NOBELA: Apo Baboy Party-List (13)
Madamdama pay bassit, addan managsaggaysa nga agsangpet a tattao. Dagiti dadduma, saan nga agtarus iti yan da Lakay San Lucas. Agtakderda iti adayo bassit a mangsirsirpat iti auditorium, a kasla adda kabainda. Adda met umasideg sa met laeng pumanaw.
Di nagbayag, simmungad ti mayor manipud iti munisipio. Sinabat a dagus da Atty. Palpallatoc ken Lakay San Lucas ti mayor ket nagkukuyogdan a napan nagtugaw.
“Adda ditoyen ni Apo Mayor!” kinuna ni Sito. “Palakpakantayo ni Apo Mayor!”
Timmakder dagiti ubbing a nagtugaw kadagiti palangka iti sango ti entablado. Simmublat a nagtugaw dagiti nataengan.
Saan a nagbayag kalpasan ti panagparang ti mayor, nagruruaren dagiti tao. Naragsakan ni Lakay San Lucas iti kaaduda.
Addayta metten a sumungad ni Manang Lucia a nakabado met iti nalabaga a namarkaan iti Apo Baboy. Ket impukkaw ni Sito a maysa ni Manang Lucia kadagiti nominee ti Apo Baboy Party-list, nga isu ti mangibagi kadagiti partidor ken aglaklako iti karne ti baboy iti tiendaan ken iti sapasap a pagilian.
Nagsisipat dagiti tao.
“Yantangay ta nairugikon ti nangyam-ammo,” kinuna manen ni Sito, “kayatko nga iparang kadakayo ti akin-utek iti Apo Baboy Party-list, isu awan sabali no di ni Apo San Lucas a nalatak nga aggatgatang iti baboy iti probinsiatayo ken idiay Norte!”
Timmakder ni Lakay San Lucas ket intag-ayna dagiti imana sa nagpusipos.
“No pangabakentayto ti Apo Baboy Party-list maysanto ni Apo San Lucas nga agtugaw a kongresman,” kinuna ni Sito.
“Saanmi pay nga ibaga nga ibotosyonto ti Apo Baboy Party-list ta saan pay a panawen ti kampania!” impukkaw met ni Lakay San Lucas.
“Ania kano?” kinuna ti maysa a baket iti kaabayna nga agtutubo a babai iti asideg da Lakay San Lucas.
“Saanda kano ibaga nga ibotostayo ida, ngem agkamkampaniada metten!” adda nangipukkaw iti kalikudan ti kapuskolan dagiti tao ket nagtungtung-ed ti baket a nagsaludsod.
Napataliaw ni Lakas San Lucas iti naggapuan ti pukkaw. Sa kinitana ti mayor.
“Pudno kadi ti kunada, Apo Mayor?” inamad ti lakay.
Nagayek-ek ti mayor. “Urayentayo, a, no adda agriri,” kinunana. “Di met abogado ti kaduayo?”
“Adda pay sabali a nominee-tayo, kakabsat, isu awan sabali no di…” Rimmimbaw ti pigsa ti naibitin nga uni ni Sito ket napasardeng ni Lakay San Lucas. “…ni Attorney Rey Palpallatoc, ti kaubingan nga abogado ditoy ilitayo!”
Timmakder met ti abogado a nangitayag kadagiti imana.
“Uppat, kakabsat, ti nominee ti Apo Baboy Party-list,” intuloy ni Sito. “Ti maikapat, isu awan sabali no di daytoy numo ‘toy biang!”
Nagsisipat dagiti tao. Napunnon ti auditorium.
“Sakbay nga agsarita dagiti sangaili ken dagiti nominee, kayatko nga awagan ni Manang Lucia ta adda pangkellaatna kadatayo,” kinuna ni Sito. “Manang Lucia…”
Nagdardaras a nagturong ni Manang Lucia iti entablado a kaduana ti maysa a lalaki. Nagtarus iti sango ti mikropono idinto nga inyawat ti lalaki ti maysa a dakkel a manila envelope. Inruar ni Manang Lucia ti naguneg ti enbelop. Maysa a sertipiko.
“Gapu iti panangilungalong ni Apo San Lucas iti Apo Baboy Party-list, kayat ti asosasion dagiti partidor ken aglaklako iti karne iti ilitayo a padayawan,” kinunana. “Awaganmi man ngarud ni Apo San Lucas nga umuli ditoy entablado.”
