PAGSIDSIDDAAWAN idi saan laeng a ti sibubukel a pagilian no di pay ketdi ti lubong ti Salinas Salt Spring iti Bambang, Nueva Vizcaya. Maysa daytoy nga ubbog a naapgad ti rummuar nga agay-ayus a danumna iti laksid ti kaadayona iti baybay.
Adda daytoy iti akin-abagatan a daya a bakrang ti Cordillera Sentral. Naglatlatak daytoy nga atraksion idi panawen dagiti Kastila ken dagiti Amerikano.
Kadagidi a panawen, makiinnartap ti lugar kadagiti pagsidsiddaawan a naagdaagdan a pagtatalonan iti Ifugao ken ti Chocolate Hills iti Bohol.
Maysa daytoy kadagiti sigud a kangrunaan nga atraksion ti probinsia ti Nueva Vizcaya.
Saan a Basta Mani ti Imulam, Pari
Kinapudnona, naitantan-ok daytoy a disso iti opisial a himno ti probinsia a karaman ti Bantay Sierra Madre ken ti Karayan Magat.
Maysa a balikas iti pagsasao a Kastila ti salinas. Kayatna a sawen pagubbogan ti naapgad nga asin.
Asideg daytoy nga ubbog iti nagsabatan ti Karayan Magat ken Karayan Santa Cruz. Tumapuak ti Karayan Santa Cruz iti akinsurong a paset ti karayan Magat.
Pimmurpuraw ti bantay iti aglawlaw daytoy nga ubbog gapu iti inyul-ulana nga asin iti nabaybayag a panawen.
Naurnong ti nagmagmaga nga asin gapu iti saan a nagsarsardeng a panagayus ti naapgad a danum.
Adu ti mamati a naggapu ti naapgad a danum ti ubbog manipud iti Taaw Pasipiko a 75 a kilometro iti kaadayona manipud iti Salinas.
Dakdakamatenda a sinurot ti naapgad a danum ti baybay ti maysa nga urat sa sinang-atna ti 400 agingga iti 500 a metro a kangato ti bantay manipud iti lebel ti baybay.
Batonlagip ti Nakaparsuaan
Binigbigbig dagiti naglabas a nagtaktakem iti turay ti kinapateg ti Salinas Salt Spring.
Idi Mayo 18, 1934, pinirmaan ni Gobernador Heneral Francis Burton Harrison ti Orden Ehekutibo Blg. 44 a nangaramid iti disso a Salinas Forest Reserve.
Sakupen daytoy a pammilin ti disso a nakaisaadan ti ubbog ken ti kabakiran iti aglawlawna.
Idi 1926, inamendaran ti Proklamasion Blng. 53 daytoy a linteg a pinirmaan ni Gobernador Heneral Leonard Wood.
Iti daytoy a linteg, napagbalin ti lugar a Salinas Deer Refuge.
Napagbalin a natural monument ti lugar idi 2000 babaen ti bileg ti Proklamasion Blng. 275 a kas paset ti National Integrated Protected Areas System.
Ni sigud a Presidente Joseph Estrada ti nangpirma iti daytoy a pammilin
Buklen daytoy nailian a batonlagip ti nakaisaadan ti ubbog ken dagiti kabakiran ken bambantay iti aglawlaw.
Maysa ti Salinas Natural Monument kadagiti uppat a protected areas iti adayo iti baybay a probinsia ti Nueva Vizcaya.
Ti Casecnan Protected Landscape iti Alfonso Castaneda, Bangan Hill Natural Park iti Bayombong, ken ti surong ti Karayan Talavera iti nagbeddengan ti Nueva Vizcaya ken Nueva Ecija dagiti dadduma a masalsalakniban a disso iti probinsia.
Aglawa ti Salinas Natural Monument iti 6,675.56 nga ektaria a nakaalaanna iti paset ti Kayapa ken Aritao malaksid iti Bambang.
Mabigbig a natural a monumento ti maysa a disso gapu naisangsangayan a natural wenno kultural a pategna.
Idi Hunio 22, 2018, napagbalin ti Salinas Natural Monument a kas natural park babaen ti Expanded National Integrated Protected Areas System (ENIPAS) Act wenno Akta Republika 11038 a pinirmaan ni Presidente Rodrigo Duterte.
Panagpukaw ti Ubbog
Pinasiarmi ti ubbog sumagmamano a tawen kalpasan ti napigsa a ginggined a nangdayyeg iti Luzon idi Hulio 16, 1990.
Nasamek a lugar ti naipasabat kadakami. Ken awanen daydi ubbog.
Kuna dagiti agnaed iti Salinas a natay ti ubbog gapu iti napigsa a ginggined iti 1990 a namimpinsan a panagsardeng ti agay-ayus a danum.
Adu met ti mamati a naserraan ti pagruaran ti danum gapu iti kaadu ti sensilio a naipurpuruak dagiti turista.
Kadawyan ngamin a mangipuruak dagiti bisita iti sensilio iti wangawangan ti ubbog kabayatan ti panangitanamitimda iti kalikagumda.
No ad-adu ti ipuruakda a sensilio, dakdakkel met kano ti gundaway a matungpal ti kalikagumda.
Sumagmamano a tawen sakbay iti 1990, adda pay laeng rumrummuar a naapgad a danum iti ubbog iti naminsan a panagsarungkarmi iti ubbog.
Iti daytoy nga ibibisitami iti lugar, saanen a nadalus ken adda pay ketdin angot ti danum. Saanen a nabuslon ti agruar a naapgad a danum a kas iti sigud. Nalibeg pay ketdi a kasla maris ti aglatlati a landok.
Ngimmisit metten ti sigud a nakapudpudaw a bantay.
Insingsingasingmi ti pannakadalus ken pannakapapintas ti ubbog ken ti aglawlawna ta maysa ngarud daytoy a napateg a nailian a natural a tawid.
Mangrugi pay ketdi ngamin idin a maum-uma dagiti kayo iti laksid ti pannakideklarar ti lugar a protected area.
Dakdakamaten ketdi dagiti geologo ken dagiti bulkanologo a natignay dagiti batbato iti tukot ti bantay idi nagginggined idi 1990. Gapu iti daytoy, naserraan wenno namalbaliw ti turong ti danum iti uneg ti daga.
Namagaan metten ti puraw a naurnong nga asin iti bakras ti bantay a nakaigapuan ti ngimmisitan ti marisna.
Idi nabuslon pay laeng ti danum a rummuar iti ubbog, adu dagiti agar-aramid iti asin iti asideg.
Idi namagaan ti ubbog, napagbalin dagiti payaw a pagaramidan iti asin a pagtaraknan iti tilapia ken paltat ken uray kano pay padaw.
Itay laeng nabiit, naireport nga addada natakuatan dagiti lumugar nga ubbog a naapgad met laeng ti danumna. Agarup a sumagmamano a kilometro ti kaadayo dagitoy iti sigud nga ubbog ti Salinas.
Kuna dagiti makakitkita kadagiti ubbog a bumusbuslon pay ketdi ti danum a rummuar kadagitoy.
Saan ketdi a napukaw ti regget ti gobierno lokal ti Bambang a mangpasayaat ti disso a nakaisaadan ti sigud nga ubbog.
Isagsagana ita ti gobierno lokal ti maysa a dakkel a proyekto nga eko-turismo a pakaipatakderan kadagiti pasilidad a para kadagiti lokal ken ganggannaet a sangaili ti probinsia. --O
(Bannawag, Pebrero 1-15, 2022)
