Apo Abogado,
Maysaak nga inheniero iti maysa a dakkel a construction company iti Manila. Nasurok a sangapulo a tawenkon iti kompaniami ket ti sueldok ti kangrunaan a pangalaak iti pangsustentok iti pamiliak. Napintas idi ti panagtaray ti negosio ti kompaniami, adu dagiti naipatakdermi a balay, condominium, mall, ken dadduma pay a pasdek iti nadumaduma a paset ti Filipinas.
Ngem idi napasamak ti COVID-19 pandemic, kimmapsut ti kompaniami, bimmassit ti napastrek gapu ta bimmassit met kadagiti aggatang iti balay, condominium unit ken nalugi pay dagiti mall ta kimmisang metten dagiti tattao a mapan idiay. Iti agdama, adda makunkuna nga “oversupply or surplus of condominiums” gapu ta adu ti naipatakder idi a condominium ngem nagbalin metten a konserbatibo dagiti tattao nga adda mabalinna a gumatang iti condominium unit ta kaykayatda nga iggaman ti kuartada para iti masakbayanda. Ti sabali pay ti rason, nangina a talaga dagiti condominium unit ket saan a kabaelan a gatangen dagiti gagangay a Filipino. Ngarud, bimmassit dagiti proyektomi ken uray nalpasen ti COVID 19 pandemic, agtultuloy latta ti pannakalugi ti kompaniami. Adun nga empleado ti naikkat babaen ti retrenchment. Kas nakuna ti management, masapul nga agkissayda iti empleado tapno malapdan, maliklikan wenno maprebentaran ti agtultuloy a pannakalugi ti kompania.
Iti maysa nga aldaw, nasdaawak idi nakaawatak iti maysa a notipikasion manipud iti kompaniami a maysaak kano kadagiti maikkat wenno ma-retrench nga empleado.
TULONG ITI MANNALON: Kampeon Daytoy a Mulberry Farm!
Ti saludsodko, Apo Abogado, rumbeng kadi ti pannakaikkatko a kas maysa nga empleado idinto a siak idi ti maysa a pangnammaan ti kompania? Ania kadi dagiti karbengak a kas maysa nga empleado nga ikkaten ti kompaniami gapu iti retrenchment?—Harry
Patgek a Harry,
Agpayso unay nga adu a negosio ti naapektaran ti COVID 19 pandemic. Nalugi dagitoy a negosio ket tapno maprebentaran, maliklikan wenno malapdan ti agtultuloy a pannakalugida, kissayanda dagiti empleadoda babaen ti makunkuna a retrenchment. Daksanggasat ta gapu iti kondision ti ekonomiatayo, adu nga empleado ti naikkat iti trabahoda.
Ti retrenchment ket maysa kadagiti legal a wagas a panangikkat iti empleado. Daytoy ket prerogatibo ti maysa nga employer ngem masapul a nainkalintegan daytoy tapno masigurado ti pannakasalaknib dagiti karbengan dagiti empleado.
Dagiti legal a pagbatayan wenno authorized causes iti pannakaikkat ti maysa nga empleado babaen ti retrenchment ket masarakan iti Article 298 (dati nga Article 283) ti Labor Code of the Philippines:
1. Installation of labor-saving devices. Wenno panangusar wenno panangikabil ti kompania kadagiti alikamen, makinaria wenno artificial intelligence (AI) a manglimitar iti panagkasapulan iti empleado.
2. Redundancy. Redundansia wenno panagpada wenno pannakaduplikar ti maysa a posision wenno trabaho; ngarud, makissayan dagiti empleado nga agpada iti posision wenno trabahoda babaen ti retrenchment.
3. Retrenchment to prevent losses. Pannakaikkat ti maysa nga empleado tapno maprebentaran, maliklikan wenno malapdan ti pannakalugi ti kompania.
4. The closing or cessation of business operations not due to serious business losses or financial reverses. Ti panagserra wenno panagsardeng ti maysa a negosio a saan a maigapu iti nakaro a pannakalugi wenno panagpukaw.
Masapul a nainkalintegan ti wagas ti panangikkat ti employer kadagiti empleado babaen ti retrenchment nangnangruna iti panangipaay iti separation pay kadagiti apektado nga empleado.