Nakaranting ni Lakay San Lucas nga immuli iti entablado ket nakarangrangrang ti tisertna a nalabaga a naisarang ti nagangtanen a bombilia.
Nagtakder ni Lakay San Lucas iti abay ni Manang Lucia idinto a binasa ti presidente ti asosasion ti linaon ti pammadayaw.
“Wen gayam, ni Apo Baldos, ti bise-presidente ti asosasion,” kinuna ni Manang Lucia ket intudona ti lalaki a kaduana. Isuda a dua ti nangyawat iti pammadayaw ken ni Lakay San Lucas.
Nagsisipat dagiti tattao babaen ti panangidaulo ni Sito.
Nagturong ni Lakay San Lucas iti sango ti mikropono. Nagyaman iti pammadayaw nga intedda kenkuana.
“Kinapudnona, ita laeng a makaawatak iti kastoy a pammadayaw,” kinuna ti lakay. “Siguro, inton maysaakon a kongresman, adunton ti mangdayaw kaniak.”
Nagkakatawa ken nagsisipat dagiti tattao.
Idi makaulog ti ulitegna, inawagan ni Sito ni Atty. Palpallatoc tapno agsarita.
“Ngem sakbay nga itedko ti mikropono ken ni atorni, kayatko man nga ilawlawag nga awan ti political dynasty kadakami,” kinunana. “Pudno a tallokami a Palpallatoc ngem sabasabali dagiti dadakkelmi. Ammoyo no manglualo ti apok a baket, kunana: ‘Palpallatok iti bigbigat.’ Nagasat ngarud ti apeliedomi. Ammoyo no ania ti palpallatok? Ti baggak, wenno ti Venus iti Ingles.” Imbagana ti insuro kenkuana ni Atty. Palpallatoc.
Inyawatna ti mikropono iti abogado.
“Kunak la no agang-angaw ni uliteg a San Lucas idi yumanna kaniak ti pampanunotenna a party-list,” kinuna ti abogado. Natibong ti timekna, kasla agdandaniw. Inlawlawagna no kasano a naipasngay ti Apo Baboy Party-list.
Kinita ti abogado ni Lakay San Lucas a tung-ed a tung-ed met iti tugawna.
“Para iti pagsayaatan dagiti minilion nga agtartaraken ken aglaklako iti baboy iti sapasap a pagilian, insaganak a dagus dagiti kasapulan a papeles ket inrehistrok iti Securities and Exchange Commission tapno makapagserbikamin a dagus kadakayo.”
Saan laeng a sipsipat no di ket nagallangogan pay ketdi ti ikkis iti auditorium.
“Ti rason ti kaaddami ita, kayatmi nga ipakaammo kadakayo nga addan daytoy a grupotayo a mangsaranay kadatayo amin!”
Tinung-edan ti abogado ni Sito.
“Ita, denggentayo met ti balakad ni Apo Mayor,” kinuna ni Sito.
Nagallangogan manen ti sipsipat.
Nakaranting ti mayor a nagturong iti entablado. Nagyaman ken ni Sito.
Ababa laeng ti bitla ti mayor. Ngem nabagas ti saritana. Inkarina ti suportana iti Apo Baboy nangruna kadagiti uppat a nominee.
Nabara manen ti sipsipat dagiti tao idi malpas nga agbitla ti mayor.
“Ita, denggentayo met ti timek ni Manang Lucia wenno Manang Lucing idi balasang pay,” inyangaw ni Sito.
“Idi ubing, Lucing! Idi balasang, Lucy! Idi baket, Lucia!” impukkaw ti maysa a barito iti likud dagiti tugaw.
“Pudno ti kuna ti barito,” inyangaw met ni Manang Lucia. “Kasta nga agpayso ti napasamak kaniak.” Nagsay-a a kasla pangallangonna iti agarup a nerbiosna.
“Kas nasao dagiti immuna a nagsarita, inramandak ta agparpartiak iti baboy. Naimbag ketdi ta dida ibaga kadakami ti ‘be kind to animals’.” Nagkatawa ni Manang Lucia. Pinasurotanna lattan ti imbaga dagiti immun-una ngem isuna. ”Saanyonto koma a liplipatan ti Apo Baboy,” panangileppasna.
