ADAYO pay laeng ni Lakay San Lucas iti balayda ngem ammonan nga awan latta ni baketna. Ta no adda, nagangtan koman ti silaw. Ngem nasipnget ti balayda a kas iti kasipngeten ti aglawlaw.
NOBELA: Apo Baboy Party-List (16)
Induronna ti rikep ti ridaw. Inarikapna ti switch ti silaw.
Napawingiwing manen. Naikari ngata a kastoy ti biagna? Wenno makaanay kadin ti panangbukelna iti Apo Baboy Party-List tapno itarayan ti asawana?
Nagkidem, ket napanunotna nga inkaaduna koma itay ti imminum iti arak tapno maturogen nga uray saanen a mangrabii.
Nupay kasta, inkeddengna a maturog laengen. Makaturog met ngata uray saan a mangrabii. Agarup nabannog iti pannagnada a nagpaili ken nagawid.
Saannan nga inuyos ti pantalonna ken inuksob ti tisertna. Inyaplagna ti ikamen a nakapasangngir iti adigi. Nagidda. Iti isipna, nagsubli ti mitingda iti plasa. Kasla mangmangngegna ti diskurso da Atty. Palpallatoc, ti mayor, ken ni Manang Lucia.
Umisem koma iti panangdayaw ti mayor kenkuana a nakapanunot iti party-list-da, ngem naabak iti suronna pay laeng ken ni baketna.
Kongresmanakto laeng! nayuged manen iti isipna, ket nalagipna ni Baket Narda. Simken ti iliwna iti baket. Kailiwna ti bara ti bagi daytoy.
Kimmudrep ti isipna ken ni baketna. Ania ngata no alaennanto ni Narda idiay Manila no kongresmanton?
Ania ngata no mapandanto aggatang iti baboy ti umay a bulan uray ket saanda pay met a mapalubosan nga agkampania? No addada iti aw-away, mabalinda latta nga ibaga nga ibotosdanto ti party-list-da nga Apo Baboy. Aramatendanto latta ti tisertda nga Apo Baboy no agpasiarda. Uray didanto ibagbaga, dagitinto tao ti agdamag maipapan iti party-list. Ilawlawagdanto metten.
Ngem mapandanto pay kitaen ni gobernador, kas imbalakad ti mayorda. Sabagay, dakkel a banag ti pannakisaritada iti gobernador. No ikampania ti gobernador ti Apo Baboy, dakkelen ti gundawayda a mangabak. Ala, supapakandanto met ti ania man a maitulong ti gobernador kadakuada. Saan, didanto kuna iti ania man a kiddawento daytoy kadakuada.
Kasaritananto ni Atorni Rey ta mapan damagen daytoy ken ni mayor no kaano ti kaadda ti tiempo daytoy nga ipapanda idiay kapitolio.
Nariknana ti bisinna idi makariing iti kabigatanna. Rimmuar ta agkape. Ngem naibus gayamen ti kapena.
Pinasgedanna ti dalikan, sa inugasanna ti kaldero. Nangkirog iti bagas. Dinanumanna idi makset. Idi pumudot ti danum, nangala iti tasa ket binukbokanna. Nangkutsara iti tagapulot iti garrapon sa inkargana iti tasa. Kiniwarna.
Immigup. Naimas. Limmabas ngatan ti aglako iti pandesal? naisipna. Naimas ti kapena ta agas pay ti sarsaraaw ken sakit iti tian.
Idi tumangkayagen ti init, dimteng ni Sito.
“Awan ti ibilinmo kaniak, angkel?” dinamag ti baro.
“Nasayaat, barok, ta immayka,” kinuna ti lakay. “Inka koma ibaga ken ni manongmo a Rey ta mapanna damagen ken ni mayor no kaano ti kaadda ti tiempona a mangkuyog kadatayo a mapan ken ni gobernador. Ditay' met nadamag idi malem.”
“Dayta met ti napanunotko, angkel, isu nga immayak,” insungbat ni Sito.
“Mapampanunotko pay nga inkami koman agaplay iti bisami ken Lucia ta inkamin dumaw-as idiay Hawaii. Kalalaingannanto nga agawidkami no mabalinen ti agkampania.”
