5. Trial

The trial stage is where the presentation of evidence by the prosecution and defense happens. The prosecution presents its evidence to prove the guilt of the accused. After the prosecution rests its case, the defense will have its chance to present evidence to refute the charges.

6. Judgment

After both sides have presented their evidence, the court will render its judgment. If the accused is found guilty, the court will determine the appropriate penalties based on the Revised Penal Code or special laws.

Babaen dagiti nadakamat a paglintegan wenno proseso iti ngato, ti umuna nga addang ket ti panangipilam wenno panangidatagmo iti darum iti Office of the City Prosecutor iti siudadyo.  Mangalaka nga umuna iti nalaing nga abogado a mangtulong kenka a mangaramid iti Complaint-Affidavit-mo ken Affidavit dagiti testigom iti nasao a krimen. Masapul a kompleto ti ebidensiam, ammom ti nagan ken kinatao dagiti mannanakaw. Sika ken dagiti kakaduam iti dayta a rabii a napasamak iti panagtakaw ket saksi wenno makuna nga “eyewitnesses” ket napateg dagiti salaysayyo kadagiti Affidavits-yo a pakaisuratan dagiti detalye iti napasamak a panagtakaw ken dadduma pay nga importante a bambanag.

Dagiti Complaint-Affidavit, Affidavit ken dadduma pay nga ebidensiam ket mabalin mo nga ipila wenno idatag iti Office of the City Prosecutor iti siudadyo. Tapno nasaysayud wenno nalaklaka ti pangipilam wenno panangidatag iti darummo iti Office of the City Prosecutor masapul a kaduaennaka iti abogadom ta isuna ti makaammo ti proseso ken paglintegan iti panagipila wenno panangidatag iti darum. Masapul ti presensiam ken dagiti saksi wenno witnesses iti panangipilam wenno panangidatagmo iti darummo ta pagsapataennanakayo ti Piskal wenno Prosecutor nga ibagayo kenkuana a naawatanyo ti linaon iti Affidavits-yo ken boluntario ti panangaramidyo kadagiti Affidavits-yo ket awan nangpuersa kadakayo.  

Ti maikadua nga addang ket ti makunkuna a preliminary investigation nga aramiden ti nadutokan a Piskal wenno Prosecutor. Ikkan ti Prosecutor ti tiansa dagiti Respondents wenno naidarum a mangipila wenno mangidatag iti Counter-Affidavit-da a naglaon iti depensada. Mabalinmo ti mangipila wenno mangidatag iti Reply-Affidavit-mo a kas sungbat iti Counter-Affidavit dagiti Respondents wenno naidarum ket mabalin met ti naudi a mangipila wenno mangidatag iti Rejoinder-Affidavit-da a kas sungbat da iti Reply-Affidavit mo. Kalpasan a maipila wenno maidatag dagitoy nga Affidavits  ken ebidensia ti agsumbangir a partido, adalen a nasayaat ti nadutokan a  Piskal wenno Prosecutor dagiti naidatag nga ebidensia ket ammuenna no adda ‘tay makunkuna a “probable cause” wenno adda probabilidad nga inaramid dagiti Respondents wenno naidarum ti nasao a krimen a panagtakaw.  No awan ti makuna a “probable cause,” ti nadutokan a Piskal wenno Prosecutor ket i-dismiss na ti kaso a masapul a kanunongan ti City Prosecutor.

Ti maikatlo nga addang ket no makita ti nadutokan a Piskal wenno Prosecutor nga adda “probable cause,” mangi-file isuna kalpasan ti panangaprobar ti City Prosecutor iti makunkuna nga Information iti korte. Ti Information ket naisurat nga akusasion laban iti maysa nga akusado a kas koma dagiti Respondents wenno naidarum. Mabalin nga agpiansa ti akusado no bailable iti kasona. Saan a mabalin nga agpiansa ti maysa nga akusado no ti kasona ket “capital offense” kas koma iti murder, rape, parricide, infanticide, plunder, treason, kidnapping, Robbery with violence against or intimidation of persons, ken dadduma pay wenno dagiti nakaro a krimen ket napigsa ti ebidensia laban iti akusado. Ti piansa ket temporario a pannakawayawaya ti akusado kabayatan ti pannakadengngeg wenno pannakabista ti kasona iti korte. Bailable ti kaso a Robbery with force upon things nga isu ti inaramid dagiti agmamanok, ngarud mabalinda ti agpiansa.

Ti maikapat nga addang ket no napaneknekan nga adda probable cause maaresto ti akusado no daytoy ket awan pay iti kustodia ti korte. Kalpasanna, isu ti pannakaramid iti korte ti makunkuna nga arraignment wenno ti pannakaibasa ti Information iti akusado ket ibagana iti korte ti plea-na a mabalin a guilty wenno ii panangaminna iti krimen nga inaramidna wenno not guilty wenno ti saanna a panangadmitir iti nasao a krimen. No ti plea ti akusado ket guilty awanen ti pannakabista ti kaso ket sentensiaanen ti korte ti akusado. Ngem rumbeng nga ammuen ti korte no naawatan met laeng ti akusado ti plea of guilty-na. No not guilty ti plea ti akusado, matuloy ti pannakadengngeg wenno pannabista ti kaso iti korte. No malpas ti arraignment ket mapasamak a dagus ti pre-trial a maysa wagas tapno nadardaras ti pannakalpas iti maysa a kaso. Iti pre-trial conference, ti identidad ti akusado ken hurisdiksion ti korte ket admitiren ti prosekusion ken depensa agraman ti pannakamarka dagiti ebidensia ti prosekusion ken depensa ken pannakatratar dagiti isyu.

Ti maikalima nga addang ket ti Trial wenno pannakadengngeg wenno pannakabista ti kaso iti korte. Agipresentar ti prosekusion iti ebidensia a mangkombinsir iti korte a guilty ti akusado; iti sabali a bangir, ti depensa ket mangipresentar iti ebidensia a mangipaneknek nga inosente ti akusado.

Ti maudi nga addang ket ti Judgment. Kalpasan ti panangipresentar ti prosekusion ken depensa iti ebidensiada, ti korte ket agdesision no asino iti prosekusion ken depensa ti nangipresentar iti nadagdagsen wenno napigpigsa nga ebidensia a mangsuportar iti merito ti kasoda. No makita ti korte a guilty wenno nagbasol ti akusado kalpasan ti panangamirisna kadagiti ebidensia, kombiktarenna ngarud ti akusado ket itedna ti rumbeng a dusana.

No ma-file-an iti kaso a Robbery with force upon things dagiti agmamanok ken makonmiktarda iti korte, pagaammok a mabutengton dagiti agmamanok nga adda panggepda agtakaw iti farm-mo. Naiserbinto metten ti hustisia. –O

(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo, ag-e-mail-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected] wenno saan, mabalinyo nga ipatulod babaen ti koreo iti: Apo Abogado, Bannawag Magazine, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla cor. Recoletos Sts., Intramuros, Manila. Ilanad met iti suratyo ti adres ken numero ti selponyo. Saan a maipablaak ti pudno a nagan ti nagsurat malaksid no adda pammalubos daytoy.)