Apo Abogado,
Agassawakami ken John ngem nagsinakami dua a tawenen ti napalabas. Adda maysa nga anakmi, ni Heather, agtawen iti uppat ken adda iti kustodiak. Iti unos ti dua a tawen, binaybay-annakami ni John aglalo ken ni Heather. Naimbag ta adda trabahok: accountant iti maysa a banko. Siakon ti mangigasgastos iti amin a kasapulanmi nga agina. Iti maysa nga aldaw, nakigtotak ta adda naawatko a summons a naggapu iti korte. Nangi-file gayam iti custody case ni John maikontra kaniak. Kayatna nga isuna ti mangala iti kustodia wenno karbengan a mangaywan ken ni Heather. Kapilitan a linabanak ni John iti korte.
Idi nadanon ti mediation ti kaso, napagsaritaanmi ken John nga imbes nga ituloymi ti kaso, urnosenmi laengen babaen ti makunkuna nga amicable settlement. Kayatna a sawen, tapno saanen a masayang pay ti kuarta ken panawenmi iti kaso, ken para iti pagsayaatan ti anakmi a ni Heather, inkeddengmi ken John nga agpirmakami laengen iti maysa a katulagan wenno iti Co-Parenting Agreement a nupay nagsinakamin ken John, umanamongkami a dua nga agbinglaykami iti kustodia agraman ti panangtaripato, suporta ken dadduma pay nga obligasionmi wenno responsibilidadmi a kas nagannak ken ni Heather.
Ania kadi ti Co-Parenting Agreement? Ania ti legal nga implikasion daytoy a katulagan kadagiti karbengan ken obligasionmi ken John iti anakmi a ni Heather? Ania dagiti banag a mabalin nga ilanad wenno isurat iti Co-Parenting Agreement? Nasayaat kadi nga isardengmin ti kaso babaen ti panagpirmami iti daytoy a katulagan?—Bernadeth
TULONG ITI MANNALON: Aglako Man Met iti Patubo nga Alukon
Patgek a Bernadeth,
Umuna unay, ti kaso a pakairamanan ti pamilia (family case) ti maysa kadagiti karirigatan a kaso gapu ta dagiti maseknan a miembro iti maysa a pamilia, aglalabanda iti korte ket emosional ken narikut ngarud daytoy a klase a kaso.
Iti maysa a family case, nangnangruna iti custody and support cases a pakairamanan ti maysa a menor de edad a kas ken ni Heather, masapul a kanayon a masurot ti makunkuna a “best interest of the child rule” wenno ti pagannuroratan a ti paglaingan ti maysa a menor de edad ti mapaturay. Daytoy ti yunay-unay ti korte kadagiti maseknan a nagannak.
Ti makunak, napintas ken husto dayta desisionyo ken John a leppasenyon ti kaso babaen ti panagpirmayo iti Co-Parenting Agreement iti mediation ti kaso. Pabor daytoy kadakayo agraman ni Heather. Daytoy a katulagan isu ti panagbinglay dagiti maseknan a nagannak iti kustodia iti menor de edad nga anakda agraman ti suporta, panangaywan ken dadduma pay a banag a mainaig iti ubing.
Laglagipem a kabayatan ti mediation, denggen ti maysa a mediator manipud iti Philippine Mediation Center (PMC) ti pagtaktakderan dagiti maseknan a partido. Paset daytoy ti pannakaproseso ti maysa a kaso tapno maikkan iti gundaway dagiti agkalaban a partido a mangurnos iti kaso (amicable settlement) babaen ti panagpirmada iti maysa a katulagan a kas koma iti Co-Parenting Agreement. Daytoy mediation ket maaramid babaen ti panangi-refer met laeng ti korte kadagiti partido a mapanda iti Philippine Mediation Center tapno padasenda nga urnosen ti kaso. Ania man a katulagan a pirmaan dagiti partido iti Philippine Mediation Center, maidatag iti korte tapno aprobaranna daytoy. Kas iti dadduma pay a kaso ti maysa a family case, masapul nga aglasat daytoy iti mediation.
Ngarud, ti Co-Parenting Agreement-yo ken John, masapul a maidatag iti korte tapno aprobaran ti naud-udi ken tapno makita wenno ma-monitor ti korte nga amin a linaon (terms and conditions) daytoy a katulagan a masurot wenno aramidenyo ken John.