Inlinged ni Sito ti isemna. Da laeng ulitegna ken Manang Lucia ti agkuyog nga agpa-Manila? Duduadanto manen a mapan idiay Hawaii? Napalalo la unayen no awan pay la ti maaramid ti ulitegna. Ngem patienna a saan a nakapuy ni ulitegna. Manipud idi kadkaduanan ti ulitegna nga aggatgatang iti baboy, adun ti inkurimed a laing daytoy iti babai, ket ni Baket Narda ti kaudian. Ket patienna a saan a makalisi ni Manang Lucia iti ulitegna. No dadduma, apalanna ti lakay. Kunkunanna nga addan sa ket gingginammol daytoy.
Isuna a baro, marigatan a makaarem idinto a nakaal-alisto ti lakay. Amangan no adda met ketdi nasaep ti ikitna nga aramid ti ulitegna, isu a nakagura iti lakay. Pambar laeng ti baket ti politika.
Nagpakada ni Sito. Imbagana a duada ken Atty. Palpallatoc a mapan idiay presidensia.
Nadanon ni Sito ti abogado iti paraanganda. Imbagana ti rantana.
“Inka ngarud agsukaten,” kinuna ti abogado. “Agdigosak la biit.”
Kalpasan ti kagudua ti oras, addan ni Sito.
Nadanonda ti mayor iti presidensia. Babaen ti sekretaria daytoy, naki-appoinment-da iti gobernador. Iti masungad a Martes ti ipapanda.
“Ikuyogtayo kadi pay laeng ni Manang Lucia?” kinuna ti abogado idi addadan iti dalanda nga agawid. Nagtraysikelda.
“Dina masango daydiay, manong,” kinuna ni Sito. “Nasapa nga adda iti tiendaan. Tallotayo lattan kada angkel.”
Idi dumtengda iti purokda, napan a dagus ni Sito iti balay da Lakay San Lucas tapno ipakaammona ti banag ti napanada.
“Nagsayaaten,” kinuna ni Lakay San Lucas. “No adu ti botos nga ited ti gobernador, awan palta a mangabaktayo. Uray saanka no kuan a mapan agkampania idiay Mindanao ken Kabisayaan.”
“Basta adda kuarta a gastuen iti kampania, layus ti botostayo,” inkatawa ni Sito. “Isu a no addakayton idiay Hawaii, lalaingenyo ti agdawat iti gastuenyo nga agkampania. Tapno no agsapul dagiti tao iti paayus, adda latta itedyo. Narigat no imutantayo ida.”
“Barbareng, a, no mangngaasi dagiti kakabagiantayo idiay,” insungbat ni Lakay San Lucas. “Adu met kano ti kakabagian ni Lucia idiay.”
“Ala, inkayto pay agaplay iti visa-yo, angkel, sakanto agarapaap,” inkatawa manen ni Sito. “Kuna ti travel agency idi a nagdamagak nga umuna nga agaplaykayo babaen ti Internet. Itinto laengen interbiu a mapankayo idiay Manila.”
“Di met adda Internet ni Rey?”
“Adda, angkel, ngem intayab sa ti bagyo ti antenna-na. “Nupay kasta, damagekto latta.”
Idi agawid ni Sito, dimmagas iti balay ti kapiduana nga abogado. Dinamagna no adda internet connection ti kompiuterna.
Intudo met ti abogado ti antenna a nakapasanggir iti diding ti balay.
“Diak pay naawagan ti umay mangikabil,” kinunana. “Apay kadi?”
Imbaga ni Sito ti panagaplay da ulitegna iti visa.
“Mabalin met nga into lattan no mapanda idiay Manila,” insungbat ti abogado. “Mapanda agbayad nga umuna iti banko. Sa maki-appointment-da. Alisto laeng.”
NASAPA a nagrubuat dagiti aguuliteg ta mapanda idiay Vigan. Dida kayat ti maladaw. Di la ammo no adda pakataktakanda.
Awan pay alas otso ket narasay pay laeng ti tao a nadanonda iti munisipio. Ammoda nga awan pay met ti mayor ket nagurayda lattan iti baba, a sirok ti agdan.
Kalpasan ti kagudua ti oras, nakitada ti maysa a puraw a kotse a nagsardeng iti sango ti agdan ket dimsaag ti mayor. Naka-polo barong daytoy iti puraw.
Nagpakita ni Atty. Palpallatoc iti mayor.
