NAKARIING ni Lakay San Lucas ta lamminen. Kasla gayam kayanak a maladaga. Isu met laeng. Nalagipna ni Manang Lucia ket kinitana daytoy iti abayna.
NOBELA: Apo Baboy Party-List (17)
Naimas ti turog ti baket.
Nalagipna ti inaramidda idi sardam ken iti tengnga ti rabii.
Napaisem ket dimssag iti katre. Inapputna ti sangona a kunam la no adda sabali a tao a makakita kenkuana. Idi agsubli iti iddana, naipulipolen ni Manang Lucia ti ules iti bagina. Kapilitan nga inyusongna ti shorts ken ti tisertna.
Lamminen dagiti ima ken sakana ngem dina met kayat a guyoden ti pingir ti ules. Ginaw-atna ketdi ti tualia ket dayta ti inyarpawna ti bagina.
Pinanunotna ti inaramidda ken Manang Lucia. Pulos a dina naaramid idi nabiitda pay a nagassawa ken Baket Caria, ken uray ken ni Nana Narda. Naimbag la ketdin ta nag-hotel-da ket adda nasursurona a baro.
Inton rummuarda, gumatangto iti bitamina a pagpapigsa. Narigaten no kantiawan ni Manang Lucia.
Awan ti pagilasinan no aldawen wenno rabii pay laeng. Awan met ti mangngegna a daranudor ti trak iti kalsada, ti laeng kasla makaduayya nga ungor ti airconditioner.
Nalagipna ti relona nga indissona iti lamisaan iti sango ti sarming. Bimmangon ket kinitana. Alas singko gayamen iti agsapa. Idi kabambannuaganna, nauyong iti kasta nga oras.
Nagsubli iti iddana. Inin-inayadna a ginuyod ti pingir ti ules a pinandagan ni Manang Lucia.
Nagareng-eng ti baket. Pinalukayan daytoy ti ules. Nagar-arikap ni Lakay San Lucas. Ngem inwadag ni Manang Lucia.
“Agpakaturogka man,” kinunana. “Naimbag kenka ta naimas ti turogmo a nagpatnag.”
Kasla nabainan ni Lakay San Lucas. Ngem dina impapauneg. Awanen ti sabsabali kadakuada. Mabalinnanton a kalkallongen inton addada idiay ilida. Mapanda no kua ag-hotel idiay Vigan.
No isinan ni baketna, saanen a nasakit ti bakrangna. Adda metten ni Lucia a manglinglingay kenkuana. No makasidsida iti karne ti baboy, mapan latta iti tiendaan.
Bimmangon ni Manang Lucia a nakabalabal iti tualia iti bagina. Innalana ti shorts ken ti tisertna iti headboard ti katre. Napan iti CR.
Makais-isem ni Lakay San Lucas a nangisurot iti panagkitana iti baket. Saanna nga isukat daytoy ken ni Nana Narda. Nataraken la ketdi iti karne ti baboy. Ken nabayagen a balo. Maysa pay, dua laeng ti anakna ket saan a nasagsag iti rigat. Nataenganen ngem awan ti madlaw a kuretret ti rupana. Naisem ngamin ken awan ti problemana iti kuarta.
“Intan, manong, tapno masapata a mapan idiay US Embassy,” kinuna ni Manang Lucia idi rummuar a nakadigosen.
“Nasapa pay,” insungbat ni Lakay San Lucas. “Agingga iti alas siete ti binayadam. Sayang pay ti maysa nga oras.”
“Immayta kadi ditoy tapno agpaldag?” inrason ni Manang Lucia. “No madika pay nga umay, ay, umunaakon.”
Simmuko ni Lakay San Lucas. Bimmangon. Agdigos met tapno sumngaw ti bara ti bagina. Ireserbana ti pigsana para inton rabii.
“Inta pay mamigat, darling,” kinuna ni Lakay San Lucas a nangtaldiap ken ni Manang Lucia idi makaruarda iti hotel.
Naglibbi ni Manang Lucia a nangkita iti lakay. “Agbibisin,” kinunana.