Iti Co-Parenting Agreement, saan laeng nga eksklusibo a para kadagiti nagsina nga agassawa; mabalin pay daytoy a katulagan wenno mabalin daytoy a pirmaan uray dagiti saan nga agassawa a kas koma ti maysa nga ag-partner, ag-boyfriend wenno ag-girlfriend nga adda biological nga anakda ngem nagsinada adda man wenno awan ti kaso a naipila iti korte maipanggep iti kustodia, suporta ken dadduma pay a banag a pakairamanan ti anakda. Ngem napimpintas no maidatag daytoy a Co-Parenting Agreement iti korte tapno nabilbileg ken tapno makita wenno ma-monitor ti korte no daytoy a kasuratan ket pudno met laeng a sursuroten wenno ar-aramiden dagiti maseknan a nagannak. Ngamin no ti maysa a nagannak, ina man wenno ama, a nagpirma iti daytoy a Co-Parenting Agreement ket nagsalungasing, ti agrabiado a partido, mabalinna ti agkamang iti korte tapno mailinteg dayta a panaglabsing.
Babaen ti Co-Parenting Agreement adda karbengan ken obligasion dagiti maseknan a nagannak tapno masurot ti makunkuna a “best interest of the child rule.” Mapagsasaritaan ken makedngan ditoy ti suporta, karbengan iti panagbisita (visitation rights), ken kustodia iti menor de edad nga anak ken dadduma pay a banag a mainaig iti anak.
Kuna ti Article 209, Family Code of the Philippines:
“Article 209. Pursuant to the natural right and duty of parents over the person and property of their unemancipated children, parental authority and responsibility shall include the caring for and rearing them for civic consciousness and efficiency and the development of their moral, mental and physical character and well-being.”
Daytoy nadakamat a paglintegan, kayatna a sawen a dagiti nagannak, adda obligasion ken kalinteganda iti kinatao ken sanikua dagiti menor de edad nga annakda, a pakairamanan ti panangaywan ken panangpadakkel kadakuada para iti nainsibikuan wenno nailian nga aramid agraman ti panagdur-as ti moral, mental ken pisikal a kababalin ken pagimbaganda.
Iti sabali a bangir, kuna ti Article 213, Family Code of the Philippines:
“Article 213. In case of separation of the parents, parental authority shall be exercised by the parent designated by the Court. The Court shall take into account all relevant considerations, especially the choice of the child over seven years of age, unless the parent chosen is unfit.
No child under seven years of age shall be separated from the mother unless the court finds compelling reasons to order otherwise.”
Daytoy Article 213, Family Code of the Philippines, ipakitana a no agsina dagiti nagannak, ti autoridad dagiti nagannak (parental authority), maited iti nagannak a dutokan ti korte. Ti korte, timbangenna ti amin a mainaig a konsiderasion, nangruna iti panagpili ti ubing nga agedad iti nasursurok ngem pito no asino kadagiti nagannak kenkuana ti papananna, malaksid no saan a maikari ti napili a nagannak ti ubing. Awan ti ubing nga awan pay pito ti tawenna a maisina iti ina malaksid no ti korte, makasarak kadagiti nainkalintegan a rason tapno itedna ti kustodia iti ubing iti amana wenno dadduma pay a tao a kas koma iti lolo, lola, anti wenno angkel ti ubing no saan a maikari ti ama.
Ngarud, iti kasom Bernadeth, gapu ta uppat pay laeng ti tawen ni Heather, maited kenka ti kustodia ken ni Heather malaksid no adda moral wenno pinansial a rason tapno ti korte, itedna ti kustodia ken ni John.
Nupay nadakamat dagiti paglintegan iti Article 209 ken Article 213, Family Code of the Philippines, gapu ta nagdesisionkayo ken John nga urnosenyon ti kaso babaen ti panagpirmayo iti Co-Parenting Agreement, mabalinyo a pagtulagan a siwawayawaya dagiti termino ken kondision (terms and conditions) dayta a kasuratan. Ngem dayta Co-Parenting Agreement, kas nakunakon ket maidatagto iti korte tapno aprobaranna daytoy ken ipanamnamana a masurot ti “best interest of the child rule” ken maproteksionan metten dagiti karbenganyo nga agassawa agraman ti pannakaisiguro nga aramidenyo dagiti obligasionyo a kas nailanad iti nasao a kasuratan.
