Nobela ni Norberto D. Bumanglag, Jr.
“ESTUPIDO muchachos!” Kinagiddan ti gimluong a timek ni Gaspar Medalla ti panangdanogna iti rabaw ti lamisaanna. Kadatdateng ti damag nga adda nangkidnap ken ni Capt. John Villa. “Ania a klase ti tao dagiti imbaonmo?”
“Pasensiakayon, senior,” insungbat ti badigard. “Impapanda kano ngamin a pannakabagi ti linteg dagiti simrek iti opisina.”
“Asino kano dagiti nangala kenkuana?”
“Geoleti, senior. Ti Pamilia Geoleti.”
“Caramba!” imkis ti lakay sa nagdayamudom. “Dagiti aginlalaing a Mafia. Talaga a kayat dagiti animal ti gubat.”
“Ania ti pangngeddengyo, senior? Tiraentayo kadi ida?”
Sinusop ti lakay ti tabakona sa impug-awna. “Todavia no. Saan pay. Siimenyo laeng. Siguraduenyo nga awan ti mapasamak kadaydiay a John. No agpeggad, isalakanyo. Kayatko a sibibiag agingga a diak mapasubli ti kinse milionesko.” Nairaed dagiti balikas ti don. Ket nagburek manen ti darana. Malagipna lattan ni Roger Villa, ti kunana nga estupido a Filipino nga impapanna a mapagtalkanna. “Cabron,” inngarietna. “Siakto a mismo ti mangkettel iti biagna. Kitaek no saanto nga agsangit ti kabron nga amana.”
IN-INUT a nagmulagat ni John. Nakudrep a mailadawanna ti dua a rupa a mangmatmata kenkuana. Linidlidna dagiti matana ket nariknana ti ut-ot iti teltelna. In-inut a nabinsirna dagiti nakatakder a dua a nababaked a lallaki iti abayna. Nakaidda iti nangisit a lalat a sopa. Mailangaanna dagiti dua a lallaki. Isuda dagiti nakarangetna iti opisina ti Maxi-Clean.
Impalawlawna ti panagkitana. Adda iti uneg ti nadaeg ken nalawa a balay.
“Hello, John?” Nasinga iti timek ti aglanglanga a natakneng a lakay. Nakasuot iti agparis a nangisit a pantalon ken long-sleeves a bado. Nailangaanna a dagus ti lakay.
Timmakder. Inling-ina ti ulona sa piniselna ti teltelna. Sinerraan a dagus dagiti dua a lallaki ti nagbaetanda iti lakay.
Apagsagid nga induron ni John ti maysa.
“Boys, leave us alone,” imbilin ti lakay.
Agpada dagiti dua a lallaki a nangkita iti lakay. Insenias ti lakay ti yaadayoda.
Immasideg iti ‘yanna ti lakay a nakaiggem iti dua a baso a naglaon iti arak idinto a nagatras dagiti dua a lallaki.
“Dispensarem ti inaramid dagiti ubbingko kenka, iho,” kinuna ti lakay; inyawatna ti maysa a baso ken ni John. “Makatulong dayta a mangpukaw iti ut-ot ti teltelmo.”
Inawatna ni John ti baso. Minatmatanna ti lakay. Inangotna ti naglaon sa intangguapna. Pinaatiananna. Napadiwig iti ingel ti arak.
“Am-ammonak…”
“Don Geoleti,” insippaw ni John.
Immisem ti lakay. “Ammok a napanmo sinarungkaran ti amam iti pagbaludan. Ammom ngarud ti gapuna nga addaka ditoy.”
“Ammom met ngarud nga awan ti pakainaigak iti ania man nga inar-aramid ti amak. Walo a tawen a dikam’ nagkita.”
“Ngem ammok nga ammom nga adda ilemlemmeng ti amam a kukua ti drug cartel.”
Nagngilangil ni John. “Ania ti kayatmo kaniak?” imbaliwna ti saritaan.
“Ngem ammok nga ammom nga adda ilemlemmeng ti amam. Six hundred thousand dollars.”
Nagkatawa ni John. Mangin-insulto. “Sadino ti pagtaktakawak iti kasta a kantidad?”
“Saanak nga agang-angaw, iho. I never write off any debt. They have to be paid... always... at any cost.” Sinimsiman ti lakay ti naglaon iti basona sa nagsanamtek. “Don't you think the liquor was good, John?” binaliwan ti lakay ti saritaan. “Inton maminsan nga uminumka iti maysa kadagiti kanginginaan nga arak a naggapu iti Italia, in-inutemto laeng nga inumen. Tapno mariknam ti kinalamuyotna a lumasat iti karabukobmo,” kinunana nga umis-isem.
“Awan ti pagbayadko,” natangken ti timek ni John. “Saanko nga utang, saanko a bayadan.”
