Apo Abogado,
Retiradokami a mangisursuro ken misterko. Agpadakamin a senior citizen. Adda met sangkabassit a pensionmi a di umanay a para kadagiti kasapulanmi a kas koma kadagiti taraon, agas, maintenance, kasapulan a medikal, koriente, ken dadduma pay. Adda maysa nga anakmi a lalaki, ni John, maysa a doktor. Sangapulon a tawen ni John iti Amerika a pagtrabtrabahuanna a kas doktor ken awan pay asawana.
Inkarkarigatanmi a pinagbasa ni John. Adu a sakripisio ken tuok ti napadasanmi nga agassawa. Nangala iti BS Medical Technology a kas pre-med-na iti maysa nga unibersidad iti Manila. Idi naipasana ti licensure exam para iti BS Medical Technology, intultuloyna ti nagbasa iti Medisina. Tapno masuportaranmi, ta di met umanay ti sueldomi nga agassawa a pangbayad iti tuition fee-na ken dagiti dadduma a paggastuanna, naglakolakoak iti longganisa, tosino, bagnet, tinapa, daing ken dadduma pay a masida kadagiti kamaestraak. Ni lakayko, inas-asikasona met ti sangkabassit a dagami tunggal ngudo ti lawas ket ditoy ti naggapuan dagiti nateng nga inlaklakomi. Nagut-utangkami pay iti GSIS ken dadduma pay a mabalin a pagutangan dagiti mannursuro.
Kadagiti immun-una a tawen a kaadda ni John iti Amerika, kanayon a mangipatulod kadakami iti pinansial a suporta. Nakunana pay idi a dakkel ti sueldona ken adda metten urnongna. Ngem idi agbayag, awan metten ti it-itedna nga abastomi. Dimi isidsidir ken ni John dagiti nagastosmi kenkuana bayat ti panagdakkelna iti podermi wenno dagiti nagastosmi iti panagbasana ken iti panageksamenna iti United States Medical Licensing Examination (USMLE). Ngem adda kadi kalinteganmi nga agassawa a suportarannakami ni John, aglalo itan ta nataengan ken awan mabalbalinmin? Iti sabali a pannarita, adda kadi obligasion ni John a suportarannakami? Ania ti mabalin nga aramidenmi tapno maobligar ni John a mangsuportar kadakami? –Nana Emma
TULONG ITI MANNALON: Adda Met Kuarta iti Bunubon!
Patgek a Nana Emma,
Adda obligasion ti anakyo a ni John a suportarannakayo. Daytoy ti paglintegantayo ditoy Filipinas.
Ti suporta ket kadagupanna amin a sustento a masapul iti panagbiag, a no mayaplikar kadakayo mairaman ditoy ti taraon, balay, kawes, kasapulan a medikal, transportasion ken dadduma pay maibatay iti pinansial a kapasidad ti pamiliayo. Daytoy ti kuna ti Article 194 iti Family Code of the Philippines:
“Article 194. Support comprises everything indispensable for sustenance, dwelling, clothing, medical attendance, education and transportation, in keeping with the financial capacity of the family.
The education of the person entitled to be supported referred to in the preceding paragraph shall include his schooling or training for some profession, trade or vocation, even beyond the age of majority. Transportation shall include expenses in going to and from school, or to and from place of work. (Emphasis supplied)
Laglagipem, Nana Emma, nga obligasion dagiti nagannak a suportaran ti anakda wenno annakda ket iti sabali a bangir obligasion met ti anak wenno annak a suportaran dagiti nagannak kadakuada. Daytoy ti makunkuna a “reciprocal support” wenno “reciprocal obligation.”
Kas kadakayo nga agassawa, sinuportaranyo ni John nangrugi iti kinaubingna agingga iti panagbasana. Intedyo amin a kasapulanna, kas koma iti taraon, balay, edukasion, transportasion ken dadduma pay. Uray pay idin naan-anay isunan a doktor ditoy Filipinas ken kinayatna ti nagbalin a doktor idiay Amerika babaen ti panageksamenna iti USMLE, sinuportaranyo latta.
Ngem itan ta bumaket ken lumakaykayon, obligasion met ni John a suportarannakayo aglalo ta adda met naan-anay a pangsuportarna kadakayo. Awan met ti asawa, anak wenno annakna koma a masapul a suportaranna. Awan ti ania man a paggastuanna a mabalin a rason ti saanna a panangsuportar wenno manglimitar iti suportana kadakayo.
Kas nadakamatkon, daytoy makunkuna a “reciprocal support” wenno “reciprocal obligation” ket ti obligasion dagiti nagannak ken anak wenno annak a suportaranda ti tunggal maysa kadakuada a masarakan iti Article 195 ti Family Code of the Philippines:
“Article 195. Subject to the provisions of the succeeding articles, the following are obliged to support each other to the whole extent set forth in the preceding article:
(1) The spouses;
(2) Legitimate ascendants and descendants;
(3) Parents and their legitimate children and the legitimate and illegitimate children of the latter;
(4) Parents and their illegitimate children and the legitimate and illegitimate children of the latter; and
(5) Legitimate brothers and sisters, whether of the full or half-blood.” (Emphasis supplied)
Ti gatad ti maited a suporta ni John kadakayo ket maibatay iti kabaelan ken pamataudanna a kas obligado a mangted iti suporta ken iti kasapulanyo nga obligasionna a suportaran.
