DAKKEL ti maganansia iti panagmula iti kamatis iti saan a panawen ti kamatis gapu ta agburburaskan iti bunga dagiti mulam iti panawen a kaawan ti magatang a kamatis iti tiendaan.
“Off-season” ti awag iti daytoy. Saan a tiempo ti kamatis ngem adda mulam a kamatis.
Kasano kadi ti panagmula ti off-season a kamatis?
Adtoy ti balakad da Jilves Jimenez ken Jonathan Ramos manipud iti Research Directorate iti Mariano Marcos State University (MMSU) iti Siudad ti Batac:
TULONG ITI MANNALON: Camote Chips ti Produkto ti Brgy. Mabaleng
· No off-season a tiempo ti panagmula, mabalin iti Hulio agingga iti Oktubre, wenno iti Nobiembre agingga iti Disiembre.
· Mairaman kadagiti off-season a kamatis a parnuay ti MMSU ti MMSU Hybrid 1 (NSIC Tm 10) ken MMSU Hybrid 3 (NSIC Tm 11).
· Kapintasan a pagmulaan ‘tay panaraten a daga ta alisto a masig-atan.
· Araduen mamindua a daras ti pagmulaan sakbay ti panagmula. Pasarunuan a muriskien tapno marumek a nasayaat ti daga.
· No agbunubon, siguraduen a nasalun-at dagiti bunubon sakbay nga imula. Mabalin ti agbunubon iti kama (seedbed) wenno kahon (seedboxes). No seedboxes ti pagbunubonan, pagtitiponen ti saggaysa a parte ti daga, darat, ken compost. No seedbed, siguraduen a nadalus ken awan dagiti makalinong a kaykayo. Marumek a nasayaat ti daga ken addaan iti kauneg a 15 sentimetro agingga iti 6 a pulgada. Ipangato ti pagbunubonan nangruna iti tiempo ti panagtutudo.
· Mangaramid iti babassit a gurit no agbunubon. Mabalin ti agaramat iti kayo. Pagpapadaen ti kabengbeng ti ibunubon. Kaluban iti napino a daga. Kalpasanna, ap-apan iti garami. Sibugan babaen ti ragadera. Inaldaw a sibugan, no kasapulan—iti nasapa a bigat wenno iti naladaw a malem, agbatay iti kasasaad ti panawen.
· No agamarilio dagiti bunubon, agabono iti ammonium sulphate, 2 kutsara ti kada sangagalon a dunum. Kalpasanna, pasarunsonan a sibugan iti puro a danum tapno maikkat ti kimpet nga abono iti bulong a gapu ti pakakessetan daytoy.
· Patangkenen dagiti bunubon makalawas sakbay ti panagmula. Di unay sibugan ken mabalin nga ikkaten ti inkalub iti seedbed tapno mapatibker dagitoy ken maliklikan ti pannakaikawa dagitoy no maimula. Mabalin nga agresulta daytoy iti panaglaylay dagiti bunubon ngem makaungardanto no maimula ken masibugan dagitoy.
· Sibugan dagiti bunubon sakbay a paruten dagitoy tapno al-alisto a maparut ken maliklikan ti pannakadangran dagiti ramut. Mabalin a sibugan wenno padanuman maysa nga aldaw sakbay ti panagmula.
· Imula dagiti bunubon 20-30 nga aldaw kalpasan ti panagbunubon. Agmula iti kaaddayo a 0.40 agingga iti 0.5 a metro tunggal puon (between hills) ken 0.8 agingga iti 1.0 a metro tunggal binatog (between rows). Abonuan iti triple katorse wenno complete fertilizer, 20 a gramo ti kada pinuon iti tiempo ti panagmula. Padanuman dagiti gurit, sakbay ken kalpasan ti panagmula. Kapintasan ti agmula iti malem tapno maliklikan ti panaglaylay wenno pannakatay dagitoy. Agsugot maysa a lawas kalpasan ti panagmula.
· Malaksid iti triple katorse (yabono iti tiempo ti panagmula), agabono pay iti 100 a gramo nga organiko nga abono iti kada pinuon, sakbay wenno iti tiempo ti panagmula. Abonuan met ti aglawlaw (side dress) ti mula iti complete fertilizer iti kaadu a 10 a gramo kada pinuon, 21 nga aldaw kalpasan ti panagmula. Pasarunsonan iti 10 gramo a urea ken 5 a gramo a Muriate of Potash iti kada 3, 7, ken 11 a lawas kalpasan ti panagmula. Kasapulan ti maysa nga ektaria ti 12 sako a urea ken 6 a Muriate of Potash. No agtudo ti napigsa, maibalakad ti panagabono a dagus iti 5 a gramo a sulphate iti kada pinuon. Babaen daytoy a wagas, makaungar a dagus dagiti mula ken tumaud dagiti baro a saringit dagitoy. Dagitoyton ti pagsabongan ken pagbungaanna.
· Agpadanum agbatay iti kasasaad ti daga agraman dagiti mula.
· Aggaik. Agpasuyot laeng iti herbisidio no kasapulan.
· Pasiapasiaren dagiti mula tapno makita dagiti peste wenno insekto nga agdadael ket maikkat a dagus. Agpasuyot iti fungicide, no kasapulan, kalpasan ti napigsa a tudo wenno bagyo.
· Agalep-ep tapno mapagtalinaed ti dam-eg ti daga ken maliklikan ti panagawaaw dagiti sustansia ti daga agraman ti abono. Maliklikan pay ti panagtubo ti ruot ken ti pannakaidisso dagiti bunga ti kamatis iti daga a mangitunda iti panaglungsot.
· Agaramat iti trellis (pagkalatkatan) wenno saduko nangruna no panagtutudo.
· Burasen dagiti bunga ti kamatis no matangkenanen dagitoy. Paglalasinen maibatay iti kadadakkel dagiti bunga. Punasan wenno pamagaan dagiti maburas. Ikabil iti plastic tray wenno laga (labba). Ap-apan iti namaga a papel wenno garami. Mabalin pay ti bulong ti saba. Kitaen dagiti paluom a kamatis iti kada tallo nga aldaw. Ilako dagiti maluom. Agluom dagiti kamatis 7 agingga’t 10 nga aldaw no naipaluom dagitoy iti di maang-anginan a lugar.–O