Ngarud, dagiti sumaganad ket legal a pagbatayan no dagiti nagsina nga agassawa wenno agpartner, kayatda ti agpirma iti Co-Parenting Agreement a ti pakaseknan ti menor-de-edad nga anakda ti maipangpangruna:
1. Parental Authority and Custody:
Manen iti Article 209 Family Code of the Philippines, agpada nga adda parental authority wenno autoridad dagiti nagannak kadagiti annakda. Daytoy nga autoridad, iramanna ti panangaramid kadagiti pangngeddeng maipapan iti panangpadakkel, edukasion, ken pagimbagan ti ubing. No agsina dagiti nagannak, maited ti kustodia iti ama wenno ina maibatay iti pagimbagan ti ubing. Ti linteg, paboranna ti ina nga isuna ti mangaywan iti ubing nga awan pay pito ti tawenna malaksid no napaneknekan a saan a maikari ti ina. Nupay kasta, mabalin a maurnos ti isyu iti kustodia no pagimbagan dayta ti ubing.
2. Visitation Rights:
Ti nagannak nga awan iti kustodiana ti ubing ket adda karbenganna iti nainkalintegan a panangbisita iti ubing. Ipasigurado ti korte a taginayonenna ti pannakilangen ti ubing iti agpada a nagannak kenkuana, uray no ti maysa a nagannak ket addaan iti kangrunaan a kustodia iti ubing. Dagitoy a kalintegan ket mabalin a baliwan ti korte tapno mayannatup kadagiti kasapulan ti ubing wenno no agbaliw dagiti kasasaad bayat ti panaglabas ti panawen. Rumbeng nga ikeddeng ti katulagan no sadino ti pagnaedan ti ubing ken no kasano a mabingay ti panawenna iti nagbaetan dagiti nagannak. Mairaman kadagiti gagangay wenno masansan a pagtutulagan dagiti nagannak ti agsinnublat a lawas, nabingay a lawas, wenno kangrunaan a pagnaedan a kadua ti maysa a nagannak ken naikeddeng a panagbisita a kadua ti sabali pay a nagannak.
3. Child Support:
Agpada nga obligaren ti linteg dagiti nagannak a mangipaay iti pinansial a suporta iti ubing, ania man ti katulaganda maipanggep iti kustodia. Kadawyan a maikeddeng no mano ti suporta dagiti nagannak maibatay kadagiti kasapulan ti ubing ken ti pinansial a kapasidad (kabaelan) dagiti nagannak. Ti saan a panagbayad iti suporta iti ubing, mabalin nga agtungpal kadagiti legal a liabilidad gapu ta bigbigen ti linteg ti kalintegan ti ubing iti umdas a suporta nga aggapu kadagiti nagannak kenkuana. Ngarud, masapul a tamingen ti katulagan dagiti pinansial a pagrebbengan ti tunggal nagannak, agraman ti suporta iti ubing, gasto iti edukasion, gasto iti medisina, ken dadduma pay a paggastuan a mainaig iti ubing.
4. Joint Decision-Making:
Iti co-parenting, agpada a manamnama nga agtinnulong dagiti nagannak kadagiti kangrunaan a pangngeddeng maipapan iti edukasion, salun-at, ken ania man a banag a para iti pagimbagan ti ubing. Panggep daytoy a paglintegan a siguraduen nga agtinnulong dagiti nagannak iti panagdur-as ti ubing, uray no saanda nga agnanaed iti maymaysa a balay.
5. Amicable Settlement:
Ti korte, allukoyenna dagiti nagannak a risutenda ti ania man nga isyu wenno susik iti co-parenting babaen ti mediation wenno katulagan. Daytoy a proseso, liklikanna ti pannakaparigat dagiti maseknan a partido nangnangruna ti ubing ken ti nabayag a legal a laban. No addan katulagan, pagbalinen ti korte a pormal babaen ti hudisial a bilin (judicial order), tapno maipasigurado a masurot daytoy a katulagan. Napateg unay ti epektibo a komunikasion iti nagbaetan dagiti nagannak. Rumbeng a balabalaenda ti katulagan no kasano a makakomunikar dagiti nagannak maipapan kadagiti kasapulan ti ubing ken iti ania man a panagbalbaliw iti katulagan. Rumbeng met nga iramanna dagiti mekanismo a mangrisut kadagiti panagsusupiat, kas koma iti mediation wenno arbitration.
Iti kadagupan ti amin, nadisenio ti co-parenting iti Filipinas tapno masalakniban ti pagimbagan ti ubing, a dagiti nagannak ket aramidenda dagiti responsibilidadda iti anakda. Dagiti legal a katulagan, agraman ti panangaywan, panagbisita, ken suporta, ket maibagay kadagiti espesipiko a kasapulan ti ubing, a dagiti korte ket sumrek laeng no kasapulan a marisut dagiti panagsusupiat dagiti nagannak. –Apo Abogado
(Palagip kadagiti legal a saludsodyo ag-email kayo kenni Apo Abogado iti [email protected]
