Nobela ni Norberto D. Bumanglag, Jr.

INSIMPANA ti cooler a nagyanan ti naiselopin a putol ti kikit iti sakaanan tugawna. Impayatna iti labus a dapanna tapno a masiguradona nga awan ti mangsagid iti daytoy. Mariknanan ti bannogna ken sakit ti bagina a gapuanan dagiti danog kenkuana ni Senior Medalla. Nagrupanget.

Addanto met aldaw daydiay a lakay, naingarietna. Iti agdama, maymaysa ti adda iti panunotna: ti makagteng a dagus idiay Honolulu.

Naiddepen dagiti silaw iti uneg ti eroplano malaksid kadagiti nabati a nangi-on iti silaw iti batogda gapu ta agbasbasada iti libro, agay-ayamda iti computer-da, wenno agbuybuyada iti TV a nakaangkla iti headrest dagiti tugaw. Nagkidem. Kayatna ti maturog. Ngem pagam-ammuan ta simmiplot iti lagipna ti Al Sujud Brotherhood a nabukel idiay Iraq.

Inggasanggasatna ti biagna iti dayta a lugar. Adu a peggad ti sinarakusokda idi mangrugin a mawatakwatak ti Republican Guard, ti elite troop ni Saddam Hussein. Kas miembro ti 1st Marine Expeditionary Force, pasetda ti grupo ti Special Forces a naibaon nga advance party iti Baghdad a mangsarak ken ni Saddam. Ti target-da, ti Al Sujud, maysa kadagiti palasio ni Saddam iti tengnga ti Baghdad. Kapades ti panangbomba ti America ken dadduma pay nga Allied Forces iti Iraq ket nadadaelen ti dadduma a paset ti palasio. Ngem adu a Republican Guard ti agur-uray kadakuada ket timmawagda iti aerial support. Idi agkalman ti asuk kalpasan ti dangadang, adu a soldado nga Iraqi ti natay. Sumagmamano laeng ti nakapaglibas. Idi simrekda iti palasio, naduktalanda a ditoy ti nakaidulinan dagiti binaul a kuarta iti U.S. dollar ken balitok ni Saddam.

Isuda a mismo ti nakaduktal kadagiti kinabaknang: Col. Davis, Capt. Smith, Sgt. Cortez, Sgt. Ramirez, ken isuna, a teniente pay laeng. Insingasing ni Sgt. Ramirez nga ilemmengda ti nakabaul a kuarta sa subliandanto. Awan ti nagun-uni. Ni Col. Davis ti ur-urayenda a mangdesision. Isu laeng ti nangipapilit a yawatda iti command-da. Immanamong ti koronel kenkuana. Binilinna ti kapitan ken ti dua a sarhento a mangbantay iti kuarta. Kaduana ti koronel a napan nangsukon kadagiti dadduma a soldado tapno maikarga dagiti nakabaul a kuarta ken balitok tapno ipanda iti command center ti Allied Forces.

Kalpasan ti innem a bulan, napakaammuanda a ma-court martial-da. Ti testimonia ti close aide ni Saddam ti nangibasaranda iti kaso. Ta ti gatad ti kuarta a naipaima iti command center, saan nga agpada iti indeklara ti aide ni Saddam. Nasdaaw idi. Ta nasaksianna a mismo ti pannakailugan dagiti nakabaul a kuarta ken balitok.

Sangapulo ket lima a milion a doliar ti naipapan a napukaw. Idi damo, pinadas ti military nga allukoyen nga agsaksi kontra kadagiti uppat a kakaduana ngem nagkitakit gapu ta masiguradona nga awan ti tinakawda a kuarta.

Nagpaut iti dua a bulan ti pannakabista ti kaso. Ngem nakurang ti pammaneknek. Awan ti nakompiska a kuarta kadakuada. Na-dismiss ti kaso. Ngem nagbalin a mantsa iti biagna gapu ta ammona, atapenna, nga adda latta panagduadua kenkuana dagiti am-ammona.

Idi malpas ti kaso, iti sakit ti nakemda iti military, nabuangay ti “Al Sujud Brotherhood.” No asino man kadakuada ti maisagmak ken makasapul iti tulong, limada nga agtitinnulong.

Kalpasan ti dua a tawen a panagpaayna iti Iraq, nagretiro ni Col. Davis. Awan kanon ti namnamana a mai-promote a General gapu iti pannaka-court martial-na uray no naabsuelto ti kaso. Nagtrabaho nga stock trader iti Wall Street. Uppat laeng a tawenna dita, nagakup kano iti adu a kuarta iti naigasatanna nga investment. Nagretiro. Agnaeden iti Miami, Florida. Ni Capt. Smith, natay iti aksidente. Dagiti dua a sarhento, nagikkatda iti serbisio ket nangipatakderda iti bukodda a private investigation company.  Uray isuda, immasenso ti biagda.

