KAYATYO ti gumanansia iti agarup P15,122.83 iti tunggal 1,000 a metro kuadrado a daga iti tunggal panagmumula? Mabalin. Uray iti arubayan laeng ti pagmulaan, home garden, wenno ‘tay kunada a commercial vegetable production.
Kasano? Agmulatayo iti kapaskapas. Mabalin a malako ti bungana iti P50 tunggal kilo.
Pagyamanantayo ti grupo dagiti agsuksukisok iti Mariano Marcos State University-Research Directorate (MMSU-RD) a da Lucresia G. Cocson, Menisa A. Antonio, ken Lagrimas J. Flojo. Isuda ti nakatakuat iti sistema ti panagmula iti kapaskapas babaen ti research paper-da a napauluan iti Development of Package of Technology for the Wild Indigenous Vegetable Telosma procumbens (Kapaskapas).
Adu ti awag dagiti Ilokano iti kapaskapas: saguyepyep, pusapusa, sabiddukong wenno sabsabiddukong. Naruay ti pakalutuan ti naganus (di pay natangkenan) a bungana, kas iti pinakbet ken dinengdeng, idinto a ti sabongna, mabalin a saladen (kilnaten) wenno ilaok iti balatong, ken dadduma pay. Segun kadagiti naisayangkat a panagadal, sumam-it ti sabong ken bunga daytoy. Addaan iti glycoside wenno kasam-it a mamin-1,000 nga ad-adu ngem iti sucrose. Daytoy ti gapuna a paggugusto dagiti aggatang.
APO ABOGADO (30): Dagiti Legal nga Implikasion ti Panangaresto ti ICC ken ni Duterte
Maibilang ti kapaskapas a walang wenno atap a mula (wild plant) ken agbunga iti panagtutudo. Gapu ta narigat a sapulen daytoy, ilako dagiti mapan agal-ala kadagiti bakir iti P80 agingga iti P120 ti tunggal kilo.
Tapno masolusionan ti problema iti ipapan panagala iti kapaskapas kadagidi narigat a danonen a lugar, nangparnuay ti MMSU iti sistema tapno mapaadu daytoy, pakairamanan ti protocol iti planting material production, field establishment, pruning, ken rejuvenation.
Mabalin ti agpatubo iti bukel, mabalin met babaen ti vine cuttings.
Panagpatubo Babaen ti Bukel
Urnongen dagiti natangkenan a bunga ti kapaskapas. Isupot iti netbag tapno saan a maitayab dagiti bukel no agpekka ti bunga. Agpekka ngamin daytoy no mayangyanganen a nasayaat. No nagpekkan, mabalinen nga alaen dagiti bukelna. Ibunubon dagitoy iti seedbox nga addaan iti garden soil. Inaldaw a sibugan. Mabalinen ti agyakar kadagiti naisagana a pagmulaan (pots with potting soil) no addan maysa a bulan dagitoy.
Panagpatubo Babaen ti Vine Cuttings Wenno Lanut
1. Isagana ti soil media wenno napaglalaok nga ordinario a garden soil, na-decompose a taep, ken organiko nga abono iti kaadu a 1:1:1. Ikarga iti black polyethylene bag a 4x6 pulgada ti kadadakkelna.
2. Mangala iti lanut ti kapaskapas. Pessaten iti sagtunggal 2-3 buko (node). Iti baba ti buko ti pagpessatan. Reppeten dagiti mapessat. Isawsaw ti puonna iti 2 porsiento a honey (76 ml a diro iti tunggal sangagalon a danum) iti las-ud ti dua nga oras. Mabalin met ti agaramat iti rooting media kas iti Hormex solution; 10 ml tunggal galon ti danum. Isawsaw dagiti napessat a lanut 15 a minuto sakbay nga imula iti planting bag.
3. Paungaren a nasayaat. Ilinong (iti partial shade) iti las-ud ti dua a bulan. In-inuten nga ipainit, kalpasanna.
4. Sibugan met mamindua agingga iti mamitlo a daras tunggal lawas agingga a nakasaganan dagitoy nga imula.
Panangisagana iti Pagmulaan
1. Araduen ken dalusan ti pagmulaan. Pilien dagiti lugar nga alisto a maes-esan. Mangkali iti abut a 1 kadapan ti kaunegna ken 1 kadapan ti kalawana wenno ‘tay apagisu a pagyanan ti patubo. Suroten ti kaaddayo a 1 a metro tunggal mula ken 1 a metro tunggal binatog.
2. Kapintasan a panagmula iti kasanguanan wenno iti tiempo ti panagtutudo. Sibugan a dagus tapno alisto a rumamut iti daga.
3. Ikkan iti 1 a kilo nga organiko nga abono tunggal pinuon. Agabono met iti 8.3 a gramo a urea ken 8.3 a gramo a 14-14-14 tunggal pinuon.
4. Agikabil met iti pagkalatkatanda a kas iti bikal. Daytoy ti mangsuportar kadagiti mula tapno natibtibkerda a dumakkel ken napimpintas ti panagdakkelda.
5. Padanuman, nangruna kadagiti tiempo a natikag ti daga, maminsan iti makabulan wenno maibasar iti panagkasapulan dagitoy.
6. Siguden a gabuten dagiti ruot nga agtubo iti aglawlaw ti mula.
7. Sansanen a pasiaren dagiti mula tapno makita dagiti agatakar nga insekto wenno dagiti makapet ti sakit. Suroten ti sistema ti good agricultural practices. Maibasar iti panagadal, kadawyan a kuton ken aplat ti agdadael kadagiti mula. Mabalin a pasayutsotan iti danum wenno, no nakaron, pasuyotan iti insektisidio.
8. Kadawyan nga agsabong dagiti mula iti panawen ti panagtutudo. Mangrugi nga agsabong dagitoy kalpasan ti nasapa a tudo iti bulan ti Mayo. Agburas iti bunga mamindua iti makalawas tapno sigurado a napintas dagitoy. Mabalin a makaapit iti 51 a bunga iti tunggal pinuon, wenno kaibatogan ti 1.1 kilo.
9. Kalpasan ti panagbubunga iti bulan ti Pebrero, mabalin nga i-prune dagiti mula 2 agingga 3 a kadapan manipud iti puon. Babaen daytoy a sistema, mapabaro ti saringit dagiti mula.
10. Sukayen ti lawlaw dagiti mula. Ikkan iti dua a kilo nga organiko nga abono ti puonna. Padanuman, sa kalpasan ti makalawas, pananum manen tapno mapaalisto ti panagsanga dagitoy.
Kasta laeng ti agmula iti kapaskapas. Nalaka. Ala, agmulatayon iti arubayantayo tapno saantayo a makaad-adayo nga agsapsapul iti purosentayo ken saantayo metten a gumatang. Malaksid pay a mapasublitayo dagiti kadawyan a mula a naimas ken nasustansia, maaddaantayo pay iti panguartaan.—O
