Apo Abogado,
Maysaak a messenger iti maysa a kompania ditoy Urdaneta City, Pangasinan. Sangapulo a tawenkon iti trabahok ket maysaakon a regular employee.
Nasayaat met ti panagtrabahok, awan a pulos reklamo a naawatko bayat ti kaaddak iti kompaniami. Napintas dagiti evaluation-ko manipud iti supervisor-ko ken kanayon a manayonan ti sueldok iti kada tawen. Adu dagiti awards wenno pammadayaw nga inted ti kompaniami kaniak a kas pangbigbigda iti napintas a panagtrabahok. Naragsakakon iti trabahok ken kas maysa a padre de pamilia ta dakkel ti naitulong ti trabahok tapno masuportarak ti pamiliak, nangnangruna unay ta addan iti kolehio dagiti annakko.
Ngem adda napasamak a reorganization iti kompaniami ket nasuktan ti supervisor-ko.
AGRIKULTURA: Panagtaraken iti Kalding, Napintas Met a Panguartaan
Iti maysa nga aldaw, pinaawagannak ti baro a supervisor-ko iti opisinana ket imbagana kaniak a naikkatakon a messenger ti kompaniami. Kasla natupakanak iti langit; napanunotko ti pamiliak, ken kasanokami itan ta awanen trabahok.
Naammuak nga inserrek ti baro a supervisor-ko ti taona a mangsukat kaniak a kas messenger ti kompaniami.
Ania ti mabalin nga aramidek, Apo Abogado? Awan ti ania man a kuartak a pagbayadko iti abogado no kas pagarigan mangipilaak iti kaso kontra iti kompaniami.—Gabriel
Patgek a Gabriel,
Umuna unay, makipagriknaak kenka iti kellaat a pannakaikkatmo nga empleado ti kompaniayo. Nasakit a panunoten nga awanen ti pangbiagmo iti pamiliam. Nupay kasta, laglagipem nga adda ahensia ti gobiernotayo a mabalinmo a pagtaklinan.
Adda ngamin paglintegan iti panangikkat iti empleado. Kayatna a sawen, masapul a masurot daytoy a paglintegan tapno saan a ma-file-an ti employer iti labor case iti National Labor Relations Commission (NLRC) nga adda iti babaen ti Department of Labor and Employment (DOLE).
Adda daytoy makunkuna a “security of tenure” a protektaran ti Konstitusion ti Filipinas (Section 3 Article 13, Philippine Constitution) a kayatna a sawen a saan a mabalin nga ikkaten ti maysa nga empleado nga awan ti nainkalintegan a rason wenno gapuna. Ti “security of tenure” ket isu ti karbengan ti empleado nga agtalinaed iti trabahona a saan a madanagan nga iti maysa nga aldaw, ikkaten ti employer-na nga awan gapgapuna. Masapul ngarud a maproteksionan ti maysa nga empleado manipud iti saan a nainkalintegan a pannakaikkatna iti trabahona.
Iti panangikkat iti maysa nga empleado, masapul met nga obserbaren ti employer ti makunkuna a “due process” a pakaibilangan ti “substantive due process” a kayatna a sawen nga adda umno wenno nainkalintegan a rason iti panangikkatna iti empleado ken “procedural due process” (Article 292(b) ti Labor Code of the Philippines) wenno ti umno a wagas wenno umno a pamuspusan iti panangikkat iti empleado a masarakan a mismo iti Labor Code of the Philippines (Deoferio vs. Intel Technology Philippines, Inc., G.R. No. 202996, June 18, 2014) ken iti Article 3 Section 1, Philippine Constitution a kunana: “No person shall be deprived of life, liberty, or property without due process of law, nor shall any person be denied the equal protection of the laws”.
“Article 297 (formerly Article 282) of the Labor Code of the Philippines, as amended, the following are deemed just causes to terminate an employee:
1. Serious misconduct or willful disobedience by the employee of the lawful orders of his employer or representative in connection with his work;
2. Gross and habitual neglect by the employee of his duties:
3. Fraud or willful breach by the employee of the trust reposed in him by his employer or duly authorized representative;
4. Commission of a crime or offense by the employee against the person of his employer or any immediate member of his family or his duly authorize representative; and
5. Other causes analogous to the foregoing. “
Dayta Article 297 (dati nga Article 282) ti Labor Code of the Philippines ket isu ti makunkuna a “just causes” a sakupen ti “substantive due process” wenno umno wenno nainkalintegan a rason iti panangikkat iti empleado.
