Apo Abogado,

Nangipatakderak iti maysa a construction business ditoy ilimi. Idi napanak nangala iti business permit iti Business Permit and Licensing Office (BPLO), nakigtot ken nadismayaak idi imbaga kaniak iti Business Permit and Licensing Officer a masapul a mangitedak ti pasuksok nga aggatad iti PhP100,000.00 kaniana ken ni Apo Mayor tapno maikkanak iti business permit. Daytoy kano ti SOP wenno ti makunkuna a Standard Operating Procedure.

Gapu ta saananak a mamati napanko impulong iti Mayormi ti kinuna kaniak ti Business Permit and Licensing Officer ngem mismo a ni Apo Mayor ti nangibaga kaniak a bayadak lattan ti P100,000.00 no kayatko ti maaddaan iti business permit. Ditoyen a napaneknekak nga iti Mayormi ken iti Business Permit and Licensing Officer ket agkakomplot wenno nagtulagda a mangdawat iti pasuksok kadagiti aplikante ti business permit iti munisipio a kas kaniak.

Gapu ta kayatko iti madaddaan iti business permit, inkarigatanak ti nangted ti PhP100,000.00 nga indepositok iti bank account ti Business Permit and Licensing Officer. Adu ti nakasaritak a negosiante ditoy ilimi ket pinaneknekanda nga ni Apo Mayor ken ti Business Permit and Licensing Officer, agdawdawatda ti pasuksok iti kada agaplikarda iti business permit, baro man a business permit wenno renewal wenno panangpabaro iti  business permit.

Kolum

TULONG ITI MANNALON: Kastoy ti Panangpili iti Taraknen a Baboy

Ammok nga adu pay ti mabiktima dagitoy nga opisiales iti gobierno, ania ti mabalinko nga aramiden Apo Abogado? Ania a kaso ti mabalinko nga ipilida laban kaniada? –Benjamin

Patgek a Benjamin,

Ti panagkunniber ken korupsion iti gobierno (graft and corruption) ket kasla kanser nga agraira ket masapul a parmeken babaen ti tulong dagiti umili a kas kenka.

Ngarud masapul a determinadoka a mangipila iti kaso a panagkunniber ken korupsion laban iti Mayor ken Business Permit Licensing Officer iti iliyo.

Gapu ta opisial ti gobierno ti Mayor ken Business Permit Licensing Officer mabalin a mangipilaka iti kaso a kriminal wenno administratibo wenno kombinasion iti kaso a kriminal ken administratibo laban kadagiti  nadakamat nga opisiales ti gobierno iti Office of the Ombudsman.

Agimbestigar ti Office of the Ombudsman babaen iti Administrative Order No. 07, as Amended or The Rules of Procedure of the Office of the Ombudsman kadagiti naipila a kriminal wenno administratibo a kaso laban kadagiti opisiales iti gobierno. Uray asino a tao ket mabalin a mangipila iti kaso wenno reklamo, naisurat man wenno saan a naisurat iti Office of the Ombudsman.

Babaen ti bukodna nga inisiatibo, mabalin pay nga agimbestigar ti Office of the Ombudsman uray awan ti complainant iti ania man nga illegal, immoral, nga aramid a mangipakita ti diskriminasion, kinadangkok, pananggundaway, maikontra iti regulasyon wenno paglintegan, wenno saan a maiparbeng nga aramid dagiti opisiales iti gobierno, wenno ania man a panangliwayda wenno panangbaybay-ada kadagiti akem wenno trabahoda ken dadduma pay. 

Section 13 of the Ombudsman Act (RA 6770) provides “The Office of the Ombudsman shall have the following powers, functions, and duties:

(1) Investigate on its own, or on complaint by any person, any act or omission of any public official, employee, office or agency, when such act or omission appears to be illegal, unjust, improper, or inefficient.

While Section 19 of RA 6770 provides:

SEC. 19. Administrative Complaints. – The Ombudsman shall act on all complaints relating, but not limited to acts or omissions which:

(1) Are contrary to law or regulation;

(2) Are unreasonable, unfair, oppressive or discriminatory;

(3) Are inconsistent with the general course of an agency’s functions, though in accordance with law;

(4) Proceed from a mistake of law or an arbitrary ascertainment of facts;

(5) Are in the exercise of discretionary powers but for an improper purpose; or

(6) Are otherwise irregular, immoral or devoid of justification.

Laglagipem nga iti Business Permit and Licensing Office ket maysa nga opisina ti gobierno lokal a kas iti siudad wenno munisipalidad nga adda akemna a mangited iti business permit kadagiti kualipikado a negosiante iti siudad wenno ili. Ngarud tapno makapagnegosio a legal ti maysa a tao masapul na iti business permit manipud iti Business Permit and Licensing Office. Daytoy ti gapuna a nabileg la unay iti Business Permit and Licensing Office ket no maminsan uray iti Mayor kas iti Mayor iti iliyo ket aginteres iti akem ti Business Permit and Licensing Office  ket katulag wenno kakomplotna iti Business Permit Licensing Officer a mangdawat iti pasuksok wenno lagay kadagiti negosiante nga aplikante iti business permit.

