MANIPUD iti lima a kalding, adda itan tarakenda a 35; no dadduma, nasursurok pay ngem 40 ngem kissayanda no karigat ti pagpakan. Adda pay 10 a bakada. Impatarakenda dagiti dadduma.
Da agassawa a Ricky ken Janet Gracela ti Brgy. Lang-ayan iti Currimao, Ilocos Norte ti dakdakamatenmi. Pinasiarmi itay nabiit ni Janet ta maysa ngamin kadagiti nagturpos iti School-on-the-Air (SOA) ken maika-2 kadagiti 18 a nagbalin a Top Achievers.
Maysa a PWD ni Janet ngem di nagbalin a lapped ti kasasaadna tapno maragpatna dagiti arapaapna iti biag. Nagturpos iti BSBA Management iti MMSU-CBEA. Nakastrek iti trabaho ngem di nagbayag ta napanunotna nga imaneharna laengen ti karinderiana. Ngem idi nagasawan, insingasing ni lakayna a nasaysayaat no iti laengen talon ti yanda a saan ket a kakaasi nga agkarkarinderia —banag a dina nagbabawyan.
Tawen 2015 idi inrugida ti nagtaraken iti kalding. No panagaramat kadagiti teknolohia tapno mapasayaat ti inrugida a trabaho, saan a paudi ni Janet. Nagaget a makiuman iti lokal nga opisina ti Departamento ti Agrikultura iti ilida a Currimao. Nagbalin a benepisiario iti dispersal project ti ili ken nagaget nga agatendar kadagiti training. Maysa dita ti Farmers’ Field School on Goat Production nga isu ti maysa kadagiti nagsakduanna iti adal mainaig iti panagtaraken iti kalding.
TULONG ITI MANNALON: Kasano ti Umno a Panagidulin iti Pestisidio?
Nangrugida kadagiti gagangay a kalding ngem idi agangay, napanunotda ti gimmatang iti bumalasang ken toro a napimpintas ti breed-da ket daytoyen ti pinaaduda.
Dakkel a tulong ti panangaramidda iti balay dagiti tarakenda ta masalakniban dagitoy kontra iti pudot ken tudo wenno bagyo. Agpakanda met kadagiti ruot a kas iti napier, maramais, ken dadduma pay. Agpakanda pay iti tuyo, mais, ken feeds no dadduma.
Innayon ni Janet a paramananda pay dagiti tarakenda iti bunga ti akasia ken aragan wenno seaweeds. Mapayangyangan dagitoy sakbay nga ipakan. Nabaknang iti mineral ti ruot-baybay ken nasustansia met ti bunga ti akasia. Nasken laeng a kasla pagsinam-it dagiti taraken daytoy; saan a daytoy ti ipakan no awan pay karga ti tianda. Ken timbengen ti ipakan ta mabalin nga agresulta daytoy iti acidiosis ken panagbubussog no maikaadu dagiti kalding ti mangan kadagitoy.
Imbalakad met ni Janet a di liplipatan nga ikkan iti bitamina dagiti taraken. Purgaen met dagitoy ken makiuman a kanayon kadagiti eksperto no adda makita a problema dagiti taraken. Saan met a liplipatan nga iseguro dagiti taraken iti Philippine Crop Insurance (PCIC) tapno adda bassit sukat ti puonan no bilang adda sumangbay a kalamidad.
“Napintas a negosio ti panagtaraken iti kalding,” kunana. ”No adda 10 a pangganakam, mamitlo nga aganak iti maysa a tawen; aganak iti 1 wenno dua, kontaremon no mano ti kaldingmo. Aliston nga umadu, di ngamin?” innayonna nga umis-isem.—O