Isuna laeng ti saan.

Ngem agingga ita, salsaludsodenna iti bagina no adda ngata kinapudno ti nakapabasolanda. Dina kayat ti mamati a maaramid dagiti uppat a kakaduana ti nagipuslit iti kuarta. Mamati iti kinangato ti integridad ken prinsipioda. Ngem no dadduma, pagsalsaludsodanna ti bagina.

Nairidep a nagpampanunot. Nalawagen ti uneg ti eroplano idi makariing.  Madaman nga agpababa ti eroplano iti Honolulu International Airport.

Inyaprosna ti dakulapna iti rupana sa insagaysayna dagiti ramayna iti ammona a nakulkol a buokna. Impababana ti panagkitana. Nakaparabaw pay laeng ti dapanna iti cooler.

Nariknana ti panagsakit ken panagwengweng ti lapayagna iti in-inut a panagbaba ti eroplano. Immanges iti nauneg sa nagpug-aw a pangep-epna iti sakit ti lapayagna. Nangngegna ti panagdisso ti goma ti eroplano iti runway ken ti panaganit-it ti preno.

Apaman a nakasardeng ti eroplano, nagiinnunnan dagiti pasahero a timmakder ken nanglukat kadagiti overhead compartment a ‘yan dagiti carry-on luggage-da.

“Ladies and gentlemen, we’re really sorry for the inconvenience but we ask you to please remain seated due to police emergency matter,” naiwaragawag iti PA system.

Nasdaaw ni John. Nagkikinnita met dagiti tao ngem awan ti nagkuti nga agtugaw.

“Ladies and gentlemen, please go back to your seat and remain seated as we conduct our police business,” napigsa ti timek.

Nagtugaw dagiti pasahero. Sangapulo ngata a polis ti agpada nga adda iti alley. Nupay saan a nakaasut dagiti paltogda, nakapetpet ti imada iti putan dagitoy. Agturong dagiti polis iti ‘yanna.

“John Villa?” sinaludsod ti maysa a polis ti naganna apaman a nakaasideg kenkuana.

“Yes,” masmasdaaw a kinunana.

“Please stand up... and slowly.” Ad-adda a bilin ngem iti kiddaw.

Ad-addan a nasdaaw ni John. Timmakder. Ngem saanna nga inikkat ti dapanna iti  rabaw ti cooler.

“Raise your hands and put them behind your head...”

Nagtungpal ni John. Inngatona dagiti imana sa impalikudna iti ulona. Adda nangdagdagus a nanggammat iti takiagna ket iti apagdarikmat nariknana ti posas iti takiagna ken ti panaglanitek daytoy.

“There’s got to be something wrong, officer?” kinunana.

“Is this yours, Mister Villa?” sinaludsod ketdi ti polis idinto nga intudona ti cooler.

Nagtung-ed. Impalawlawna ti panagkitana. Nakaturong ti imatang dagiti amin a pasahero kenkuana.

Nagrukob ti polis. Pinidutna ti cooler. Linuktanna. Kinita ti polis ti kaab-abayna sa nagtung-ed.

“Mister Villa, you’ve been arrested for conspiracy in the murder of DEA Agent Corona. You have the right to remain silent.  Aything you say can and will be used against you in a court of law.  You have the right to...”

“Shit that Miranda warning, officer. Don’t bother. Ammok dagiti kalintegak,” pinutol ni John ti panangibalikas ti polis iti Miranda Warning.

“Then let’s go,” ket binayabayda ni John nga inruar iti eroplano.

Agsangsangoda iti bassit a lamisaan ti nailet nga investigation room ti Honolulu Police Deapartment iti asideg ti downtown. Naanus ken napinget ti panagsaludsod ti Hapones a detektib. Kunam no manirtiris dagiti singkit a matana a nangmatmat kenkuana.

“Nangalaam iti kikit, Mister Villa?” sinaludsod manen ti detektib.

“Namin-an kadi pay nga ibagak a diak masungbatan dayta a saludsodmo gapu iti sabali nga agtultuloy nga imbestigasion iti sabali a kaso?”