Kas nakunakon, ni John ket adda obligasionna a suportarannakayo. Kunayo a dakkel ti sueldona ken adda metten urnongna ken awan met ti sabali a masapul a suportaranna wenno ania man a paggastosanna ket sigurado nga adda pangsuportarna kadakayo.
Iti sabali a bangir, ti maysa pay a pangibatayan iti maited a suporta ket ti kasasaad wenno kasapulan ti tao a rumbeng a suportaran. Nakalawlawag a masapulyo nga agassawa ti suporta gapu ta saan nga umanay ti pensionyo—dakkel ti magastosyo kadagiti agas, maintenance wenno medikal a kasapulanyo, iraman payen ditoy iti paggastosanyo iti para iti taraonyo, utilities wenno koriente, danum, transportasion ken dadduma pay.
Dagitoy kinunak ket maibatay iti Article 201 of the Family Code of the Philippines:
“Article 201. The amount of support, in the cases referred to in Articles 195 and 196, shall be in proportion to the resources or means of the giver and to the necessities of the recipient.” (Emphasis supplied)
Kastoy met laeng ti kinuna ti Korte Suprema iti kaso ni RICHELLE P. ABELLA, FOR AND ON BEHALF OF HER MINOR DAUGHTER, MARL JHORYLLE ABELLA VS. POLICARPIO CABAÑERO (G.R. NO. 206647, August 9, 2017)
“Lim-Lua v. Lua echoed Article 201 of the Family Code and stated that the "amount of support which those related by marriage and family relationship is generally obliged to give each other shall be in proportion to the resources or means of the giver and to the needs of the recipient." Article 202 of the Family Code adds, however, that support may be adjusted and that it "shall be reduced or increased proportionately, according to the reduction or increase of the necessities of the recipient and the resources or means of the person obliged to furnish the same."
No kas pagarigan agtultuloy a saannakayo a suportaran ni John iti laksid ti panangyunay-unayyo iti daytoy kenkuana, mabalinyo nga agassawa ti mangipila iti kaso a Petition for Support a mailaban ken ni John iti Regional Trial Court iti lugar a pagindeganyo.
No mangabakkayo, mangipaulog ti korte iti desision wenno pangngeddeng a mangobligar ken ni John a mangted iti umno a suporta kadakayo. Kitaen wenno adalen a nasayaat ti korte maibatay kadagiti naidatag nga ebidensia no ania ti pinansial a kapasidad ni John ken no mano ti masapul nga itedna a pinansial a suporta kadakayo. Ngem uray naibagakon daytoy, sapay koma ta saanen a makagteng iti korte ti problemayo ket boluntarion a mangted iti umno a suporta ni John kadakayo. Narigat ngamin no dagiti miembro ti pamilia ti aglaban iti korte ta emosional ken kontrobersial daytoy. Ngem no dinakay’ denggen ni John, ipilayo ngarud ti nasao a Petition for Support iti korte. Kalinteganyo daytoy.
Iti kulturatayo a Filipino nangnangruna kadatayo nga Ilokano, adda moral nga ekspektasion iti panangtaripato ken panangsuportar kadagiti dadakkel wenno nagannak kadatayo nangnangruna no nataengandan ket saandan a kabaelan ti agtrabaho ken awan met ti naan-anay nga urnongda. Ipangpangrunatayo ti nasinged a singgalut wenno relasion iti pamiliatayo ket dagiti nagannak suportaranda dagiti annakda kabayatan a dida pay kabaelan ti tumakder iti bukodda a saka ket inton nataenganen dagiti nagannak ken awan ti naan-anay a pangalaanda iti pangsuportarda iti bagbagida ta masansan ngamin a naibusen ti urnongda gapu iti panangsuportarda kadagiti annakda, baginto metten dagiti annak a tulongan dagiti nagannak kadakuada. No ti anak/annak uray no adda met kabaelanda, ket dida ited ti naan-anay a suporta ken pannaripatoda kadagiti nagannak kadakuada, mabalin a mangipila dagiti nagannak iti kaso a Petition for Support iti korte laban iti anak wenno annak.
Daytoy kulturatayo a panangsuportar kadagiti nagannak wenno dadakkeltayo ket pabilgenna ti legal nga obligasion ti anak wenno dagiti annak a suportaranda dagiti nagannak wenno dadakkelda. No adda dua wenno ad-adu pay nga annak, masapul nga agtitinnulongda a mangted iti suporta kadagiti nagannak kadakuada maibatay iti kabaelan ti tunggal maysa kadakuada ket maikonsiderar ditoy ti sueldo, urnong, estado ti biag ken dadduma pay a pangalaan dagiti annak iti pagbiagda. –Apo Abogado
(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo, ag-e-mail-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected] wenno saan, mabalinyo nga ipatulod babaen ti koreo iti: Apo Abogado, Bannawag Magazine, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla cor. Recoletos Sts., Intramuros, Manila. Ilanad met iti suratyo ti adres ken numero ti selponyo. Saan a maipablaak ti pudno a nagan ti nagsurat malaksid no adda pammalubos daytoy.)