Insenias ti mayor ti ipapanna idiay ngato.
“Agpakita pay ngata iti opisinana,” kinuna ni Lakay San Lucas kada Sito ken Atty. Palpallatoc.
Di nagbayag, immulog ti mayor. “Adda luganyo?” dinamagna.
Tinaldiapan ni Lakay San Lucas ti abogado. “Awan, mayor,” insungbatna. “Adda owner-ko ngem mabainak met nga isu ti pangilugananmi kenka. Gasolinaak laengen ti kotseyo.”
“Intayo ngaruden,” inyawis ti mayor ket nagturongen iti kotsena nga adda pay laeng iti sango ti agdan. “Naka-full tank ta dimmagasak a naggasolina itay.”
Talloda nga aguuliteg a nagtugaw iti likud. Nakiabay ti mayor iti driver-na.
“Kaano met nga adda kotsem, Rey?” inrabak ni Lakay San Lucas a kasla inggagarana nga impangngeg iti mayor.
“Agur-urayak pay laeng iti igatangko, angkel,” insungbat ti abogado. “Nabiitak pay met nga abogado ket pasig met a marigrigat dagiti klientek. No gumatangak, kayatko a baro ta amangan no makatumpongak iti adu ti sakitna no segunda mano.”
“Uray no awan ti asawam no adda baro a kotsem?” Kasla manursuson ni Lakay San Lucas.
Nagkatawa met ti mayor nga adda iti sango.
“Saan a malabes ti panangasawa, manong,” imballaet ti mayor. “Nasayaat ketdi ni Rey ta baro pay ngem abogadon. Natalgeden ti pagsapulanna. Ngem dagiti agtutubo a di nakapagadal ken awan ti pagsapulanda, isuda ti naasawaan a nasapa. Numona ta nalaing nga aganak dagiti ubbing ita aglalo no awan ti ar-aramidenda a sabali a pakaiturongan ti panunotda.”
“Siak, kayatko ti mangasawa ngem awan met ti mangayat kaniak,” insalpika ni Sito.
“No kongresmankanton, kamatendakanton dagiti babbai,” inkatawa met ti mayor.
Nakidanggay met da Lakay San Lucas ken Atty. Palpallatoc a nagkatawa.
“Uray met ngata ni atorni,” insilpo ni Sito. “Mabalinnanto lattan ti kumaut iti pork barrel-na a pangasawana ken igatangna iti Pajero.”
“Saanyo pay a bilangen ti piek no di pay napessaan ti itlog,” impalagip ti mayor. “Ngem sabagay… Kakaisuna a libre ti agarapaap. Iti panagkitak, one hundred percent a mangabakkayo. One million, kunayo laengen ti botosyo iti Ilocos Sur ken Ilocos Norte.”
Pinagsinnublat ni Lakay San Lucas a kinita da Sito ken Atty. Palpallatoc nga adda iti agsumbangir a sikiganna.
Makitayo? kasla kinunana.
Immisem met da Sito ken Atty. Palpallatoc.
Simrekdan iti Vigan. Addaytan a makitada ti karayan. Makitkitada metten ti tuktok ti kapitolio.
Di nagbayag, nagsardeng ti kotse iti asideg ti kapitolio. Dimsaagda. Immulida iti maikadua a kadsaaran. Nagtarusda iti opisina ti gobernador.
Kinablaawanda ti gobernador nga adda iti sango ti dakkel a lamisaanna.
Inyam-ammo ti mayor dagiti kinakuyogna.
“Ania a sektor ti ibagian ti Apo Baboy?” kinuna ti gobernador a nagsanggir iti tugawna.
Tinaldiapan ni Lakay San Lucas ti kaanakanna nga abogado.
Nagpalawag met ni Atty. Palpallatoc. “Inteden ti Comelec ti accreditation-mi, governor,” innayonna.
“Nagasatkayo ngarud. Adun ti na-disqualify kadagiti dati ken baro nga aplikante,” kinuna manen ti gobernador. “Diak maawatan no apay nga adu ti party-list nga inaprobaran ti dati a Comelec nupay saanda nga ibagian dagiti marginalized a sektor. Sabagay, Ilokano ti agdama a chairman ti Comelec ket Ilocos Sur ti puonna.”