Ilawlawagko ngarud dagitoy lima (5) a nainkalintegan a rason iti panangikkat iti empleado.
Iti umuna a paragraph ti Article 297 (dati nga Article 282) ti Labor Code of the Philippines kayatna a sawen a ti empleado ket nakaaramid iti nakaro a saan a nasayaat nga aramid iti trabahona wenno naigagara a saan a panangtungpal wenno panangsurot iti nainkalintegan a bilin ti employer wenno ti representante ti employer.
Iti maikadua a paragraph ti Article 297 (dati nga Article 282) ti Labor Code of the Philippines ket nakaro wenno masansan a panangbaybay-a ti empleado kadagiti pagrebbenganna.
Iti maikatlo a paragraph ti Article 297 (dati nga Article 282) ti Labor Code of the Philippines ket ti panangloko, panagulbod wenno panangsalungasing ti empleado iti panagtalek ti employer wenno ti representantena.
Iti maikapat a paragraph ti Article 297 (dati nga Article 282) ti Labor Code of the Philippines ket ti panagaramid ti empleado iti krimen iti employer-na, kameng ti pamiliana wenno iti representantena.
Iti maikalima a paragraph ti Article 297 (dati nga Article 282) ti Labor Code of the Philippines ket sabsabali pay a rason a kapada dagiti immuna a nadakamat a rason.
Kadagiti nadakamat a lima (5) a nainkalintegan a rason iti panangikkat iti empleado, awan ti makitak a mabalin nga usaren ti kompaniayo kadagitoy tapno ikkatendaka.
Mapanta ngaruden iti “procedural due process” wenno iti umno a wagas wenno umno a pamuspusan iti panangikkat iti maysa nga empleado.
To comply with procedural due process when terminating an employee for a just cause, the following should be done:
1. The first written notice to be served on the employees should contain the specific causes or grounds for termination against them, and a directive that the employees are given the opportunity to submit their written explanation within a reasonable period or at least five (5) calendar days.
2. After serving the first notice, the employers should schedule and conduct a hearing or conference wherein the employees will be given the opportunity to: (1) explain and clarify their defenses to the charge against them; (2) present evidence in support of their defenses; and (3) rebut the evidence presented against them by the management.
3. After determining that termination of employment is justified, the employers shall serve the employees a written notice of termination indicating that: (1) all circumstances involving the charge against the employees have been considered; and (2) grounds have been established to justify the severance of their employment. [King of Kings Transport, Inc. v. Mamac, 553 Phil. 108 (2007)].
Maysamaysaek ngarud nga ilawlawag dagitoy tallo (3) a parapo iti makunkuna a “procedural due process.”
Umuna, masapul nga ikkan ti employer ti empleado iti first written notice wenno umuna a naisurat a pakaammo a naglaon kadagiti espesipiko a rason iti pannakaikkatna agraman ti direktiba ti employer iti empleado a mangibagbaga nga adda tiansa ti empleado, iti uneg ti lima (5) nga aldaw, a mangsungbat iti dayta umuna a naisurat a pakaammo ti employer. Masapul met nga isurat ti empleado ti sungbatna wenno ti makunkuna a “written explanation”.
Maikadua, masapul a denggen ti employer babaen ti administrative hearing wenno komperensia dagiti depensa ti empleado, maikkan ti empleado iti gundaway a mangisubmitir ti ebidensiana tapno paneknekanna a saan a husto wenno umno dagiti ebidensia ti management wenno kompania laban kenkuana.
Maikatlo, no mapaneknekam ti employer a nagbasol ti empleado babaen dagiti naipresentar nga ebidensia ken sirkumstansia, ikkanna ngarud ti empleado iti second written notice wenno maikadua a naisurat a pakaammo nga isuna ket maikkaten iti trabahona.
Gabriel, malaksid nga awan ti rason ti kompaniayo tapno ikkatendaka nga empleado, nakalawlawag a saan a sinurot ti kompaniayo ti due process, ket ngarud, makunak nga illegally terminated-ka ket mabalinmo ngarud ti mangipila iti labor case kontra iti kompaniayo.
