NAPADASAM kadin ti nagpaanak iti baboy ngem ad-adu kadagitoy ti natay a nayanak? Idi rimmuarda, addada pay kasla rurog? Ania ngata ti napasamak? Wenno sangapulo ket dua ti annak ti baboymo ngem tallo laeng ti nayanak a sibibiag?
Adtoy ti palawag ni Ms. Hazel Achuela, mannursuro iti MMSU-College of Agriculture, Food, and Sustainable Development (CAFSD), maipanggep iti panangyanak dagiti tarakentayo a takong kadagiti timmangken nga ullod, no di man dandanin rurog nga aglanglangan a burias.
1. Impeksion. Mabalin a nagsagaba ti takong wenno ti bumalasang a tarakenmo iti impeksion. Masansan a maigapu daytoy kadagiti makadangran a mikroorganismo. Mabalin a saan a nadalus ti lugar a yanda agraman dagiti maus-usar no agpakan ken agpainum. No adda pannakabalinna, saan a pastreken dagiti aso, pusa, manok ken dadduma pay nga animal iti pagtaraknan. Saan met nga iserrek iti pagtaraknan dagiti inusartayo iti ruar a mabalin a yan dagiti makadangran a mikroorganismo.
TULONG ITI MANNALON: Nayon a Balakad Kadagiti Addaan iti Pangganakan a Baboy
2. Agkurang iti Sustansia ti Maipakpakan. Adda rekomendado a kaadu ti kanen dagiti pangganakan iti inaldaw. No kadakdakep ti taraken, saan a mabalin nga adu unay ti ipakan. Pakanen iti 1.8 agingga iti 2.3 a kilo a breeder feeds nga addaan iti 14 a porsiento a crude protein. Makita daytoy nga impormasion iti feed tag nga adda iti uneg ti sako ti feeds. No nakurang ti sustansia a maipaay iti takong, dina mamantener ti pammagina ken dina maipaay ti naan-anay a sustansia a kasapulan dagiti sikogna. No adu unay ti ipakan, ibungana met ti nakaro a panagdakkel dagiti sikogna a pakaigapuan ti pannakadangran dagitoy.
3. Adu Unay a Sikog. Mapasamak daytoy no adu unay ti inawen ti takong wenno pangganakan. Paggugustotayo no adu ti mayanak ti taraken ngem adda dagiti oras a gapu iti kaadu ti inawen ti takong, saanda nga agbalin ta aduda nga agkokompetensia iti taraon wenno sustansia a kasapulanda.
4. Natawid. Dakkel ti kaipapanan ti klase ti baboy wenno breed ti baboy a maaramat. Ti klase ti baboy ti umuna a kitaen wenno ikonsiderar no agtaraken iti baboy. No napintas ti klase ti baboy, dakkel met ti posibilidad a napintasto ti klase ti buriasna.
5. Di Nasayaat a Panangtratar. Dakkel ti kaipapanan ti pannakatrato ti baboy kangrunaanna iti umuna a tallo a lawas a panagsikog daytoy. Dakkel ti gundaway a maalisan ti baboy iti umuna a tallo a lawas. Mairaman kadagiti mabalin a mangdangran kadagiti pangganakan ti kinapudot ti tiempo, kinakurang ti likido iti bagida, wenno kaaduda unay iti ubong. No met nalawa unay ti ubong a pagtaraytarayanda, mabalin a mangitunda met daytoy iti pannakaalisda. Di met kigkigtoten dagiti taraken kangrunaanna manipud iti 21 agingga’t 42 nga aldaw kalpasan ti pannakadakayda. Sabali pay a makadangran iti baboy ti datar ti ubong. Mabalin a nagalis daytoy nga isu ti pakaigalisan dagiti taraken. Maibalbalakad met ti di panangbaut ken panangbugkabugkaw kadagiti baboy.
6. Namin-adun a Naganak. Parity ti awag no namin-adun a naganak ‘tay pangganakan. No nataengan unayen ti pangganakan, addada dagitay mairuarna a rurog. Paliiwen ti pangganakan tapno ammo ti sumaruno nga aramiden.
Kasta met a maipalagip manen ti panagirekordtayo kadagiti padas wenno aramidtayo iti panagtaraken wenno panagtalon tapno adda pangadalan kadagiti mabalin manen nga ipakat wenno pangkitaan no rumbeng pay laeng nga ituloy wenno saan dagitoy. No damo ti gumatang iti pangganakan, importante nga ammuen wenno dawaten ti rekord ti baboy nga aggapu iti farm a panggatangan.
No ad-adu ti nairuar ti takong a timmangken nga ullod (mummified fetus) iti damo a panaganakna, ikkantayo iti gundawayna nga agsikog pay. Ngem no maikadua a darasnan nga aganak ket kastoy manen ti mapasamak, maibalakad a saantayon nga aramaten daytoy a pangganakan. Palukmegentayo laengen, kalpasanna, ilakotayo.—O
(Bannawag/ Abril 16-30, 2024)