“Ikkanka iti tallopulo nga aldaw.” Tinapiktapik ni Don Geoleti ti pingping ni John. “All I need is six hundred thousand dollars. Bassit laeng a kantidad no idiligmo iti sangapulo ket lima a milion.”
Kasla simgiab ti pingping ni John. Nagpisipis. “Good day!” kinunana ket nagpusiposen tapno rummuar.
“No ipatpategmo ti amam, John, bayadam ti utangna.”
Napasardeng ni John. Tinaliawna ni Don Geoleti.
“I can have your dad killed even if he is in jail. Adu ti taok iti uneg.”
“Then do it. Makipilaka. Siguradok a saan laeng a sika ti agkalikagum a mangpapatay iti amak. And good luck.” Intarengtengnan ti nagna.
“Or we can turn to your mom who is in Ewa Beach.”
Napleng ni John iti kinuna ni Geoleti. Nagsardeng. Naipalkat iti barukongna ti gurana iti inana a kas met laeng iti amana a naparammag. Ngem ti mangipangta iti inana… Rimmasuk ti riknana. Nagpusipos.
“I hate my mom, but if you ever lay a hand on her, I’ll come back and kill you!”
Nagkatawa ni Don Geoleti. “Dayta la gayam ti pangtiliw iti imatangmo.”
“Diak agang-angaw.” Impatangken ni John.
“Come back and kill me?” dinagullit ti lakay a manglalais. “Dinak met gayam am-ammo, iho.”
“Ammok dagiti adu a krimen ken pammapatay nga inar-aramidyo ngem saan a mapaneknekan ti gobierno gapu ta awan ti makaitured nga agtestigo kontra kenka. Ngem masiguradok a dinak met am-ammo.”
“Awan ti diak kabesado a paginteresak. This is the real world, son. Awanka idiay Iraq wenno Afghanistan. Addaka iti bukodko a kaasi ken agbibiagka iti bukodko a lubong. Ulitek, kasapulak ti kuartak iti uneg ti tallopulo nga aldaw.”
Intuloyen ni John ti nagna. Nakangirsi. Saan a daytoy nga ulo ti Mafia ti mangbutbuteng kenkuana.
Simmabat dagiti dua a lallaki kenkuana. Diniretsona ti lalaki a mailasinna a nangiduron ken ni Veronica. Iti apagkimat, nagdisson ti gemgemna iti panga ti lalaki. Nagasug ti lalaki a naarinuknok iti datar.
Ginandat ti maikadua a lalaki ti mangdisso ken ni John ngem nagpukkaw ni Don Geoleti. “Marco, leave him alone!”
Nagpusipos ni John a nangsango ken ni Don Geoleti. “Ibagam kadagiti taom a saandan nga agsubsubli iti opisina ti Maxi-Clean. Ken ti saanda a panangsagid iti asino man a babai iti opisina,” kinunana ket timmallikuden.
Idi makagteng iti ridaw, nangngegna ti panagpungtot ti lakay. Sa ti timek ti lalaki a kasla kayatna ti agpalawag. Ngem pinutol dayta ti areng-eng a sinaruno ti lanitog ti nadagsen a banag a nagdisso ti datar.
Saanen a timmaliaw.
“John, I need my money back in thirty days, or the deal is off!” impakamakam ti lakay.
Inrikep ni John ti ridaw. Simmabat ti nalamiis a palayupoy. Ngem napudot ti bagina ken agkikinnamaten ti bitek ti barukongna. Ta dagiti inaramidna iti uneg, dina ammo no ad-adda a nakarubrob iti gura ni Don Armando Geoleti.
Am-ammona dagiti Mafia. Adu ti dimo am-ammo a gamat a nakasagana a manggudas iti asino man a kayatda. Saan a patas ti pannakilabanda.
Immanges iti nauneg. Pinatalgedna ti riknana. No gubat ti sapsapulenda kenkuana, masiguradona a saan a ganggannaet kadagita a dangadang. Ngem agmaymaysa. Adu ken dina am-ammo dagiti kabusorna. Ket immagibas iti panunotna ni Koronel Davis.
Nakatakder pay laeng iti ridaw a mangkitkita iti nangisit nga SUV a Denali iti driveway. Nakalukat ti akinsango a ridaw nga agur-uray kenkuana. Agaripapa no lumugan wenno saan. Ngem no umawag iti taksi, mabayag pay laeng nga aguray. Nagna a nagturong iti lugan. Limmugan.
“Iti opisina ti Maxi-Clean,” imbilinna iti lakay a drayber. Nakaanges iti nalukay iti pannakaammona a lakay unayen ti driver ket masiguradona a saan kabaelan a dangran daytoy no kaskasano man.
