Apo Abogado,

Agkiddawak koma iti legal a balakadyo maipapan iti tarigagayko a makiasawa iti nobiak. Kayatko a siguraduen a matungpalko dagiti amin a legal a kasapulan ken maawatak dagiti implikasionda iti panagasawa ditoy Filipinas.

Kayatko a maammuan dagiti legal a pamay-an, dokumento a kasapulan, ken dagiti mabalin a legal nga isyu iti panagasawa. Nangnangruna unay, interesadoak maipapan ti lisensia ti panagasawa, no ania ti mapasamak no adda panagsina, ken dadduma pay a legal nga aspekto ti panagasawa a rumbeng nga ammuek sakbay nga agkasarkami iti nobiak.—Augustine

Kolum

DAGITI VLOGGER ITI AMIANAN 15: Intayon Makiwatwat Idiay Bagulin!

Patgek nga Augustine,

Ti panagasawa ket maysa a kangrunaan a sosial nga institusion iti Filipinas, a nauneg ti kaipapananna kadagiti kultural, relihioso, ken legal nga aspekto iti pagilian. Tartarawidwidan daytoy ti Family Code of the Philippines (Executive Order No. 209), ket masapul a naan-anay a maawatan dagiti babbai ken lallaki nga adda panggepda a sumrek iti daytoy sagrado a matrimonio.

Tamingek iti daytoy balakadko ti tunggal maysa a napateg nga aspekto ti panagasawa ditoy Filipinas, a pakairamanan dagiti legal a kasapulan, pamay-an, ken dagiti karbengan ken obligasion dagiti partido iti uneg ti relasion ti panagasawa.

I. Legal Requirements for Marriage wenno Dagiti Legal a Kasapulan Para iti Panagasawa

A.     Capacity to Marry wenno Kapasidad a Mangasawa

Kuna ti Article 1, Family Code of the Philippines a ti panagkallaysa ket maysa nga espesial a kontrata ti permanente a panagkaykaysa iti nagbaetan ti maysa a lalaki ken babai, a simrek babaen ti linteg para iti panagkaduada ken panangipasdekda iti pamilia. Ti kallaysa ket pundasion ti pamilia ken maysa a di malabsing a sosial nga institusion.

Laglagipentayo a babai ken lalaki laeng ti legal a mabalin nga agkallaysa iti Filipinas. Saan pay a bigbigen ti paglintegantayo ti same-sex marriage wenno kasar dagiti agpada ti sex wenno gender-da kas koma iti nagbaetan ti lalaki iti lalaki, babai iti babai. Ngarud, agingga a saan a maamendaran wenno mabaliwan ti Constitution of the Philippines ken ti Family Code of the Philippines ti laeng kasar ti babai ken lalaki ti bigbigen ti paglintegantayo iti Filipinas.

Ti sabali a bangir, awan pay diborsio iti Filipinas ngem adda annulment of marriage wenno nullity of marriage ken legal separation a mabalin a pagkamangan dagiti nariribuk wenno nagulo ti kallaysada.

Tapno legal a sumrek iti panagasawa, masapul nga addaan ti agpada a partido iti legal a kapasidad a makiasawa. Mairaman ditoy ti:

1. Age wenno Edad: Ti legal nga edad para iti panagasawa ditoy Filipinas ket 18. Nupay kasta, dagiti agtawen iti nababbaba ngem 21, masapul a makagun-odda iti parental consent wenno pammalubos dagiti nagannak kadakuada. Para kadagiti agtawen iti nagbaetan ti 21 ken 25, masapul ti parental advice wenno balakad dagiti nagannak. Daytoy a kasapulan ket mangipaganetget iti kinapateg ti pannakipaset dagiti nagannak iti pangngeddeng dagiti annak a makiasawa, partikular dagiti naubbing pay.

2. Parental Consent wenno Pammalubos dagiti Nagannak: No ti asino man iti agsumbangir a partido ket adda iti nagbaetan ti 18 ken 21 a tawen, ti aplikasion ti lisensia ti panagasawa ket masapul a mapakuyogan iti naisurat a pammalubos dagiti nagannak, a pinirmaan ti nagannak wenno guardian. No awan ti kasta a pammalubos, saan nga ited ti Local Civil Registrar wenno Lokal a Sibil a Rehistrador ti marriage license wenno lisensia ti panagasawa.

3. Parental Advice wenno Balakad dagiti Nagannak: Para kadagiti partido nga agtawen iti 21 agingga iti 25, kasapulan ti balakad dagiti nagannak. No saan a mangipaay iti balakad dagiti nagannak, saan met ketdi a daytoy ti mangwaswas iti napasamak a panagasawa, ngem mabalin nga itantanna ti pannakairuar ti marriage license wenno lisensia ti panagasawa iti tallo a bulan.