Manipud kadagiti nadakamat iti ngato, ti situasionmo, Harry, ket retrenchment to prevent losses a kayatna a sawen, ikkatendaka a kas maysa nga empleado tapno maprebentaran, maliklikan wenno malapdan ti pannakalugi ti kompaniayo.
Tapno legal ti panangikkat ti employer iti empleado babaen ti retrenchment to prevent losses wenno tapno maprebentaran, maliklikan wenno malapdan ti pannakalugi ti kompania, masapul a mapaneknekan dagitoy uppat nga elemento:
Umuna, rumbeng a dakkel ti manamnama a pannakalugi wenno panagpukaw;
Maikadua, ti dakkel a pannakalugi wenno panagpukaw ket asidegen;
Maikatlo, ti pannakaikkat ti empleado babaen ti retrenchment ket manglapped kadagiti manamnama a pannakalugi wenno panagkapukaw.
Ti rumbeng koma nga aramiden nga umuna ti employer, tapno malapdan ti panagpukaw, isu ti panangkissayna iti dadduma a gastos ti kompania malaksid iti panangikkat kadagiti empleado. Ti maudi, dagiti maipagarup a panagpukaw, ken dagiti manamnama nga umad-adani (imminent) a panagpukaw ket masapul a mapaneknekan babaen ti umdas ken makakombinsir nga ebidensia a kas koma kadagiti audited financial statement nga inaramid ti maysa nga independiente nga external auditor.
No saan a mapaneknekan ti pakaibatayan ti retrenchment, maideklarar nga illegal ken awan epektona ti pannakaikkat dagiti empleado ket masapul a maisublida iti trabahoda (reinstatement).
Masapul met nga adda dagiti patas ken nainkalintegan a pagalagadan a mausar iti panangpili kadagiti ma-retrench nga empleado, kas koma dagiti sumaganad: (a) employment status (kas koma umuna a maikkat dagiti temporario nga empleado); (b) kinaepisiente ti maysa nga empleado; ken (c) seniority rights a kayatna a sawen dagiti nabaybayag iti trabaho, mabalin a maud-udida a maikkat. Ipakita ti “Last in First Out (Lifo)” a pagannurotan a dagiti naudi a na-hire a kas empleado, mabalin nga isuda ti umuna a maikkat.
Maibatay iti Labor Code of the Philippines, para iti nainkalintegan a pannakaipatungpal ti retrenchment, masapul nga adda written notice wenno naisurat a pakaammo kadagiti empleado ken iti Department of Labor and Employment (DOLE) tallopulo nga aldaw (30 days) sakbay ti nairanta a petsa ti pannakaikkat wenno pannaka-retrench ti maysa nga empleado. Nasken ti written notice iti DOLE tapno makita ti DOLE ti kinaagpayso wenno kinapudno dagiti rason ti retrenchment program wenno ti panangikkat ti employer kadagiti empleado. Kamaudiananna, ti napatpateg nga aspekto ti retrenchment ket ti panagbayad ti employer iti empleado iti separation pay.
Para iti retrenchment to prevent losses wenno tapno maprebentaran, maliklikan wenno malapdan ti panagpukaw wenno pannakalugi ti kompania, ti separation pay ti empleado ket katukad ti kagudua (1/2) a bulan a sueldona (1/2 month pay for every year of service) para iti tunggal tawen a serbisiona iti kompania.
Kas pagarigan, Harry, ti agdama a binulan a sueldom ket P60,000.00, ti maited kenka a separation pay ket P30,000.00 para iti tunggal tawen a panagserbim iti kompania. Nakunam met nga addan sangapulo a tawenmo (10 years) iti kompania. Kastoy ngarud ti pannakakuenta wenno formula-na: P30,000.00 x 10 = P300,000.00.
Ngarud, ti awatem a separation pay ket P300,000.00. Masapul met a maikkanka ken ti DOLE iti written notice wenno naisurat a pakaammo, tallopulo nga aldaw (30 days) sakbay ti nairanta a petsa ti pannakaikkat wenno pannaka-retrench-mo. Nangnangruna unay a ti employer-mo ket masapul a mapaneknekanna a ti rason a maikkatka wenno ma-retrench ket tapno maprebentaran, maliklikan wenno malapdan ti pannakalugi wenno panagpukaw ti kompaniayo.—Apo Abogado
(Palagip: Para kadagiti legal a saludsodyo ag-e-mail-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected].)