Iti iruruarda iti nabakudan a pagtaengan ni Don Geoleti, inruarna ti iPhone-na. Sinarakna ti numero ti telepono ni Koronel Davis. Uppat a tawenen a dida nagkita. Nagretiro a kas Marine apaman a nadalusan ti naganna iti pannakapabasolda a nagtakaw iti kuarta nga iduldulin ni Saddam iti umuna a tawen a panangraut ti America iti Iraq.
Rinaraemna ti koronel iti kinaagresibo daytoy iti tay-ak ti pagbabakalan ken dagiti naisangsangayan a pammagbaga daytoy a kas maysa nga ama no agin-inanada kadagiti tent-da. Naulit-ulit nga imbagbaga daytoy idi agretiro a no kas pangarigan ta kasapulanna ti tulong, saan nga agalikaka nga umasideg. Dina masigurado no makatulong daytoy. Ngem rinugianna ti nagipis-it kadagiti buton.
“Col, pls call me ASAP!”
Apagapaman a nagpanunot. Pinisitna ti “Send” sa insalikadna ti teleponona.
Iti likudan ti luganda, naannayas ti taray ti Honda Civic a nadlawna a sumarsaruno manipud pay addada iti asideg ti pagtaengan ni Armando Geoleti.
NAGTAKDER ni John iti nakalukat a ridaw ti opisina ni Veronica a makumikom a mangur-urnos kadagiti adu a papeles iti lamisaanna isu a saan a nadlaw ti babai ti iseserrekna. Malemen ket isu laengen ti nabati iti opisina; ngem dina nagustuan ti napasamak ta nakastrek iti opisina a saan man laeng a nadnadlaw ni Veronica.
“Hola, Vero,” insingana.
Nakigtot ni Veronica a nangapput iti barukongna sa matartaranta a timmakder.
“Kanayon a maud-udika iti opisina?” sinaludsodna.
“Si, senior, yes,” insungbat ti babai a kasla mangal-alaw pay laeng iti angesna iti pannakakellaatna. “Iserrak koma ti ridaw itay ngem nakumikomak unay iti kaadu a trabahok. Ken madanaganak unay no ania ti napasamak kenka. Agyamanak ta okeyka met laeng.”
“Saannak a pakadanagan. Ammok a salakniban ti bagik. Ngem adda gayam saludsodek kenka.”
“Yes, senior...” Saan nga insina ni Veronica ti imatangna a malasin a magagaran iti no ania a kayat a saludsoden ni John.
“Why keep trying to revive this company? Why can’t you just quit? Give it up and just let the company go bankrupt?”
Minatmatan ti babai ni John.
“Daddadaelem laeng ti panawenmo. Bay-amon. Ubingka pay, makasarakkanto iti nasaysayaat a trabaho ngem iti daytoy. Cleaning company?” insanamtek ni John. “Panagdalus ti ididiayana? Ngem anian a rugit ti kompania. Kasano nga ilawlawagmo dayta kadagiti klienteyo?”
Saan a nakasngaw ni Veronica. Pagam-ammuan, in-inut a timpuar dagiti luana, ket iti nalamuyot a balikas, kinunana, “Gapu ta amin a naragpatko iti daytoy a biag ket impaay amin ni Senior Villa a mangay-ayat unay iti daytoy a kompania. Impaayna ti namnama a diak nagun-od idiay Mehiko. Ti panagtalek a di naited dagiti kadaraak, inted ti maysa a natakneng a lakay a namati iti kabaelak. No awan isuna, diak ammo no ania koma ti nagbanagak.”
“Isu ngarud nga agingga nga agpaspastrekka pay, agatraskan.”
“Mamatika kadi, sir, no ibagak nga awan uray maysa kadakami nga empleado ti nakapukaw iti panagtalek ken ni Senior Villa iti laksid dagiti kunada a kinadakes nga inaramidna nga impablaak dagiti periodiko? Uray addan iti pagbaludan, awan ti nagbaliw. Ti adda iti panunotmi, nagsugal ken nakikutsaba iti drug cartel tapno masalbarna ti kompania, tapno agtultuloy a maaddaankami iti trabaho. Kasta ti panangipategna kadakami a trabahadorna.”
Napawingiwing ni John. “Ar-aramatennakayo laeng tapno magun-odna dagiti arapaapna.”
Nagsennaay ni Veronica. “Dinaydayawnaka ni Senior Villa iti kinatan-okmo nga agtutubo ta iti laksid dagiti adu a parabur nga impaay kenka ti amam, pinilim ti nagserbi iti militar, a nakasaganaka a mangipusta iti biagmo iti pannakasalaknib ti wayawaya ti bukodmo a pagilian. Iti panangisalsalaysay ti amam iti kinataoyo, nakunak a nasayaat ti panagpuspusoyo, ngem natakuatak a kasunganina met gayam. I’m sorry iti dayta.”
Napanganga ni John iti pannakakellaatna.