Simmurotda kadagiti tao a bimmallasiw iti kalsada. Nagturongda iti Jollibee.
Napaisem ni Lakay San Lucas. Manok manen, nakunana iti nakemna ket dinilpatanna dagiti bibigna.
Saan a manok ti inorder ni Manang Lucia no di ket corned beef ken prito nga itlog.
“Dayta man, pagpa-strong!” kinuna ni Lakay San Lucas. Ti sangatasa a kape ti immuna a pinidutna.
Idi malpasda, inruar ni Lakay San Lucas ti insagana ni Atty. Palpallatoc a listaan ti aramidenda.
“Pagtarusanta kadi idiay Hawaii?” dinamag ti lakay. “Diak ammo ti adres ken telepono dagiti kabagianmi idiay.”
Insurat ni Manang Lucia ti adres ken numero ti telepono ti kabagisna idiay Honolulu.
Apaman a nakapamigatda, nagsapulda iti pasdek ti BPI. Adda nakitada iti Quiapo. Imbaga ni Manang Lucia ti panggepda iti babai iti counter.
“Mag-asawa?” dinamag ti babai.
Nagwingiwing ni Manang Lucia. Ngem nagustuan man ni Lakay San Lucas ti kinuna ti babai nga agassawada ken Manang Lucia.
Nagkuenta ti kahera. Kalpasanna, imbagana ti bayadan da Lakay San Lucas ken Manang Lucia.
“Nangina met gayam,” nakuna ni Lakay San Lucas.
Intanggaya ni Manang Lucia ti imana iti sango ni Lakay San Lucas.
Nakudkod ti lakay ti teltelna. “Ala, abunaram pay laeng ta sukatakto no kongresmanak,” inyarasaasna tapno saan a mangngeg ti kahera.
Immatiddog ti subsob ni Manang Lucia. “Adun ti utangmo kaniak,” kinunana a nangbilang iti kuarta nga inruarna iti bag-na.
“Bay-am ta agbayadakto manen inton rabii,” inyellek ti lakay. Linayatan ni Manang Lucia.
Inted ti kahera ti resiboda.
Nagyaman dagiti dua. Sa nagpakadada.
“Diak ammo no sadino ti yan ti US Embassy,” kinuna ni Manang Lucia. “Sika, ammom?”
“Ita pay met laeng a mapanak,” insungbat ni Lakay San Lucas. “Agtaksita ta makaammon ti drayber a mangipan kadata idiay.”
Nangparada iti taksi nga awan pasaherona.
“US Embassy,” kinuna ti lakay nga immasideg iti tawa nga imbaba ti drayber.
Nagtung-ed ti drayber.
Tinung-edan met ni Lakay San Lucas ni Manang Lucia sa inlukatna ti rikep.
“Tandaanam dagiti malabsanta tapno dita mayaw-awan inton agsublita idiay hotel,” kinuna ni Lakay San Lucas.
“Sika ti lalaki,” insungbat ni Manang Lucia a nangtiped iti isemna.
“Ditoy gayam ti Luneta,” kinuna manen ni Lakay San Lucas idi malabsanda ti monumento ni Dr. Jose Rizal. “Agpasiartanto man dita no aggaputa idiay US Embassy.”
“Kitaem no daytay nuangmo dayta,” inrabak met ni Manang Lucia idi malabasanda ti estatua ti nuang.
“Sabali ti kayatko a sakayan,” intaliaw ni Lakay San Lucas iti ruar tapno ilingedna ti tepteppelanna a katawana.
Naginngangariet ni Manang Lucia a nangkeddel iti takiag ti lakay. Impaigid ti drayber ti taksina sa intudona ti US Embassy. Adu ti tao iti ruar ti gate.
Nagdamagda iti maysa a lalaki a nakitada no kasano ti pamay-anda. Retratista daytoy.
“Halikayo at sasamahan ko kayo,” kinuna ti lalaki.
Simmurotda iti lalaki a bimmallasiw iti Roxas Boulevard. Napanda iti maysa a pasdek. Nakisarita ti lalaki iti maysa a nakasango iti computer. Kalpasanna, pinagtugawda ida.
