Napetsaan iti Nobiembre 3, 1934 ti umuna a bilang ti Bannawag. Naipasngay ti Bannawag, pagyamanan ken ni Apo Magdaleno A. Abaya a nangpilpilit ken ni Don Ramon Roces, akinkukua iti Roces Publications, nga adda koma met magasin a para kadagiti Ilokano. Idi naallukoyna ‘toy Kastila a nangibilang iti bagina a Filipino, dagus met nga inayaban ni Apo Abaya dagiti gagayyemna a mannurat a da Mauro Peña (Ilocos Sur), Francisco Fuentecilla (Zambales), ken Benjamin Gray (Ilocos Sur) tapno pagtitinnulonganda nga iruar ti magasin. Napintas ti panangsarabo dagiti Ilokano iti Bannawag. Ngem idi bimtak ti Maika-2 a Sangalubongan a Gubat, naisardeng ti pannakaipablaak ti Bannawag. Sa laeng naisubli idi 1946 a nawayawayaanen ti pagilian. Ngem gapu ta adda idin idiay Mindanao ni Apo Abaya a kas mannursuro, sinublat ni Apo Gray ti kinaeditor; naala met ni Narciso Gapusan (Cauayan, Isabela) a kas managing editor; ken ni Anselmo Dacanay (La Union) a kas proofreader.
Tawen 1947 met idi agkameng iti Bannawag ni Juan Quimba (Nueva Vizcaya). Idi met 1949, nagpakada ni Gray tapno agtrabaho iti gobierno. Nakurang a tallo a tawen a nag-editor. Gapu itoy, sinublat ni Gapusan ti puestona. Idi met laeng panawen ni Gapusan a nagbalin a Liwayway Publications, Inc. ti Roces Publications.
Umuna a Bannawag nga immaldit ti LPI ti Abril 24, 1950 a bilang. Ti met laeng pamilia Roces ti kangrunaan nga agtagikua iti LPI. Idi 1953, naala met ni Nicolas Guerzon (Candon, Ilocos Sur) a literary editor. Ngem dua a tawen laeng a nagpaay ni Guerzon; simmukat iti puestona ni Marcelino A. Foronda (Santa Maria, I.S.). Apagbiit laeng ni Foronda a kas literary editor ta naaprobaran ti aplikasionna a mapan agadal idiay Espania.
Iti panagpakada ni Foronda, naawis a mangsukat kenkuana ni Constante C. Casabar (Narvacan, I.S.). Kadagidi a panawen, ni pay laeng Gapusan ti editor.
Idi nagretiro ni Gapusan idi 1961 (ag-12 a tawen a nagpaay nga editor), sinublat ni Casabar ti puestona. Napetsaan iti Agosto 21, 1961 ti bilang ti Bannawag a nagparangan ti nagan ni Casabar a kas editor. Dagiti kakaduana: Gregorio C. Laconsay (Natividad, Pangasinan), manarawidwid nga editor; David D. Campañano (Burgos, Ilocos Norte), komiks; Guillermo R. Andaya (Bacarra, Ilocos Norte), pelikula; Juan A. Alegre (Banna, Ilocos Norte), damdamag; ken Juan S.P. Hidalgo, Jr. (Rosales, Pangasinan), dandaniw. Iti bilang ti Bannawag iti “Disyembre 10, 1962,” makita nga agpapaayen nga editor ti literatura ni Andaya; damag ken pelikula met ti iggem ni Juan A. Alegre.
Nabiit laeng a nagpaay nga editor ni Casabar—apagsurok nga 4 a tawen—ta napanna sinurot ni baketna idiay Amerika. Iti bilang ti Bannawag a “Nobyembre 8, 1965,” makita iti editorial box ti Bannawag a simmukaten ni Laconsay nga editor. Naala met a baro a kameng ni Jose A. Bragado (Santa, Ilocos Sur).
Iti di met nagbayag, naawis ni Alegre nga agtrabaho iti Opisina ti Presidente iti Malakanyang. Gapu itoy, idi Oktubre 1966, naawis ni Dionisio S. Bulong (Sta, Teresita, Cagayan) a proofreader, sa kalpasanna ni Herminiano Calica (La Union). Malagip met nga idi 1966 a ti Liwayway Publications, Inc., nagbalinen a Liwayway Publishing, Inc. a ni Gen. Hanz Menzi ti presidente.
Idi 1971 a pannakaala ni Hidalgo a circulation manager ti baro nga LPI, naawis ni Ruperto Ferido (Salcedo, I.S.), maysa a mannursuro iti kolehio, a kameng ti Bannawag. Ngem apagbiit laeng a nagkameng ni Ferido ta intuloyna ti nangisuro.
Iti Agosto 13, 1973 a bilang ti Bannawag, makita a nagbaliwen ti editorial box ti Bannawag ta naital-o ni Laconsay nga assistant editorial director. Mapan a nakurang a 8 a tawen a nag-editor ni Laconsay. Simmukat ni Campañano nga editor; associate editor ni Bulong; kamkameng da Hidalgo, Bragado, Calica, ken Casimiro Is. De Guzman (Urdaneta, Pangasinan).
