Tartarigagayan ni agngayangay a senador Camille Villar ti kasapulan unay a panagtignay maibusor iti dunakdakkel a parikut ti kinaliday ken pannakaisina iti kagimongan (social isolation), a mangipaganetget iti nakaro nga epektona iti salun-at ken pagimbagan. Iti panangdakamatna iti nabiit pay a sangalubongan a panagsirarak, inggunamgunam ni Villar ti kinapateg ti panangpatibker iti singgalut ti komunidad ken ti napnuan kaipapanan a relasion tapno malapdan ti napartak a panagbalin nga angol ti kinaulimek.
Impalgak ti 2023 meta-analysis nga impablaak ti Nature Human Behaviour a ti social isolation ket mangpaadu iti peggad ti nasapa nga ipapatay iti 32%, idinto a ti kinaliday ket mangpaadu iti 14%. Gapu ta nasurbey ti nasurok a dua a milion a nataengan iti las-ud ti 25 a tawen, ipaganetget dagiti natakuatan no kasano ti kinapateg ti relasion ti tao iti sapasap a salun-at, nangruna kadagiti indibidual nga agsagsagaba iti nakaro a sakit.
"Ti kinaliday ket saan laeng a maysa a parikut iti rikna; maysa dayta a parikut iti public health a masapul a maikkan a dagus iti atension," kinuna ni Villar. "Kas nakitatayon kadagiti panagadal iti entero a lubong, ti napaut a panagmaymaysa ket mabalin a mangdadael iti pisikal ken mental a salun-at. Itan ti tiempo nga agtignay."
Dagiti peggad ti panagmaymaysa ken pannakaisina
Makaammon ni Apo Dios,” kinuna Sen. Imee Marcos iti komento ni BP Duterte iti pannakaisubli ni tatangna iti Filipinas
Pinaggidiat ti sukisok ti social isolation - maysa nga objective a kinakurang ti pannakilangen kadagiti dadduma - ken ti kinaliday, maysa a subjective a rikna ti di pannakapnek iti relasion ti maysa a tao. Agpada a nainaigda iti nangato a lebel ti stress, nakapuy nga immune system, ken dakdakkel a posibilidad ti sakit ti puso ken dagiti urat, kanser, ken dadduma pay a sakit.
Para kadagiti agsagsagaba iti nakaro a sakit, ad-adda pay a napeggad ti kasasaadda. Natakuatan a dagiti pasiente nga addaan iti sakit ti puso wenno kanser ti suso a naisina iti kagimongan ket ad-adda nga agpeggad iti nasapa nga ipapatay no idilig kadagidiay addaan iti napigsa a sistema ti suporta. Impaganetget ni Villar ti kinapateg ti panangrisut iti daytoy a dakes a siklo, a dagiti parikut iti salun-at mabalinda a dadaelen ti singgalut ti kagimongan, ken mamagbalin kadagiti tao nga agkasapulan iti tulong a kasla awan gawgawayda.
Ti Sirmata ni Villar: Panangibangon iti Singgalut iti Filipinas
Tapno masolbar daytoy dumakdakkel a parikut, itantandudo ni Camille Villar ti multi-pronged approach a pakairamanan dagiti indibidual, komunidad, ken dagiti paglintegan ti publiko. Karaman kadagiti singasingna ti:
1. Panangitandudo iti pannakipaset ti komunidad; Panangparegta kadagit lokal a gobierno a mangorganisar kadagiti regular nga okasion ti komunidad, grupo a mangsuportar, ken dagiti programa ti panagboluntario tapno maitandudo ti rikna ti pannakaikumit.
2. Panangpapigsa iti Panangsuportar iti Salun-at ti Panunot: Panangpaadu iti gundaway a maaddaan kadagiti serbisio a counseling ken therapy tapno matulongan dagiti tao a sanguen dagiti emosional a lapped ken maaddaan iti nasalsalun-at a relasion.
3. Panangusar iti Teknolohia a Mamagkonektar: Panangsuporta kadagiti gannuat a mangusar iti teknolohia a mangikonektar kadagiti tattao, nangruna kadagiti agnanaed kadagiti nasulinek a lugar wenno limitado ti panaggunayda.
4. Dagiti Kampania ti Pannakaammo iti Publiko: Panangirugi kadagiti panagregget iti entero a pagilian a mangisuro iti publiko maipapan kadagiti peggad iti salun-at ti panagmaymaysa, a kapada dagiti kampania a maibusor iti panagsigarilio wenno sedentario nga estilo ti panagbiag.
5. Panangpabileg kadagiti nalaka a maapektaran a grupo: Panangaramid kadagiti programa para kadagiti nataengan, single-parent, ken tattao nga addaan iti nakaro a sakit tapno masigurado a maaddaanda kadagiti social network ken rekurso.
“Babaen ti panangparnuay kadagiti aglawlaw a mangpalaka iti panagkonekta dagiti tattao, masalaknibantayo, saan laeng a ti emosional a pagimbaganda no di ket ti pisikal a salun-atda,” inlawlawag ni Villar.
"Kabaelantayo a liklikan ti kinaliday, ket sangsangkamaysa, mabalintayo a bangonen ti nasinged, nasalsalun-at a pagilian."
Awag ti panagtignay
Patien ni Camille Villar a ti panangparmek iti kinaliday ket agkasapulan iti panagtitinnulong dagiti tao, komunidad, ken dagiti kameng ti turay. Babaen dagiti babassit nga aramid a kas iti panangtaliaw iti kaarruba, wenno kadagiti dadakkel a programa a mangpabileg iti social infrastructure, napateg ti amin a panagregget.
"Bayat nga ipamaysatayo ti pisikal a salun-at ken panagrang-ay ti ekonomia, ditay koma liplipatan ti kinapateg ti relasion ti tao,” kinuna ni Villar. "No makidangdangadangtayo para iti singgalut, makidangdangadangtayo para iti mismo a biag."