Kabesado ti nadanonda ti garawna ket alisto ti aramidda. Kaudian ti itatawagda iti telepono a paabangan iti maysa a panganan tapno maammuanda no kaano ti iskediulda a mainterbiu.
“Eight hundred,” kinuna ti kahera idi malpas a makisarita ni Lakay San Lucas.
“Nagnginan!” nakuna ni Lakay San Lucas. “No nagbiit!”
“Kasla overseas call, tatay,” kinuna ti babai. “Ken agyamankayo ta am-ammok ‘diay nakasaritak. Imbes a makabulan nga aguraykayo iti pannakainterbiuyo, napagbalinko nga after two weeks!”
Nupay sumkad ti riknana nga agbayad iti kasta a kadakkel, awan ti maaramidna. Immutang manen ken ni Manang Lucia.
“Tandaanam man daytoy,” kinuna ni Lakay San Lucas ken ni Manang Lucia. “No kongresmanakton, umayko parikpan daytoy ta gunggonada!”
Nagluganda iti dyip nga agpa-Quiapo.
“Ngem kunak man no inton madamdaman ti pannakainterbiuta!” kinuna ni Manang Lucia idi makatugaw. “Dimo ibaga nga agyanta ditoy Manila agingga iti aldaw ti interbiu!”
“Ania ti ammok? Di met imbagbaga ni Attorney Palpallatoc. Ti imbagana idi, mabayag. Ti ammok iti mabayag ket dua, tallo nga aldaw. Ngem dimo kayat, aya, a dua a lawasta ditoy?”
Saanen a nagtagtagari ti baket.
“Dika mabisin?” dinamag ni Lakay San Lucas idi makalabasda iti panganan.
“Idiayton Quiapo ta dita man dumsaagen,” kinuna ni Manang Lucia. “Uray inta met laeng mangan iti nangananta itay agsapa.”
Nalagip ni Lakay San Lucas ti bitamina a pagpapigsana. Bareng addanto botika idiay Quiapo.
Ania ngata ti nagan ti bitamina a gatangenna? naisipna. Ibagana kadi latta a pagpapigsa?
Dimsaagda iti Quiapo. Adda nakita ni Lakay San Lucas a botika. Ngem no damagen ngay ni Manang Lucia no ania ti gatangenna iti botika? Ibagana a tableta a pagpapigsa? Amangan no katawaan ni Lucia. Imbabawinan.
“Addayta ti panganan,” innguso ni Manang Lucia ti Mang Inasal. “Kayatmo ti inasar a manok? Ne, addayta pay ti maysa a panganan no kayatmo ti baboy ken manok.”
“Chic-Boy,” kinuna ni Lakay San Lucas. “Armendo ngarud.”
“Sika ti armendo,” kinuna ni Manang Lucia.
Simrekda iti panganan nga inasar a manok ti kangrunaan a lutoda.
“Uray, a, ta insinanak metten ni baketko,” insungbat ti lakay bayat ti iseserrekda iti panganan. “Addan rasonko nga agsapul iti sukatna. Ammom, agayatak manen tapno pumaut ti biagko. Ti ayat ti mangpapigsa iti puso.” Napaisem ni Lakay San Lucas. Kunam met laengen no mannaniw wenno mannurat ta naisawangna dagita.
Indisso ni Manang Lucia ti bag-na iti tugaw iti bakante a lamisaan. Intanggayana ti dakulapna iti lakay. “ID, isu pay a ma-discount,” kinunana.
“Ania itayen nga aldaw nga agsublita idiay US Embassy?” dinamag ni Lakay San Lucas idi idisso ni Manang Lucia ti tray a naglaon iti kanenda.
“Dua a lawasta kano pay ditoy nga aguray!” insungbat ni Manang Lucia.
“Ania ti kayatmo, agawidta pay laeng sa agsublitanto inton mainterbiuta?”
“No sika, ania ti kayatmo?” dinamag ni Manang Lucia.
“Ditoytan, a!” insungbat ni Lakay San Lucas.
“Mangiruarka ngarud iti kuartam! No saan, mapanta maturog idiay Luneta.”