Nagtungtung-ed ni Lakay San Lucas. Ammona met dayta ta kailianda kano ti ama ti agdama a chairman. Ngem awan met ngata ti palakasan a kunada.
“Ania ngarud ti mabalinko nga itulong kadakayo?” imbaliw ti gobernador iti saritaan.
“Daytay kua, governor… masapulda ti suportayo kadakuada.” Ti mayor ti simmungbat.
“Agtitinnulongtayo, a,” kinuna ti gobernador. “Suportarankayo, suportaranyo met ti partidomi. Agpailayonak, kasta met ni bise. Ammoyo met ngatan no asino ti kaduak a para diputado ti distritotayo.”
Nagtungtung-ed dagiti aguuliteg. Kinita ti mayor ida.
“Intayo ngaruden, mayor,” kinuna ni Atty. Palpallatoc ket timmakder. Dinakulapna ti gobernador.
Nakidinnakulap met da Lakay San Lucas ken Sito.
Iti panunot ni Sito, kas koma iti opisina ti gobernador ti opisinadanto met idiay Kongreso. Ngem ak-akikid nga amang ti nakitana nga opisina ti diputado iti distritoda idi napanda ken ulitegna idiay Batasang Pambansa.
Inyawis ni Lakay San Lucas ti panagmiriendada. Nagturongda iti maysa a nalatak a fastfood.
“Ania ti planoyo inton kongresmankayon?” dinamag ti mayor idi agmermeriendadan.
Nalagip ti lakay ti imbagana idi napanda iti opisina ti diputadoda ket isu ti imbagana.
“Pannakasemento dagiti kalsada,” imbagi met ni Sito.
“Sabagay, adu pay ti rough road iti poblasion a masapul a masemento,” insilpo ti mayor. Nalab-ay ti isemna. Immisem met ni Lakay San Lucas iti bangbangir.
“Ken scholarship, kunayo,” innayon met ni Atty. Palpallatoc. “Matulongan nga agadal dagiti annak dagiti marigrigat ngem masirib nga ubbing agingga iti agturposda iti kolehio. Kinapudnona, tinulongannak met ni angkel iti panagadalko iti kolehio idiay Manila.”
Nagtungtung-ed met ni Lakay San Lucas. Isu idi ti nangisingasing a mangala ni Rey iti abogasia tapno adda mangsalaknib iti kalinteganda a pumurok no adda maaramidda a maisalungasing iti linteg.
“No kayatto ni attorney ti agmayor iti ilitayo, no saankonton a kabaelan ta lumakay met datao, ibagananto latta kaniak,” kinuna ti mayor. “Adda anakko a namnamaek a sumukat koma kaniak, ngem awan ti essemna iti politika. Kaykayatna ti agnegosio.”
Nalagip ni Lakay San Lucas ti sinukatan ti mayor a mayorda idi. Idi agpaso ti termino ti mayorda a siam a tawen, wenno maikatlo a daras, simmublat ti anakna a lalaki. Nagpaay met ti ama a bise. Ngem nagsakit ti ama agingga iti naidalit gapu iti kanser ‘ti bituka,
Idi aggibus met ti termino ti anak, kapilitan a naggapu iti ruar ti nagkandidato a nangabak. Isu ita ti agdama a mayorda.
Kasta ngata ti politika, nakuna ni Lakay San Lucas iti nakemna. Asinonto met ngata ti sumukat kadakuada no lumakayda ken addanto pay ti party-list-da? Asino ti agtutubo ita iti purokda a mabalinto met nga agkongresman? Sabagay, mano la ti tawen ni Sito.
Bareng no addanto tumaud a masirib iti ilida nga ikkanda iti scholarship.
Nadakamat ti abogado ti ipapan da ulitegna ken Manang Lucia idiay Hawaii tapno agpatulongda iti pinansial a gastosenda iti kampania, bareng no adda maisingasing ti mayor.
“Nasayaat dayta a napanunotyo,” inyanamong ti mayor. “Adu ti kakailiantayo idiay Hawaii. Kinapudnona, kailiantayo ti presidente ti Ilocos Surian nga asosasion dagiti taga-Ilocos Sur nga agindeg idiay Hawaii.”
Rimmag-o ti barukong ni Lakay San Lucas. Makapnek ti imbaga ti mayor.
(Maituloyto)
Napalabas a paset: 1 | 2 |