Idi agtengnga ti 1978, nagretiro ni Campañano (nagpaay nga editor iti dandani lima a tawen). Simmublat ni Bulong a kas editor; Hidalgo, managing editor; Bragado, literary editor; De Guzman, news editor. Naala met ni Clesencio B. Rambaud (Pinili, Ilocos Norte) a proofreader.
Idi 1983, naglusulos ni De Guzman ket naala ni Hermilinda T. Lingbaoan (Peñarrubia, Abra) a proofreader; nagbalin ni Rambaud a news editor.
Idi 1988, nakastrek ni Lingbaoan nga editor iti UP Press, ket idi Enero 16, 1989, naala ni Prudencio G. Padios (Sta. Teresita, Cagayan) a proofreader.
Tawen 1997 idi aglusulos ni Bragado a kameng ti Bannawag. Naital-o ni Rambaud a literary editor; Padios, news editor; ken naala ni Eliseo B. Contillo (Narvacan, Ilocos Sur) a proofreader.
Iti simmaruno a tawen, 1998, nagretiro met ni Hidalgo a kameng ti Bannawag. Ket idi Hulio 1998, naala a baro a kameng ni Juan Al. Asuncion (Sarrat, Ilocos Norte.)
Nagretiro ni Bulong nga editor ti Bannawag idi Abril 2005 (dandani 27 a tawen a nag-editor) ken naglusulos met ni Contillo iti dayta a tawen tapno agnaeden iti sidong ti pamiliana iti Narvacan, Ilocos Sur. Iti daytoy met a tawen a simmublat ti Manila Bulletin Publishing Corp. a publisher ti Bannawag. Simmukat ni Rambaud nga editor; kakaduana da Padios, literary editor; ken Asuncion.
Nagpa-Canada met ni Padios idi Oktubre 2006. Gapu iti daytoy, naawis ni Ariel S. Tabag (Sta. Teresita, Cagayan) a kas kameng ti Bannawag. Nagbalin a literary editor ni Asuncion; poetry ken entertainment editor met ni Tabag—akem nga iggemda agingga iti naital-o ni Asuncion a Managing Editor idi Pebrero 1, 2024 ken pannakaital-o met ni Tabag a Literary Editor idi Pebrero 1, 2024 met laeng.
Idi Hunio 19, 2023, nangrugi a nagpaay a kameng ti Bannawag (kas content producers ti website ti magasin, ti bannawag.ph) da Roy V. Aragon (Dupax del Norte, Nueva Vizcaya) ken Lito P. Hilidon (Asingan, Pangasinan– ngem nagdappat ti pamiliada iti Aritao, Nueva Vizcaya). Idi Pebrero 1, 2024, nainayon nga akem da Aragon ken Hilidon ti panagpaayda a Poetry Editor ken Entertainment Editor ti Bannawag, kas panagsaganadda.
Website ti Bannawag
Hunio 1, 2021 a damo a rimmuar ti website ti Bannawag (bannawag.ph) nupay pamadpadasan laeng. Pamadpadasan nga agpayso ngem iti biang dagiti kameng ti Bannawag, maysa a napateg a paset ti pakasaritaan ti Bannawag daytoy a gannuat ta nanayonan ti wagas a panangdanonna kadagiti readers ti magasin. Panawen ngamin idi ti angol a COVID-19 ket gapu iti daytoy, nalimitaran ti garaw ti tao. Daytoy met laeng a pandemia ti nakaigapu iti di mapugtuan a pannakaidanon ti naimaldit a Bannawag kadagiti agbasbasa. Babaen ti website ti Bannawag, uray kaskasano, nasupusopan daytoy a panagkurang. Napaneknekan ketdi ti kinasamay ti website a mangidanon kadagiti sinurat dagiti Ilokano nangruna kadagiti ganggannaet a pagilian a yan dagiti managbasa iti Bannawag. Gapu iti daytoy, inkeddeng ti Manila Bulletin Publishing Corp., mangipabpablaak iti Bannawag, a rumbeng a maitultuloy– ken mapapigsa latta– ti bannawag.ph a website ti magasin.
Masansan a Salsaludsoden Dagiti Kayatda ti Agidatag iti Sinuratda iti Bannawag
Nasken kadi a maisurat iti Ilokano?
Amin nga idatag a sinurat, nasken a naisurat iti Ilokano ken di pay naipablaak iti ania man a magasin, libro ken kapadada, ken di pay naipaskil iti social media. Makiddaw kadagiti agidatag a basaenda dagiti kaudian a bilang ti Bannawag tapno maadalda no ania dagiti sinurat a maipabpablaak iti Bannawag ken no ania ti ortograpia (ispeling dagiti balikas) nga ar-aramaten ti Bannawag.