Agburburek ti darana iti panangallilaw kenkuana ni Senior Medalla. Ta ti kikit a bitbitna, a sinalaknibanna a kasla bukodna a biag, nga impamuspusanna ti pannakaibiahena manipud pay iti Tijuana agingga iti Hawaii, naammuanna kadagiti pannakabagi ti linteg iti Honolulu Police Department, a saan a ti kikit ti inana no di ket kikit ti maysa nga agent ti DEA a maipapan a pinatayda idiay Tijuana, Mexico. Nabasbasana laeng iti pagiwarnak ti maipapan iti panagpukaw ni Agent Corona idi maibaon iti Tijuana. Agingga ita, saanda pay a nasarakan ti bangkayna.

Kinemkemna manen dagiti sangina. Saanen a makauray a mangburak iti rupa ti lakay a Mehikano.

“Come on, Mister Villa. Agsaokan! You know I can hold you!” ti manen detektib.

“Tweny four hours, detective,” insungbat ni John.  “You can hold me within that period. After that, you have to charge me otherwise you have to let me go.”

“Natangken ti ulom.” Inngayemngemen ti detektib.

Kellaat a nailukat ti ridaw. Simrek ti maysa a puraw. “You don’t have to answer anymore question, Mister Villa,” kinuna daytoy.

“And who the hell are you?” Nakasuron ti detektib.

“Special Agent Carter,” insungbat ti puraw a kinagiddan ti panangidusngona iti badge-na iti detektib.  “FBI.”

Napaanges iti nauneg. Daytoy siguron ti ahente ti FBI a pakonkontak ni Agent Donoteli.

“Ket ania ti interes ti FBI iti daytoy a kaso?” nagreklamo ti detektib a Hapones.

“Internationally transporting evidence of a crime. Jurisdiction dayta ti FBI, detektib…”

“Detektib Ogawa,” insallawat ti Hapon.

“Agyaman ti FBI iti tulongmo, Detektib Ogawa. But we are working with Mister Villa about Agent Corona’s death.” Inalamanona ti Hapones sa imbaw-ingna ti panagkitana ken ni John. “Let’s go.”

“Not too quick, Special Agent Carter,” inlapped ti Hapones.

“It’s okay, Detective Ogawa. Let them go.” Natibong ti timek ti nataengan a lalaki a naggapu iti ridaw.

Timmaliaw ti Hapones iti lakay.  Immanges iti nauneg.  “Okay, Capt,” insungbatna.

Kinita ni John ti detektib. “My wallet and cell phones, detective?” sinaludsodna.

“Dagasem iti front desk,” insungbat ti detektib.

Apaman a naala ni John ti wallet ken selponna, kaduana ti FBI Agent a nagturong iti parkingan. Malagipna manen ni Senior Medalla.

“What the hell happened?” sinaludsod ni John iti ahente.

“Naallilawka. Inikkandaka iti leksion. Kayatda nga iparikna kenka a maaramidda ti ania man a kayatda. Saanda nga agalikaka a mangkettel iti maysa biag...  uray no nabilegka wenno pannakabagika ti linteg no kurosem ti dalanda.”

“Ninamnamak a a masalbarko ti kitkit ti inak!”

“I’m sorry...”

“Adda nasken a tawagak, Agent Carter.” Binaliwan ni John ti saritaan.

Nagtung-ed ti ahente. Nagna nga immadayo ni John. Nagsardeng iti poste ti silaw iti pagparkingan. Inruarna ti selpon nga inted ni Senior Medalla. Tinaldiapanna ti relona. Alas otso iti Hawaii. Alas dies iti Tijuana.

Indayalna ti kakaisuna a numero a naiprograma iti selpon.

Manglalais a katawa ti nangngegna iti bangir a linia. “Kasta ti kinaseriosok. Ammok nga inkatawam laeng iti unegmo idi ibagak ti panangikarim nga isublim ti kuartak ta ipapanmo a nasirsiribka ngem siak.” Serioson ti timek ti lakay. “Kasta ti kinaatiddog ti imak, John. Madangrak ti inam uray no sadino a paset ti lubong ti ‘yanna.”

Immanges iti nauneg ni John. Mangrugin a maamirisna ti kinabileg ti lakay.

“Fifteen millon. Ngem saan a dayta ti napateg nga innalana kaniak. Tinakawna ti dayawko. Pinukawna ti kredibilidadko kadagiti tattao ken kapartnerko iti cartel. Ita, ikkanka iti dua a lawas a mangisubli iti dayta a dayaw. Isublim ti kuartak. Laglagipem, dua a lawas.”

“Saan a—” Ngem naputeden ti linia.

Impug-awna ti angin a nabunnong iti barukongna. Agngnarngariet a nagrasaw.

Insublatna a tinawagan ti inana.

“John?” magagaran ti boses ti inana.

Immanges iti nauneg. “Sorry, mom, ngem dimo kayat ti ipadamagko kenka.” Tinengngel ni John ti angesna. Ulimek ti simmallin iti selpon. Namaga ti karabukobna a nangisalaysay iti napasamak.

