ADDA kadi planom nga agpangganakan iti baboy? Wenno agdadamoka kadi nga agtaraken iti pangganakan wenno takong? No wen, mabalin a makatulong kenka dagitoy sumagmamano a balakad.

1.      Kissayan ti kaadu ti ipakan kalpasan a nagmaya ken mapadakayan ti baboy. Mabalin nga ikkan laeng iti 1.5 agingga’t 2 kilo tunggal aldaw tapno maliklikan ti embryonic death. Kritikal ti umuna a 21 nga aldaw kalpasan a mapadakayan dagiti taraken.

2.      Siguraduen a saan a ma-stress ti pangganakan. Adu dagiti makaigapu iti pannaka-stress dagitoy. Maysa kadagitoy ti pannakabaut sagpaminsan dagitoy. Liklikan nga aramiden daytoy tapno sigurado nga agbalin ti in-inawenda.

3.      Kalpasan ti 21 nga aldaw manipud panagpadakay, isayangkat ti first heat check tapno maammuan no nakaala met laeng wenno saan ti takong. (Nasayaat no adda rekord tapno mamonitor dagiti aramid.) Gagangay a 18 agingga’t 24 nga aldaw wenno agingga iti 21 nga aldaw (average) ti estrous cycle ti baboy wenno, iti sabali a pannao, daytoy ti bilang ti aldaw a palabsen sa agarem wenno agmaya (heat) manen ti baboy. No nakaala ti takong, saanen nga agarem kalpasan ti 21 nga aldaw. Ngem no saan a nakaala, agarem manen daytoy.

Kolum

AGRIKULTURA: Panagtaraken iti Kalding, Napintas Met a Panguartaan

Kasano a maammuan no masikogen ti taraken?

1.      Irekord dagiti importante nga aldaw a kas iti first heat control (18-24 nga aldaw) ken ti sumaruno (28 agingga’t 42 nga aldaw). Kas nadakamaten, no saanen nga agmaya ti pangganakan kadagitoy nga aldaw kalpasan ti pannakapadakayna, masikogen daytoy.

2.      Mabalin met ti agaramat iti ultrasound machine, doppler, wenno hormone analysis, ken dadduma pay. Nupay kasta, kadawyan a saan nga agus-usar kadagitoy a ramit dagiti smallholder farm a 2 agingga’t 3 laeng ti pangganakanna. Dagiti ketdi dadakkel a pagtaraknan iti baboy ti mangus-usar kadagitoy.

Dagitoy met ti pagsayaatan a maipaay ti nasapa a pannakaammo no masikogen ti taraken:

1.      Maammuan dagiti mabalinen nga ilako wenno kissayen. No maammuan a dagus a masikog ti taraken, saan a mapagriruan nga ilako daytoy. No namin-adun a saan a nakaala daytoy, mabalinen nga ilako wenno paparti ta saan a nakananama a pangganakan daytoy. Iti kasta, maliklikan ti pannakasayang ti ipakan ket maliklikan ti panaggasto iti adu. Kayatna a sawen daytoy, dakkel ti epektona iti maganasia.

2.      Mapakdaaran a dagus kadagiti saan a nasayaat a pangganakan. Iti kasta, makapatanor a dagus iti sabali a pangganakan.

3.      Makapagplano a nasapsapa para kadagiti sumarsaruno nga addang, kas koma iti panagsagana iti panaganak ti baboy ken iti pannakataraken dagiti burias.

Awan ti katukad ti abilidad ti maysa nga agtartaraken a mangammo no masikog ti tarakenna wenno saan.  Kasapulanna laeng ti napintas a rekord tapno adda pagibasaranna ken ammona dagiti mapaspasamak kadagiti tarakenna. Isu a no rantam ti agpangganakan, isaganamon ti pagirekordam tapno sigurado dagiti addang nga aramidem. Masapul a saanmo nga itungtungkua daytoy ta ti naurnos, maawatan, ken kompleto a rekord, itundanaka iti ad-adu a ganansia!—O

(Pagyamanantayo ni Prof. Joan R. Rarogal ti MMSU iti panangiburayna kadagitoy nga impormasion. –MRG)