Ania dagiti aw-awatenyo a sinurat?
Agawat ti Bannawag kadagiti sinurat a daniw, sarita, salaysay, ken kadagiti para kadagitoy a seksion: “Adda Latta Naasi a Tattao,” “Ti Padas a Diakto Malipatan,” “Ti Makunami,” “Personal a Salaysay,” “Sidingan a Dapan,” “Ladawan Itoy a Bilang,” ken kadagiti dadduma pay a seksion a maluktan, no addanto man. No kasapulan, mairekomendar met a mapakuyogan dagiti idatag a sinurat iti/kadagiti retrato a mainaig iti sinurat ken may-e-mail daytoy/dagitoy iti sabali a file iti JPG format.
Agawat pay ti magasin kadagiti sinurat/kontribusion a para iti bannawag.ph (opisial a website ti Bannawag). Bisitaen ti bannawag.ph tapno ammoyo no ania dagiti maawat a maipablaak ditoy.
Pagipatulodan?
Maipatulod dagiti sinurat babaen ti e-mail iti daytoy nga adres: [email protected].
Dagiti salaysay ken dagiti sinurat a para kadagiti nadakamat a seksion (malaksid no adda naitudo a sabali a pagipatulodan) maidatag iti Managing Editor. Ilanad iti Subject ti e-mail ti: Para iti Managing Editor (Juan Al. Asuncion).
Dagiti sarita, maidatag iti Literary Editor. Ilanad iti Subject ti e-mail ti: Para iti Literary Editor (Ariel S. Tabag).
Dagiti daniw, maidatag met iti Poetry Editor. Ilanad iti Subject ti e-mail ti: Para iti Poetry Editor (Roy V. Aragon).
Kadagiti agdadamo a mannurat iti daniw, maibalakad a di koma nakurkurang ngem tallo a daniw ti ipatulod.
Maipatulod met laeng dagiti kayat a paipablaak a ladawan para iti Tao, Lugar, Pasamak ken iti Ladawan Itoy a Bilang ken ni Roy V. Aragon. Ilanad iti Subject ti e-mail ti: Para iti Tao, Lugar, Pasamak wenno Ladawan Para Itoy a Bilang c/o Roy V. Aragon.
Kadagiti amin a damoda ti agipatulod iti sinurat, maibalakad ti panangipatulodda iti ababa a pakasaritaan ti biagda (bionote) ken kaudian a ladawan; adres ti pagtaengan, ken mobile phone number.
No adda met kayatyo a paipablaak iti bannawag.ph, ipatulod ti sinurat iti daytoy nga e-mail adres: [email protected]. Ilanad iti Subject ti e-mail ti: Para iti Website (Roy V. Aragon/ Lito P. Hilidon).
Kasano a maammuak a naaprobaran ti sinuratko?
No mabalin nga ipablaak ti sinurat, makaawat ti autor iti pakaammo manipud iti magasin nga interesado daytoy a mangipablaak iti gapuananna ken no kasano ti pannakabayadna. No awan ti maawatna a pakaammo iti di nakurkurang ngem tallo a bulan, mabalinnan a kunaen a di naaprobaran ti sinuratna.
Gagangay a dagiti salaysay a maipabpablaak iti Bannawag, nakiddaw, no di man insingasing dagitoy dagiti beterano a mannurat. Nupay kasta, agawat latta met ti magasin kadagiti di makiddaw a salaysay ken dadduma pay a sinurat a pakairamanan dagiti sarita ken daniw, ngem saan a responsibilidad ti magasin ti mangilawlawag no apay a di mabalin a maipablaak dagitoy no bilang di makapatar dagitoy iti pagrukodan dagiti maseknan nga editor.
Adda bayad ti sinuratko no maipablaak?
Wen, adda bayad ti maipablaak a sinurat malaksid kadagitoy a seksion: “Tao, Lugar, Pasamak,” “Netizone,” ken damdamag iti “Ammuem Pay Dagitoy.” Maipatulod ti bayad ti sinuratyo babaen ti banko (iti laeng Philtrust wenno Landbank). No maaprobaran ti sinuratyo, mapakaammuankayo tapno itedyo iti Editorial ti nagan ti banko ken account number-yo.
Awan met ti rumbeng a bayadan ti asino man nga agpaipablaak iti/kadagiti ladawan iti seksion a “Tao, Lugar, Pasamak.”
Maipablaak kadi ti sinuratko no agbayadak?
Mabalin a maipablaak ti sinuratmo no agbayadka. Mabalin nga agaramatka iti ania man a lengguahe iti sinuratmo. Mabalin met nga ipatarus ti Advertising Dept. iti kayatmo a lengguahe. Kauman ti Advertising Dept. iti 8527-8121 tapno maammuam no mano ti pagbayadmo. Wenno saan, kitaen ti Ad Rates iti panid 1 ti Bannawag. Laglagipen nga adda mainayon a 12% VAT iti pagbayadmo.—O