 (c) Directly or indirectly requesting or receiving any gift, present or other pecuniary or material benefit, for himself or for another, from any person for whom the public officer, in any manner or capacity, has secured or obtained, or will secure or obtain, any Government permit or license, in consideration for the help given or to be given, without prejudice to Section thirteen of this Act.

Iti sabali a bangir, para iti administratibo a kaso laban iti Mayor ken Business Permit and Licensing Officer mabalin a rason ti panagulbod, nakaro a saan a nasayaat nga aramid, ken ania man a nga aramid a makaperdi iti panagserbisio  wenno Dishonesty, Grave Misconduct, and   Conduct Prejudicial to the Best Interest of the Service and Section 4 of the Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees (RA 6713)

Benjamin, agpatulongka iti abogado tapno makaaramidka iti complaint-affidavit, affidavit dagiti testigom ken isaganan dagiti dadduma pay nga ebidensiyam samunto ipila dagitoy iti Office of the Ombudsman. Mabalinmo a paggiddanen nga ipila ti kriminal ken administratibo a kaso a mailaban iti Mayor ken Business Permit and Licensing Officer.

Ikkanto met ti Office of the Ombudsman iti due process wenno gundaway ti Mayor ken Business Permit and Licensing Officer a sungbatan iti reklamom babaen ti panagipilada iti counter-affidavit ken dadduma pay nga ebidensiada.

Mabalin a maikkan iti  saan a nalablabes nga innem (6) a bulan a preventive suspension dagiti opisial bayat ti panagimbestigar ti Office of the Ombudsman no makita ti naudi a napigsa ti ebidensia a nagbasol dagiti opisial. Nasken daytoy awan gundawayda a mangdadael kadagiti ebidensia wenno mangbiang iti kaso a naipila laban kadakuada.

Kalpasan ti imbestigasion iti Office of the Ombudsman ket makitada nga adda probable cause wenno mabalin nga adda kinapudnona iti iti kriminal a kaso a naipila kadagiti opisial ket mangipila iti Office of the Ombudsman iti makunkuna nag Information iti Sandiganbayan laban kadagiti opisial. Mabista wenno madengngeg iti kaso a kriminal laban kadagitoy nga opisial iti Sandiganbayan. Kayatna a sawen a ti Sandiganbayan ket adda hurisdiksionna a mangbista wenno mangdengngeg kadagiti kaso a kriminal a naipila laban kadagiti opisial ti gobierno. No mapaneknekan ti Sandiganbayan a nagbasol dagiti opisial ti gobierno, maibalud wenno ipasublida kadagiti opisial dagiti tinakawda ken dadduma pay a dusa.   

Iti sabali a bangir, no makita ti Office of the Ombudsman a nagbasol dagiti opisial iti administratibo nga aspekto ti darum wenno reklamo, mabalin a mabagbagaan, maikkat, masuspende, maibaba iti ranggo wenno mamultada depende iti kinadagsen ti nagbasolanda. 

Ammom, Benjamin, iti demokrasia, dagiti tao intedda ti napalaus unay a panagtalekda iti gobierno, ket iti amin a tiempo adda sungsungbatan dagiti opisial kadagiti tao ket masapul nga agserbida nga addaan responsibilidad, integridad, kinanakem, kinapudno, ken akmenda ti trabahoda nga adda panagayat iti pagilian, hustisia ken agbiagda a gagangay.

Masapul met a respetuen dagiti opisial ti kalintegan dagiti tao, liklikanda  dagiti aramid a saan a maiparbeng wenno mayannatup iti paglintegan, nasayaat a kabababalin ken kannawidan, polisia, urnos, talna, ken interes ti publiko.

Article X of the 1987 Philippine Constitution states: Section 1. Public office is a public trust. Public officers and employees must, at all times, be accountable to the people, serve them with utmost responsibility, integrity, loyalty, and efficiency; act with patriotism and justice, and lead modest lives.

On the other hand, Section 4 of the Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees (RA 6713) provides:         

 “Section 4. Public Officials and employees shall at all time respect the rights of others and shall refrain from doing acts contrary to law, good morals, good customs, public policy, public order, public safety and public interest.”

--Apo Abogado

(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo, ag-e-mail-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected] wenno saan, mabalinyo nga ipatulod babaen ti koreo iti: Apo Abogado, Bannawag Magazine, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla cor. Recoletos Sts., Intramuros, Manila. Ilanad met iti suratyo ti adres ken numero ti selponyo. Saan a maipablaak ti pudno a nagan ti nagsurat malaksid no adda pammalubos daytoy.)