NAPINTAS met gayam a panguartaan ti panaglako iti bunubon wenno semilia dagiti nateng, kas iti kamatis, sili, okra, tarong, kdp. Napaneknekan daytoy ni Mariecon M. Dawey, 37, ti Brgy. Maan-anteng, Solsona, Ilocos Norte.

Kaay-ayo dagiti agmulmula iti nateng dagiti bunubonda ta napintas ti takderda ken napili dagiti bin-i nga ar-aramatenda; daytay F-1 wenno hybrid. Kas itay kunadan, no kayatmo a nabun-as dagiti mulam ken ad-adunto met la ti maapitmo, siguraduem a dekalidad dagiti imulam a bunubon.

Nangrugi nga agpatubo iti bunubon ni Macon (birngasna) idi 2019, kaduana ti business partner-na a ni Juna Pearl Samar. Kunana nga insingasing ni Ruel de la Cruz, Agricultural Technologist iti Municipal Agriculture Office iti LGU-Solsona, a nasayaat no padasenda ti agpatubo iti bunubon kadagiti seedling tray ta adu ti agkasapulan iti bunubon iti lugarda.

“Nangted pay ni Sir Ruel iti sangalata a bukel ti tarong a nangrugianmi,” kinuna ni Macon.

Kolum

APO ABOGADO (17): Obligasion Kadi ti Anak a Suportaran Dagiti Dadakkelna?

Ni Macon (kanigid) ken ti autor iti maysa a paset ti seedling nursery.

“Bassit laeng idi ti patubuenmi a bunubon, iragragpinmi, ta panagtaraken iti baboy ti nangruna nga obrami sipud idi 2017, tawen a panagawidmi iti ilimi a Solsona kalpasan ti panagtrabahomi iti abroad.  Adu ti tarakenmi idi. Adda sangapulo ket pito a breeder, dua a bula, ken nakaad-adu a burias. Ngem daksanggasat ta pinukaw amin ti African Swine Fever (ASF) ti puonanmi. Imbatina ti adu nga utang.” Nakalua pay ni Macon a nakalagip.

Daydi pagtaraknanda kadagiti baboy, pinagbalindan a seedling nursery. Ngem idi rugiandan ti komersial a panagpatubo iti bubunon, ditan a natakuatanda a saanda gayam a nakasagana. Kangrunaan a problemada idi: no kasano ti agpatubo iti napintas a bunubon.

“Adu ngamin ti dimi mapatubo idi,” kinuna ni Macon. ”No dadduma, maapektaranda iti fungus isu a maperdida.  Ngem iti tulong dagiti teknisian, in-inut a nasolusionan dagiti problemami.”

Ti simmaruno a problemada: paglakuan.

”Agpayso a napintasen dagiti bunubonmi. Ngem basbassit latta ti paglakuanmi ngem iti gastosmi. Sa nagdakkel pay ti utangmi iti banko a baybayadanmi ta immutangkami idi iti gastuenmi iti panagtaraken iti baboy—a nakalugianmi met,”  kinuna ni Macon. 

Segun kenkuana, talaga a nalugida. Ti laeng panagpatubo iti seedlings ti pamastrekanda, a limitado pay ti pagilakuanda. 

Naimbag ta tinulongan ida ni AT Ruel dela Cruz a maaddaanda iti puesto iti tiendaan iti ilida.

”Ngem saan a kasta ti kalakana,” kinuna ni Macon. ”Dua a bulan nga inan-anusanmi nga inyam-ammo dagiti bunubonmi kadagiti aggatang.”

Ita, saan laengen nga iti ilida ti paglaklakuanda (Martes ken Sabado). Aglaklakoda payen iti tiendaan ti Dingras iti tunggal Mierkoles; iti Banna iti bigat ti Huebes ken iti Laoag iti malem, no maisayangkat ti night market. Nailatang met ti Lunes ken Biernes a kas tiempo ti panagbunubon.

Immadu dagiti kustomerda. Dagiti payen kustomerda ti arigna nangyan-anunsio iti kinapintas dagiti lakoda a bunubon. In-inut a limmawag ti direksion ti rinugianda a pamastrekan. Maibusanda payen no dadduma iti bunubon iti kaadu dagiti aggatang, aglalo idi nasurotanda ti agipaskil iti social media.  

Malaksid kadagiti bunubonda a nateng, agpatpatuboda payen iti nadumaduma nga herbs a kas iti basil, rosemary, ken stevia.

Aglaklakoda payen kadagiti an-annak ti tilapia ken paltat.

Nagturpos ni Macon iti BSBA Management Accounting iti MMSU idi tawen 2007. Nagtrabaho iti Myanmar a kas incharge ti finance, accounting and compliance ti Center for Agriculture and Rural Development (CARD), Inc., kaduana ni Juna, a maysa met laeng a compliance officer.

Gapu iti reggetna a tumultulong iti pannakapadur-as ti agrikultura, dinutokan ti Agricultural Training Institute-Regional Training Center I ni Macon a kas Magsasaka Siyentista. –O