Ti umuna nga aramidem ket mapanka iti asideg a Single Entry Assistance Desk (SEAD) a masapulan iti lokal nga opisina ti Department of Labor and Employment (DOLE) ket mangipilaka iti kaso nga illegal termination kontra iti kompaniayo wenno mabalinmo met ti mangipila iti nasao a kaso babaen ti online e-SEnA: https://sena.dole.gov.ph/rfa_form.php.
Daytoy umuna nga addang iti panangipilam iti kaso wenno reklamo kontra iti kompaniayo ket ti makunkuna a Single Entry Approach (SEnA), maysa a wagas a panangresolbar kadagiti labor cases a kas iti illegal termination. Daytoy ti makunkuna conciliation a ti panggepna ket urnosenna ti susik ti employer ken empleado. Saanmo a kasapulan ti maysa nga abogado iti SeNA. Libre daytoy ket confidential ti amin a proseso ken mapagsasaritaan dagiti partido.
Kalpasan a maited ti summons, sika a kas complainant wenno nagreklamo ken ti representante ti kompania ket agatendar iti SeNA iti SEnA Desk Officer (SEADO). Denggen ti SEADO ti reklamom ket ipamuspusanna a maresolbar ti kaso babaen ti amicable settlement. Ngarud, makisaritaka a nasayaat ket ibagam ti kayatmo a mapasamak. Masapul nga open-minded-ka tapno maresolbar ti kaso. Mabalin a bayadannaka ti employer-mo iti mayannatup a gatad, mabalin met nga i-reinstate wenno isublidaka iti trabahom depende no ania ti mapagsasaritaanyo. No addan ti amicable settlement, ma-dismiss metten ti kaso.
No saan a maresolbar ti kaso iti SeNA, mayendorso ti complaint wenno reklamom iti National Labor Relations Commission (NLRC) nga adda met laeng iti babaen ti DOLE. Adda Regional Arbitration Branch ti NLRC iti amin a rehion iti Filipinas. Gapu ta ti lugar ti trabahom ket iti Urdaneta City, Pangasinan, maipila ti kasom iti Regional Arbitration Branch I.
Maysa a Labor Arbiter ti mangdengngeg iti kaso nga impilam iti NLRC ket adda ti makunkuna a mediation a ti panggepna ket kasla met laeng iti conciliation iti SEnA, nga isu ti amicable settlement iti kaso wenno pannakaurnos ti susik dagiti partido. No addan amicable settlement dagiti partido, ma-dismiss metten ti kaso. No saan a maurnos dagiti partido wenno awan amicable settlement, bilinen ti Labor Arbiter dagiti partido a mangidatagda iti Position Paper ken iti Reply to Position Paper. Iti daytoy a tiempo, masapulmo ti abogado a mangtulong kenka. Mabalinmo ti agpatulong iti Public Attorney’s Office (PAO) iti babaen ti Department of Justice (DOJ) tapno maikkanka iti libre nga abogado. Laglagipem nga importante nga adda abogadom tapno mailaban a nasayaat ti kalintegam ta ti abogado, ammona dagiti rumbeng nga aramidem tapno mangabakka iti kasom.
Agdesision ti Labor Arbiter maibatay iti ebidensia nga indatag dagiti partido. No makita ti NLRC a biktimaka iti illegal termination mabalin daytoy a bilinen ti employer-mo a ma-reinstate wenno maisublika iti trabahon a saan a maawan ti seniority rights-mo, ngem no saanen a posible daytoy gapu ta naperdin ti napintas a linnangenyo iti employer-mo, ikkannaka ti NLRC iti separation pay, back wages, ken mabalin pay iti moral damages, exemplary damages, ken attorney’s fees.
Sapay koma ta nakatulongak ken nalawlawaganka iti saludsodmo.—Apo Abogado
(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo, ag-e-mail-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected] wenno saan, mabalinyo nga ipatulod babaen ti koreo iti: Apo Abogado, Bannawag Magazine, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla cor. Recoletos Sts., Intramuros, Manila. Ilanad met iti suratyo ti adres ken numero ti selponyo. Saan a maipablaak ti pudno a nagan ti nagsurat malaksid no adda pammalubos daytoy.)
