MABIRBIRNGASAN ti Siudad ti Tuguegarao iti “Prime Ibanag City” a kayatna a sawen, siudad a kangrunaan a yan dagiti Ibanag. Maigapu daytoy iti nalatak a pagsasao nga ar-aramaten dagiti lumugar nga Ibanag.
Ngem no amirisen dagiti datos, saan koma a maawagan ti Tuguegaro iti primera a siudad dagiti Ibanag. No agbasar iti historikal a rekord, saan a pulos a naar-aramat ti Ibanag a kas maysa kadagiti kangrunaan a pagsasao iti lugar.
Ti Tuguegarao (a pakairamanan dagiti ili ti Cabagan, Isabela agingga iti Ilagan met laeng iti Isabela) ti nagnanaedan dagiti Irraya a nagar-aramat met laeng iti daytoy pagsasao nga Iraya. Ti Ibanag ti pagsasao dagiti lumugar iti amianan a paset ti Cagayan a nagnanaed iti igid ti karayan agingga iti Aparri agraman kadagiti paset ti Pamplona ken ti agdama nga ili ti Sanchez Mira. Nayammo laeng ti pagsasao nga Ibanag iti Tuguegarao (a mangsakup pay idi kadagiti ili ti Penablanca, Solana, ken Enrile) idi panawen dagiti Kastila. Idi mayakar ti kapitolio ti probinsia ti Cagayan iti Tuguegarao manipud iti Nueva Segovia wenno am-ammo itan nga ili ti Lal-lo, naitugot ti pagsasao nga Ibanag. Nayakar ngamin dagiti Kastila ken dagiti natibo nga opisial ti Lal-lo a nagar-aramat iti Ibanag a kangrunaan a pagsasaoda.
Agpayso nga iti agdama, nalatak a maar-aramat ti Ibanag a pagsasao iti Tuguegarao. Ngem pasingkedan dagiti datos ti Philippine Statistics Authority nga ad-adu dagiti agar-aramat iti pagsasao nga Itawes kadagiti dandani amin a barangay ti siudad.
Enero 1-15, 2026 a Bilang
Mairaman pay ditoy iti isasangpet dagiti Ilokano a nangdominar iti kultura ti siudad a namagbalin ti pagsasao nga Ilokano a lingua franca ti sibubukel a Cagayan ken ti kabangibang a rehion ti Montañosa.
Mainayon pay ti isasangpet dagiti dadduma a puli a kas kadagiti Tagalog, Bisaya ken uray pay kadagiti Muslim a nangikabassit iti pannakaaramat ti Ibanag kadagiti pagtaengan.
Ti panaglatak ti Ibanag idi panawen dagiti Kastila ti namagpeggad ken namaglumen iti pagsasao nga Irraya. Iti agdama, maymaysan a barangay iti Cabagan, Isabela ti mangar-aramat iti Irraya a pagsasao.
Kas nakunan, nupay kadagitoy a panawen, nalatak latta ti Ibanag a kas pagsasao iti Tuguegarao, ad-adu pay laeng nga amang ti agsasao iti Itawes ditoy. Ngarud, patienmi a di umno a maawagan ti Tuguegarao a kas Ibanag Prime City. Ket no ti met pagsasaritaan ket ti lengguahe a maawatan ti amin iti Cagayan, wenno iti sibubukel a Tanap ti Cagayan, isu daytoy ti Ilokano wenno ti pagsasao dagiti Ilokano a nangrugi a nagdappat iti Tanap kalpasan ti panangikuyog kadakuada dagiti papadi a Kastila idi isaknapda ti Kristianismo iti daytoy a deppaar ti Luzon.–O
(Bannawag, Nobiembre 1-15, 2024)