4. Mental Capacity wenno Kapasidad ti Isip wenno Panunot: Agpada a masapul nga addaan ti agsumbangir a partido iti nasayaat a mental faculties wenno nalimbong a panunot. Ti kaadda ti ania man a psychological incapacity wenno sikolohikal a kinaawan kabaelan, a naikeddeng babaen ti linteg kas iti di pannakabael a mangaramid kadagiti nasken nga obligasion iti panagasawa, mabalin a pakaibatayan ti annulment of marriage wenno panangwaswas iti kallaysa. Ti psychological incapacity wenno sikolohikal a kinaawan ti kabaelan ket masarakan iti Article 36, Family Code of the Philippines.

5. Freedom to Marry wenno Wayawaya nga Agkasar: Agpada a masapul a nawaya ti agsumbangir a partido manipud iti ania  man a legal a lapped tapno makiasawa. Kayatna a sawen nga awan ti asino man kadagiti partido ti agdama a siaasawa iti sabali a tao (bigamy), ken awan koma kadakuada ti adda iti uneg dagiti maiparit a tukad ti panagkakabagian wenno apinidad (kas kadagiti agkakabsat, first cousins, direkta a kaputotan, ken dadduma pay).

B.     Legal Impediments to Marriage wenno Dagiti Legal a Lapped iti Panagasawa

Dagitoy ti sumagmamano a kasasaad a mabalin a mamagbalin iti maysa a kallaysa a void wenno imbalido wenno voidable wenno balido agingga a maideklarar a saan a balido. Mairaman kadagitoy ti:

1. Bigamy: Ti maikadua a panagasawa kabayatan a balido wenno epektibo pay laeng ti umuna a kallaysa ket maibilang a void wenno imbalido wenno saan nga epektibo iti paglintegan Iti Filipinas, malaksid no ti umuna a panagasawa ket na-annull wenno nawaswas wenno hudisial a naideklara a void wenno imbalido. Nainget ti Family Code of the Philippines iti daytoy nga isyu, ta ti bigamy ket maysa a kriminal a basol iti paglintegan ti Filipinas.

2. Maiparit ti Panagasawa Dagiti Agkabagian: Dagiti panagasawa iti nagbaetan dagiti nasinged wenno asideg nga agkabagian, kas iti nagbaetan dagiti agkakabsat wenno iti nagbaetan dagiti nagannak ken annak. Maipakat met daytoy kadagiti panagasawa iti nagbaetan dagiti agkasinsin nga awan baetna (first cousins).

3. Impediments Due to Age wenno Dagiti Lapped Gapu iti Edad: Ti maysa a tao a nababbaba ngem 18 ti tawenna ket saan a mabalin a legal a makiasawa, ken ania man a kasta a panagasawa ket automatiko a void ab initio wenno imbalido sipud pay iti rugina.

C.     Marriage License Requirement wenno ti Kasapulan a Lisensia ti Panagasawa

Maysa kadagiti kritikal unay a dokumento a kasapulan para iti panagasawa ket ti Marriage License wenno Lisensia ti Panagasawa, nga iruar wenno ited ti Local Civil Registrar wenno Lokal a Sibil a Rehistrador ti siudad wenno munisipalidad a pagnanaedan ti asino man kadagiti agkontrata a partido. Daytoy a dokumento, masapul nga alaen dagiti kayatna ti mangasawa malaksid no ti panagasawa ket mairaman kadagiti espesipiko a pannakailaksid wenno dagiti sirkumstansia wenno dagiti kasasaad a saanen a kasapulan ti marriage license wenno lisensia ti panagasawa a kas ti:

1. Marriage in Articulo Mortis wenno Panagasawa iti Articulo Mortis: No ti maysa a partido ket adda iti ngarab ti ipapatay a kas koma ti kasar nga insayangkat ti maysa a padi a ti nobio ket dandanin matay gapu iti aksidente wenno sakit. Ti rason daytoy nga exception ket awanen ti panawen a makaala dagiti partido iti marriage license. No kas pagarigan ta nalasatan ti nobio ti patay wenno nagbiag kalpasan ti kasar, mamantener ti kinabalido ti kasar uray awan ti marriage license a naala dagiti nagkasar.

2. Marriage Among Muslims or Indigenous Peoples, wenno Panagasawa Dagiti Muslim Wenno Katutubo a Tattao, a gapu ta mabalin nga iturturayan dagiti kultura wenno kaugalian a lintegda, saan ngaruden a kasapulan pay ti marriage license.