Nagdardarasen ni Manang Lucia nga immulog ket dandani pay natnag ta napalikuko. Naimbag la ketdin ta natengngelna ti bagina.
“Ita, kayatko met a patakderen ti akimputar iti Apo Baboy,” kinuna ni Sito. “No makitayo ti tarpaulin iti diding, makitayo ti retrato ni Apo San Lucas a nakakallugong iti tabungaw. Dinamagko idi ken ni uliteg no apay a pinilina ti kallugongna a tabungaw a saan ketdi a payabyab wenno dolpo. Ammoyo ti insungbatna? Ti kallugong kano a tabungaw ti nailian a kallugong. Sipatantayo man iti dayta, kakabsat!”
Nagallangogan ti natibong a sipsipat.
Inaskaw ni Lakay San Lucas ti sumagmamano a tukad ti semento nga agdan ti entablado. Agarup tinarayna pay ti napan iti sango ti mikropono. “Impalikudko ti tabungawko ta amangan no mabtak iti ikkisyo,” inyangaw ti lakay. Agbibitin iti tengngedna ti impalikudna a tabungawna. “Adu koma ti sawek ngem namnamaek a di umanay ti dua nga oras a panagdiskursok ket marabiyantayo amin ditoy. Ngem gapu ta naibaga met aminen dagiti immuna a nagsao ti sawek koma, saankon nga uliten. Uray ta addanto pay panawen nga agsublitayo amin iti daytoy a lugar. Maminribunto nga agkiddawkami iti tulongyo. Ngem ita pay laeng, ikarimi a no addanto gasattayo, saanto a nasken nga umasugkayo kadakami. Dakaminto ti mismo nga umay mangidanon iti ridawyo iti namnamaenyo a grasia kadakami. Saanak pay nga ag-Dios ti agngina.”
Napaisem ta saan met a dagiti sinanayna iti igid ti baybay ti naibagana. Narigatan pay met a nangikabkabesa ken namin-adu nga inulit-ulitna tapno dina malipatan.
Napardas met laeng nga immulog.
Sinabat ti mayor ket dinakulapna iti entablado.
“Siak ti nangilukat iti ridaw,” inkatawa ni Sito, “ita, siak met laeng ti mangirikep. Siak ti maudi nga agsarita ta siak met ti inaudida. Ita, yam-ammok ti bagik: aw-awagandak iti Sito, ngem Aniceto ti buniagko. Bumaro ta baroak pay laeng. Bareng makaasawaakton no maysaakton a kongresman. Awan pay ngamin mayat kaniak ta aggatgatangak laeng iti baboy. Kunkuna dagiti babbalasang a sarsarigsigak nga agatbaboyak kano. Siguro, no kongresmanakton, agbabawidanto iti kunkunada nga agatbaboyak. Ala, kas kuna kadagiti kakaduak nga immuna a nagsarita, agsublikaminto manen nga agtakder ditoy, ket, ne, rumabiin. Panagluluton. Agyamankami iti idadadar-ayyo, kakabsat.”
Immaweng ti sipsipat. Simmaruno ti tokar a “Gangnam Style.” Nagsasala dagiti ubbing a nabati idinto na inikkat ni Sito ti tarpaulin a naigalut iti entablado.
Adda traysikelan nga immasideg kada Lakay San Lucas. Itulodda kano ida.
Dinamag ti lakay ken ni Atty. Palpallatoc no kayatna ti agtraysikel.
“Magmagnatayo met la amin a kas itay umaytayo,” insungbat ti abogado. “No aglugantayo, masapul nga aglugan met amin a kakaduatayo nga immay.”
Naawatan ni Lakay San Lucas ti kayat nga ipasimudaag ti abogado ket imbagana iti traysikelan a magmagnada.
Idi agawiddan, imbaga ti abogado nga agtarusda amin iti balayda.
Nagkinnalbit da Lakay San Lucas ken Sito.
“Addan sa ketdi sagana ni kapiduam,” inyarasaas ti lakay ken ni Sito.
“Adda man nakitak a case ti softdrinks iti sirok ti agdanda,” insungbat ni Sito. “Amangan no agpainum.”
Idi dumtengda iti balay ti abogado, inarasaasan daytoy ni Sito nga iruarna dagiti softdrinks. Adda pay sangakarton a gin.
“Dayta man, agpabunaren ni atorni,” kinuna ti maysa a lumakay.