“No adda pay kayatyo a papanan, sir, itulnogkayo.” Kinuna ni Veronica idi agangay. Madlaw iti timekna a napukawen ti ganasna. Binitbitna ti maleta ni John a nabati iti opisina idi alaen dagiti tao ni Don Geoleti.
“Isublinak iti airport,” natamnay ti timek ni John.
Nagnada iti ridaw. In-on ni Veronica ti alarma ti opisina sa iniddepna dagiti silaw malaksid kadagiti security light. Automatiko a nagserra ti ridaw.
Awan ti tagtagarida bayat ti panagmaneho ni Veronica a mangisubli ken ni John iti airport. Natibong ketdi ti musika iti lugan uray no nababa ti volume-na. Addadan iti I-15 freeway. Napuskolen ti trapiko nga agpabagatan. Alas kuatron ti malem. Panagaawiden dagiti agtrabaho.
Simminada iti Tropicana Boulevard a nanglasat iti Las Vegas Boulevard nga ad-adda manen a pimmuskolan ti trapiko. Awan latta ti tagtagari ti tungal maysa agingga iti nagsikkoda iti Paradise Road ken immipusda iti kasla pag-ong a trapiko iti kalsada a kumamang iti McCarran International Airport.
“Ania nga eroplano ti pagluganyo, sir?” Kasla awanan rikna a saludsod ni Veronica.
“Southwest Airlines,” nalab-ay met ti sungbat ni John.
Nagsardengda iti sango ti naipaskil a Southwest Airlines. Ngem sakbay a dimsaag iti lugan ni John, sinaludsodna, “Adda pamiliam, Veronica?”
Timmaliaw ti balasang ngem saan a simmungbat.
“No ipatpategmo ti pamiliam, agingga nga awan pay dakes a napasamak kenka, quit your job. Agsublika iti pamiliam.”
Nakaserserioso ti rupa ni Veronica a nangmatmat ken ni John. “Maxi-Clean is my family, sir. I don’t have one. Malaksid laeng kadagiti nataenganen a dadakkelko iti Mexico. Ngem siak laeng ti pangnamnamaanda. No awanak ditoy America, nakarigrigat ti biagda. Ditoy Las Vegas, maymaysa laeng ti pamilia nga ammok... ti Maxi-Clean.”
NAKATUGAW iti abay ti tawa ket iti panaguyas ti eroplano iti runway, binuyana dagiti agdidinnaeg ti rimatna a silaw dagiti nagmumurutong a hotel ken casino. Anian a nagpintas a buya. Ngem kas man laeng awan ti kaimudingan dagita a buya iti panunotna. Pampanunotenna ni Veronica. Ti panangallukoyna a tallikudan koman daytoy ti Maxi-Clean. Ti umaw-aweng a balikas ni Veronica a nagkuna a ti Maxi-Clean ti bigbigenna a pamiliana. Kasano a nagbalin a panatiko ti babai iti amana?
Tallopulo a minutoda laeng iti tangatang. Dinan napupuotan ti bagina a nairidep. Nabannog unay. Nakariing laeng idi mangngegna ti anit-it ti preno ti eroplano. Nakagtengdan iti San Diego International Airport.
Nagdardaras a rimmuar iti airport ket nagturong iti nadesignaran a short term parking. Nairanta a pagparkingan dagiti agbiahe nga agsubli met laeng iti dayta nga aldaw. Nupay no rabiin, kasla aldaw ti kayariganna gapu iti kinaraniag dagiti silaw. Tumanayutoy dagiti tao nga agturong iti parkingan isu a dina nadnadlaw ti dua a lallaki nga immabay kenkuana.
“Just keep walking, Mister Villa,” naturay ti timek ti lalaki iti abayna. Sa nariknana ti landok a naidugsol iti bukotna.
Naklaat ngem dina impakita ti panagbutengna. “What do you guys want?” sisisimbeng a sinaludsodna.
“Basta magnaka. Mapantayo iti luganmo.”
“Asinokayo?”
“Saanen a nasken no asinokami. Basta agtungpalka laeng iti kayatmi nga aramidem.”
Pinis-it ni John ti buton ti luganna a Hummer2 idi nakaasidegda iti daytoy. Nadis-arma ti alarma ti lugan. Arintukiaden a sumalpa iti luganna ngem nariknana manen ti natangken a banag a naidugsol iti bukotna.
“Come on, hop in!” imbilin ti maysa kadagiti lallaki.
Simmagpat iti lugan. Inrikep ti lalaki ti ridaw sa simrek iti back passenger driver side. Simmalpa metten ti maikadua a lalaki iti sango.
“Now what?” sinaludsodna.
“Drive, and do it carefully. We are crossing the border. Intayo idiay Tijuana, Mexico.”
(Padaanan ti tuloyna iti umay a lawas.)