Maturogkami iti sirok ti kayo nga awan ti ules ken ikamenna? naisip ni Lakay San Lucas. Saanna no kuan a malailo ni Lucia, amangan no adda makakita kadakuada. Agsalimetmetda ngarud no kua. Adda met panganan iti bangketa. Nalaka met ngata ti magatang sadiay. Naimbagto laeng no makapanda idiay Hawaii.
Gapu iti panagpampanunotna a mangmangan, kasla dina ammo ti nagturongan ti kinnanna. Naimas pay met ngarud ti sindada a tinuno a pitso ti manok.
Apay ngamin a dina napadasan ti kastoy idi baro a kapigsana? Ni la baketna ti nakapadasanna iti ayat. Saan a kas ita nga adda Narda ken Lucia. Minatmatanna ti rupa ni Manang Lucia nga agngalngalngal. Mapampanunotna a sultopennanto manen dagita a bibig.
Naimas ngata ti ag-hotel iti aldaw? naisipna. Ibagana nga agsublida iti hotel apaman a malpasda a mangaldaw ta sadiaydan nga aginana. Manmano a gundaway ti kasta. Amangan no saanton a masunotan. Siempre, no mapanda idiay Hawaii, agsinada la ketdi iti pagiddaan ta saanda met nga agassawa. Maysa pay, mapandanto iti balay ti kabagian ni Manang Lucia.
“Intan?” dinamag ni Manang Lucia. “Kayatko ti aginana sakbay nga agawidta idiay probinsia?”
“Agawid?” naisardeng pay ti lakay ti itatakderna koma.
“No agyanta ditoy iti dua a lawas, kasanon ti negosiok? Ken adda kadi kuartata? Ken no agpukawak iti mabayag idiay ilitayo, addanto mangsapul kaniak. Sapulendaka met. Ket maammuanto ti adu a tao a datdata a nagkuyog. Amangan no rautennak ti asawam inton makasubliak. Wenno dagiti annakmo. Kayatmo?”
Idi laeng a naamiris ti lakay dayta. Napasanamtek.
Rimmuarda. Iti pampannagnada, adda nalabsanda a lodge.
“Di met otel ti kasta?” kinuna ni Manang Lucia. “Nalaka la ketdi ket makasalimetmetta. Bassiten ti kuartak. Nagadu met gayam a magastos.”
“Iti langana laengen, saan a napintas,” insungbat ketdi ti lakay. “Saan a naimas ti maturog dita. Kasla kadawyan a kuarto. Amangan no bentilador laeng ti pagpaangin. Awan pay ngata TV-na a kas iti nagturoganta idi rabii. Amangan no adda pay kitebna ti katre.”
“No adda kuartam, agsublita iti nagturoganta idi rabii,” kinuna ni Manang Lucia.
“Intan dita kunam a hotel,” insungbatna. Adda kuartana ngem apay kapuy a mangiruar? No koma agdua a lawasda ditoy, ay, ket uray man maibusen ti sigsiglotanna.
Apaman a nakastrekda iti kuarto ti lodge, simrek a dagus ni Manang Lucia iti banio. Di nagbayag, nagparakapak ti danum.
Agdigos? nakuna ti lakay iti nakemna. Agdigosak met tapno nabangloak.
Rimmuar ni Manang Lucia a nakabalabal iti tualia. Simmublat ti lakay iti banio. Gapu ta naggapu iti kapudotan, mayat ti lamiis ti danum iti bagina. Nagustuanna ta kasla tudo ti shower. Nagpennek a nagsabon.
Pumpunasan ni Manang Lucia ti buokna idi rummuar iti banio.
Pinunasanna met ti ababa a buokna. Sangkaibaga daydi nanangna a saan a maturog a nabasa ti buokna. Ngem saan pay a maturog. Agay-ayamda pay ken Lucia.
Linukatanna ti TV. Dadael gayam. Napasanamtek. “Di pay la namagaan dayta buokmo?” dinamagna ken ni Manang Lucia.
“Apay kadi?”
“Maganatanak unayen,” inkatawa ni Lakay San Lucas.
(Maituloyto)