“Ala, ad-adunto no kongresmanton da angkel ken Sito,” inrabak met ti abogado. “Pasementodanto payen ti kalsada nga agpalaud. Paikkandanto pay iti seawall ti igid ti baybay tapno saan no kuan a bumangkag ti dalluyon.”
“Agbiag ti Apo Baboy Party-list!” adda nangipukkaw.
“Apay nga ita laeng a napanunotyo, atorni, ti nangbuangay iti party-list?” kinuna ti maysa a kapurokanda. “No idi pay koma, narang-ay koman ti puroktayo.”
“Weather, weather a kunada,” insungbat ti abogado. “Ala, naimbag ta nairusaten ngem ti awan a pulos. Pagyamanantayo ti kinasariwawek ti panunot ni Angkel Lucas ta napanunotna daytoy. Pagsayaatan met ketdi ti panaggatangna iti baboy.”
“Nangngegko iti radio nga adu ti party-list a saan a mapalubosan a rumaman iti eleksion no Mayo,” kinuna ti maysa nga agtutubo nga agad-adal iti kolehio idiay Vigan.
“Wen. Kas kuna dagiti mangrugi iti Ako, wenno Siak… iti Ilokano,” kinuna ti maysa a babai a nalasin ni Lakay San Lucas a maestra iti purokda. “Nasaysayaat ti pangrugian ti party-list-yo nga Apo. dakkel ti kaipapanan ti Apo. Maysa a pagraem wenno pagdayaw a sarita.”
“Ngem nadlawko a kurangtayo,” indillaw ti maysa a baket. “Diak nakita ni Maring Caria, wenno uray maysa laeng kadagiti annak ni Pari Lucas.”
Kasla maymaysa dagiti mata a naiturong ken ni Lakay San Lucas.
Nakudkod ti lakay ti ulona. Tinaldiapanna ti baket a nagsao. Pinilitna ti immisem. Ibagana ngata ti pudno?
“Diak maawatan ni baketko, mari,” insungbat ni Lakay San Lucas a sililiday. “Kontrabida. Dina kayat ti iseserrekko iti politika. Agbibisinak kano.”
“Di ket koma maragsakan ni Maring Caria ta no kongresmankanton, adunto metten ti kuartana. Amangan no alaemto payen idiay Manila. Kanayonton a nakakotse no umaykayo agbakasion iti purokyo.”
“Dina maawatan dayta, mari,” kinuna laengen ni Lakay San Lucas.
“Dagiti annakyo ngay?” kinuna manen ti baket. “Apay nga awan man la ti uray maysa nga immammingaw? Ken uray dagiti mamanugangmo.”
Nagwingiwing manen ni Lakay San Lucas a sililiday. Pudno ti kuna daytoy a baket.
Kongresmanakto laeng… kasla adda nabukel a pangta iti barukong ni Lakay San Lucas.
Idi agangay, nain-inuten a naburak dagiti dimmar-ay iti miting. Nagaawiddan. Dagiti lallaki nga agiinum ti nabati.
“Umayka ketdi mangitangad, pari,” kinuna ti maysa a lumakay. “Dimo pampanunoten ti panagpaspasugnod ni komander. Amangan no nalipatam ketdin nga ited ti masapulna. Saan pay met a baket unay ni komari.”
Pinagustuanna ti padana a lakay ket nangitangad. Kasla nauram ti karabukobna ken nakiwar ti buksitna iti bara ti arak. Nabayagen a saan nga imminum.
Idi agangay, nagpakadan. Impambarna nga awan ti agluto iti pangrabiina no di isuna met laeng.
Inkararagna a masangpetanna koman ni baketna. Nabainan itay dillawen dagiti babbai iti purokda ti kaawan ti asawana. Ta adda dagiti sabali a babbaket ngem awan ti asawana a rumbeng koma a mangidaulo kadagiti pada daytoy a babbai.
Napawingiwing ni Lakay San Lucas iti darumog a pannagnana. Naimbag pay dagiti padana a lallakay a dimmar-ay iti miting ta kaduada dagiti babbaketda. Adda pay dagiti kaduada dagiti makabotos nga annakda. Ngem isu a kangrunaan a maseknan, awan ti asawa ken dagiti annakna, ken dagiti mamanugangna.
Kongresmanakto laeng! impangtana manen iti unegna.
(Maituloyto)
Napalabas a paset: 1 | 2 |