Ti marriage license wenno lisensia ti panagasawa ket balido wenno epektibo laeng iti 120 nga aldaw manipud iti petsa ti pannakairuarna ken maibilang a void wenno imbalido no ti panagasawa ket saan a napasamak iti uneg dayta a panawen.

Malaksid iti lisensia, kadawyan met a kasapulan dagiti sumaganad a dokumento:

i. Dagiti birth certificate wenno sertipiko ti pannakayanak ti agsumbangir a partido tapno mapaneknekan ti edad ken sibil a kasasaad.

ii. Certificate of No Marriage (CENOMAR) wenno Sertipiko ti Kinaawan Asawa manipud iti Philippine Statistics Authority (PSA), a mangipaneknek nga awan ti asino man iti agsumbangir a partido ti agdama a siaasawa.

iii.  Parental Consent or Parental Advice wenno Pammalubos wenno Balakad dagiti Nagannak, no kas pangarigan ket masapul. Dagiti  partido nga agtawen iti 26 agpangato, saandan a masapul ti parental consent wenno parental advice.

iv. Pre-marriage Counseling Certificate or Family Planning certificate.  Kadawyan a kasapulan dagiti lokal a gobierno ti Sertipiko ti Panangbalakad Sakbay ti Kasar wenno Sertipiko ti Panagplano iti Pamilia, sakbay ti pannakaipaulog ti marriage license wenno lisensia ti panagasawa.

 II. Legal Consequences of Marriage wenno Dagiti Legal a Pagbanagan ti Panagasawa

Kas naikeddeng babaen ti linteg, addaan iti maysa a grupo dagiti karbengan ken pagrebbengan a masapul nga agpada nga itandudo dagiti assawa. Dagitoy a legal a pagbanagan ket mabalin a mabingay iti sumagmamano a kategoria.

A.     Conjugal Property

Maysa kadagiti kapatgan a legal nga epekto ti panagasawa ti pannakaipasdek ti rehimen ti conjugal property. Iti Family Code of the Philippines, malaksid no ti agassawa ket sumrek iti maysa a katulagan ti pre-nuptial (pre-nuptial agreement) a mangibaga iti sabali a rehimen ti sanikua, ti agturay a property regime wenno rehimen ti sanikua ket agbalinto nga absolute community of property wenno absoluto a komunidad ti sanikua. Kayatna a sawen nga amin a sanikua a kukua dagiti agassawa sakbay ti panagasawa, ken dagidiay nagun-od bayat ti panagassawa, ket maibilang a komunal wenno sangsangkamaysa a kukua dagiti agassawa. Imbagay ti linteg daytoy absolute community of property iti kultura wenno kababalin dagiti Filipino.

Nupay kasta, dagiti sumagmamano a sanikua ket mailaksid iti daytoy a rehimen nga absolute community of property kas iti:

1.      Dagiti sanikua a nagun-od ti asino man kadagiti agassawa babaen ti gratuitous title wenno awan bayadna a titulo (kas pagarigan, tawid wenno donasion).

2.      Dagiti sanikua para iti personal ken eksklusibo a pannakausar ti tunggal asawa (malaksid iti alahas).

3.      Dagiti sanikua a nagun-od sakbay ti panagasawa a nadasig a kas paraphernal property (eksklusibo a sanikua ti asawa a babai) wenno capital (eksklusibo a sanikua ti asawa a lalaki).

Dagiti agassawa ket mabalinda a pilien ti sabali a rehimen ti sanikua babaen ti marriage settlement wenno katulagan ti prenuptial (prenuptial agreement), a masapul a maipatungpal sakbay ti panagasawa ken mairehistro iti Registry of Deeds.

        B. Rights and Duties Between Spouses wenno Karbengan ken Pagrebbengan iti Nagbaetan Dagiti Agassawa

1. Fidelity and Mutual Support: Ti kinapudno ken panagtinnulong dagiti agassawa ket ipaganetget ti paglintegantayo ken iraman daytoy ti pinansial a suporta, emosional a suporta, ken panangaywan iti pagimbagan ti tunggal maysa.

2. Parental Authority: Adda autoridad dagiti nagannak wenno dagiti agassawa kadagiti annakda. No kas pagarigan ta adda saan a pagkatunosan dagiti agassawa, mapaturay ti desision ti Ama malaksid no adda judicial order wenno hudisial a bilin a mangibagbaga iti sabali. Mabalin a maited ti autoridad dagiti nagannak iti maysa nga asawa iti sumagmamano a sirkumstansia, kas iti legal separation wenno legal a panagsina dagiti agassawa.

