Tartarigagayan ni agngayangay a senador Camille Villar ti kasapulan unay a panagtignay maibusor iti dunakdakkel a parikut ti kinaliday ken pannakaisina iti kagimongan (social isolation), a mangipaganetget iti nakaro nga epektona iti salun-at ken pagimbagan. Iti panangdakamatna iti nabiit pay a sangalubongan a panagsirarak, inggunamgunam ni Villar ti kinapateg ti panangpatibker iti singgalut ti komunidad ken ti napnuan kaipapanan a relasion tapno malapdan ti napartak a panagbalin nga angol ti kinaulimek.
Impalgak ti 2023 meta-analysis nga impablaak ti Nature Human Behaviour a ti social isolation ket mangpaadu iti peggad ti nasapa nga ipapatay iti 32%, idinto a ti kinaliday ket mangpaadu iti 14%. Gapu ta nasurbey ti nasurok a dua a milion a nataengan iti las-ud ti 25 a tawen, ipaganetget dagiti natakuatan no kasano ti kinapateg ti relasion ti tao iti sapasap a salun-at, nangruna kadagiti indibidual nga agsagsagaba iti nakaro a sakit.
"Ti kinaliday ket saan laeng a maysa a parikut iti rikna; maysa dayta a parikut iti public health a masapul a maikkan a dagus iti atension," kinuna ni Villar. "Kas nakitatayon kadagiti panagadal iti entero a lubong, ti napaut a panagmaymaysa ket mabalin a mangdadael iti pisikal ken mental a salun-at. Itan ti tiempo nga agtignay."
Dagiti peggad ti panagmaymaysa ken pannakaisina
Polis a wanted iti panagrames, natiliw kalpasan ti ilalasatna iti EDSA busway
Pinaggidiat ti sukisok ti social isolation - maysa nga objective a kinakurang ti pannakilangen kadagiti dadduma - ken ti kinaliday, maysa a subjective a rikna ti di pannakapnek iti relasion ti maysa a tao. Agpada a nainaigda iti nangato a lebel ti stress, nakapuy nga immune system, ken dakdakkel a posibilidad ti sakit ti puso ken dagiti urat, kanser, ken dadduma pay a sakit.
Para kadagiti agsagsagaba iti nakaro a sakit, ad-adda pay a napeggad ti kasasaadda. Natakuatan a dagiti pasiente nga addaan iti sakit ti puso wenno kanser ti suso a naisina iti kagimongan ket ad-adda nga agpeggad iti nasapa nga ipapatay no idilig kadagidiay addaan iti napigsa a sistema ti suporta. Impaganetget ni Villar ti kinapateg ti panangrisut iti daytoy a dakes a siklo, a dagiti parikut iti salun-at mabalinda a dadaelen ti singgalut ti kagimongan, ken mamagbalin kadagiti tao nga agkasapulan iti tulong a kasla awan gawgawayda.
Ti Sirmata ni Villar: Panangibangon iti Singgalut iti Filipinas
Tapno masolbar daytoy dumakdakkel a parikut, itantandudo ni Camille Villar ti multi-pronged approach a pakairamanan dagiti indibidual, komunidad, ken dagiti paglintegan ti publiko. Karaman kadagiti singasingna ti:
1. Panangitandudo iti pannakipaset ti komunidad; Panangparegta kadagit lokal a gobierno a mangorganisar kadagiti regular nga okasion ti komunidad, grupo a mangsuportar, ken dagiti programa ti panagboluntario tapno maitandudo ti rikna ti pannakaikumit.
2. Panangpapigsa iti Panangsuportar iti Salun-at ti Panunot: Panangpaadu iti gundaway a maaddaan kadagiti serbisio a counseling ken therapy tapno matulongan dagiti tao a sanguen dagiti emosional a lapped ken maaddaan iti nasalsalun-at a relasion.
3. Panangusar iti Teknolohia a Mamagkonektar: Panangsuporta kadagiti gannuat a mangusar iti teknolohia a mangikonektar kadagiti tattao, nangruna kadagiti agnanaed kadagiti nasulinek a lugar wenno limitado ti panaggunayda.
4. Dagiti Kampania ti Pannakaammo iti Publiko: Panangirugi kadagiti panagregget iti entero a pagilian a mangisuro iti publiko maipapan kadagiti peggad iti salun-at ti panagmaymaysa, a kapada dagiti kampania a maibusor iti panagsigarilio wenno sedentario nga estilo ti panagbiag.
5. Panangpabileg kadagiti nalaka a maapektaran a grupo: Panangaramid kadagiti programa para kadagiti nataengan, single-parent, ken tattao nga addaan iti nakaro a sakit tapno masigurado a maaddaanda kadagiti social network ken rekurso.
“Babaen ti panangparnuay kadagiti aglawlaw a mangpalaka iti panagkonekta dagiti tattao, masalaknibantayo, saan laeng a ti emosional a pagimbaganda no di ket ti pisikal a salun-atda,” inlawlawag ni Villar.
"Kabaelantayo a liklikan ti kinaliday, ket sangsangkamaysa, mabalintayo a bangonen ti nasinged, nasalsalun-at a pagilian."
Awag ti panagtignay
Patien ni Camille Villar a ti panangparmek iti kinaliday ket agkasapulan iti panagtitinnulong dagiti tao, komunidad, ken dagiti kameng ti turay. Babaen dagiti babassit nga aramid a kas iti panangtaliaw iti kaarruba, wenno kadagiti dadakkel a programa a mangpabileg iti social infrastructure, napateg ti amin a panagregget.
"Bayat nga ipamaysatayo ti pisikal a salun-at ken panagrang-ay ti ekonomia, ditay koma liplipatan ti kinapateg ti relasion ti tao,” kinuna ni Villar. "No makidangdangadangtayo para iti singgalut, makidangdangadangtayo para iti mismo a biag."