3. Marital Domicile: Dagiti agassawa ket manamnama nga agbiagda a sangsangkamaysa ken mangipasdekda iti pagnaedanda. Nupay kasta, mapagtalinaed ti asawa a babai ti kalinteganna a mangkiddaw iti sabali a pagnaedan no adda dagiti balido a rason, kas iti panangabuso wenno kinaranggas manipud iti asawa a lalaki.

        C. Grounds for Annulment and Legal Separation wenno Dagiti Pakaibatayan ti Pannakawaswas ti Kallaysa ken Legal a Panagsina Dagiti Agassawa

Nupay ti panagasawa ket maibilang a permanente a panagkaykaysa, ipalubos ti linteg ti Filipinas ti nullification of marriage wenno pannakawaswas dagiti dadduma a kallaysa wenno legal separation wenno legal a panagsina dagiti agassawa kadagiti espesipiko a kasasaad.

Laglagipen a no ideklarar ti korte ti nullity of marriage wenno annulment of marriage, mawaswas ti kasar ket dagiti partido, mabalindanto manen ti mangasawa. Kasla baro wenno balasangdanto manen.

Iti sabali a bangir, no ti korte ket ideklararna ti legal separation wenno legal a panagsina dagiti agassawa, sitatalinaeddanto latta a siaasawa iti tunggal maysa ket saanda a mabalin ti mangasawa iti sabali.

Mabalin ti annulment of marriage wenno nullity of marriage gapu iti lack of parental consent wenno kinakurang ti pammalubos dagiti nagannak, psychological incapacity wenno sikolohikal a kinaawan kabaelan, fraud wenno panangloko, wenno duress wenno panangpilit. Iti sabali a bangir, kas nakunakon iti legal separation wenno legal a panagsina, saan a mawaswas ti panagasawa. Palubosanna dagiti agassawa nga agbiag nga agsina ti pagiananda. Dagiti pagibatayan iti legal separation wenno legal a panagsina, mairaman ti pisikal a kinaranggas, pannakailuod iti droga, kinaawan panagtalek, wenno pannakabaybay-a wenno panagabandona.

III. Marriages Solemnized Abroad wenno Panagasawa a Naaramid iti Ballasiw-taaw

Iti paglintegan ti Filipinas, dagiti panagassawa dagiti Filipino wenno iti nagbaetan ti maysa a Filipino ken maysa a foreigner wenno ganggannaet a marambakan wenno maaramid iti ballasiw-taaw ket mabigbig iti Filipinas no la ketdi ta maaramid daytoy a kasar babaen dagiti paglintegan ti pagilian a nakaaramidan ti kallaysa. Dagitoy a panagassawa ket masapul a mairehistro iti embahada wenno konsulado ti Filipinas, ken masapul a mairehistro met iti Local Civil Registrar wenno lokal a rehistro sibil ken ti PSA inton agsubli ditoy Filipinas ti naikasar a Filipino iti ballasiw-taaw.

Nasken a maipalagip, nupay kasta, a nupay mabalin a mabigbig dagiti ganggannaet a diborsio kadagiti espesipiko a kasasaad (kas koma no ti maysa a foreigner wenno ganggannaet nga asawa ket makagun-od iti diborsio), ti diborsio iti nagbaetan ti dua nga umili ti Filipinas ket saan a mabigbig iti paglintegan ti Filipinas. Ti kaawan ti linteg iti diborsio iti Filipinas, kaipapananna a ti pannakawaswas ti kasar kadagiti Filipino, babaen laeng ti annulment of marriage wenno nullity of marriage.

IV. Konklusion

Ti panagasawa ket maysa a legal a kontrata a mangyeg iti adu a legal a kalintegan, obligasion, ken pagbanagan. Nupay kasta, nasken a dagiti agpanggep a mangasawa, naan-anay a maawatanda dagiti legal a kasapulan ken implikasion iti pangngeddengda. Manipud iti panangisiguro iti kaadda dagiti kasapulan a dokumento agingga iti pannakaawat kadagiti karbengan iti sanikua, ken iti panangawat a nadisenio ti paglintegantayo a Filipino tapno masalakniban ti kinasagrado ti kasar. Ngarud, rumbeng a nakasagana  dagiti adda planoda nga agassawa, nga ammuenda dagiti paglintegan iti Filipinas maipanggep iti panagasawa.

Ti linteg, mangipaay iti nalawag nga impormasion iti panagasawa, kas maysa a napateg a pangngeddeng iti biag.—Apo Abogado

(Palagip: Kadagiti legal a saludsodyo ag-email-kayo ken ni Apo Abogado iti [email protected])