Idi damo, ti laeng anges ti inana ti mangngegna. Pagam-ammuan ta natitileng ti lapayagna iti panagsangit daytoy.

NAKATAKDER iti sango ti ridaw, iti balay a pinanawanna idi agkolehio. Pinadas idi dagiti dadakkelna nga allukoyen nga agbasa laengen iti University of Hawaii, wenno iti Hawaii Pacific University, ngem naallukoyna ti amana a mapan iti mainland ket nagbasa iti USC, iti Los Angeles, California. Adu ti rason a pinilina ti pumanaw. Dandani patinayon nga agsinnungbat dagiti dadakkelna gapu laeng iti kuarta. Ta uray no nasayaat met ti biagda, saanda a napnek. Agpada a nangato ti arapaapda. Puro trabaho ti inaramidda. Awan ti panawenda kenkuana. Naila iti pammategda kenkuana. Nagbalin a naliday ti biagna, iti panagmaymaysana, a saanda man laeng a naikaskaso malaksid laeng kadagiti material a banag nga impaayda kenkuana. Nawaw iti pammategda. Nga inil-iliwna iti agnanayon. Agingga a nagdiborsio dagiti dadakkelna, a nakasinasinaanda a tallo. Nagbati ti inana iti Ewa Beach, nagturong ti amana iti Las Vegas, Nevada, ket, isuna, nagnaed iti dormitorio iti USC agingga a simrek iti US Marine.

Tinalmeganna ti timbre ti door bell. Agkebbakebba iti pannakangngegna iti lanipak dagiti tsinelas nga umas-asideg.

Nailukat ti ridaw ket naibaskag ti inana. Napaestatua daytoy a nangmatmat kenkuana. Kinaem ti inana dagiti bibigna, a sinaruno dagiti tinukel ti lua a nagtulid iti manggapun nga agkuretret a pingpingna.

“Hi, mom?” Dayta dagiti natiliw ni John a balikas. Minatmatanna ti nabarabadan a kikit ti inana.

Immarakup ketdi ti inana. Nairut. Dinan matandaanan no kaano ti naudi a panangarakup ti inana kenkuana.

“I’m sorry, really sorry,” kinuna ti inana, dagiti balikasna, marikna a naggapu iti kaunggan iti barukongna.

Immanges iti nauneg ni John. “Mom, don’t be sorry.”

“Pakawanennak koma, anak, kadagiti adu a nagkurangak kenka... dagiti panangbaybay-ami kenka. Ladingitek unay.”

Simriam ti bagi ni John. Dina ammo ti isungbatna. Iti umuna a gundaway, agbabbabawi ti inana. Maamirisnan dagiti nagbiddutanna. Ken dumawdawat iti pammakawan. Ngem kasano a punasenna dagiti nagbalinen a piglat iti pannakasugatna?

Rimmuk-at iti arakup ti inana. Simrek iti uneg ti balay. Impalawlawna ti panagkitana. Nasdaaw. Nadalimanek man iti uneg ti balay. Nakalinlinis ti suelo a kayo ken naurnos dagiti agkakahuego sopa, tugtugaw ken lamisaan. Kasungani daydi nabaybay-an nga uneg ti balayda bayat ti panagdakkelna.

“No maminsan, agyamanak iti panangputolda iti kikitko...”

“Mom!”

“Samman! Gapu iti daytoy a krimen, nakitaka met laengen. Walo a tawen a saankan a nakita, anak. Siksika laeng ti anakko. Ammom kadi ti leddaang ti mapanawan? I Never stopped loving you, anak. Inil-iliwko iti agnanayon ti isasarungkarmo.” Iniggaman ti baket ti dakulap ti anakna.

Nakutim ni ti akimbaba a bibigna. Mariknanan ti panagbara ti pingpingna. “Diak ammo a kailiwdak, Mom...” nakunana laengen. Bimmara ti aglawlaw dagiti matana. Nagtubbog la ketdi dagitoy no di nagkiriring ti door bell.

Agpadada a nakigtot. Nagkinnitada.

“Adda namnamaem a sangailim, mom?” sinaludsod ni John.

Nagwingiwing ti baket. Nagtaray a napan iti kosina. Idi agsubli, addan iggemna rebolber.

“Wooo, wooo... hold it, mom,” inyatipa ni John ti inana. Innalana ti paltog.  “Kaano pay nga adda paltogmo?”

“Ur-urayek nga agsubli dagiti animal!” kinuna ketdi ti baket.

Naguni manen ti door bell. Pinagsubli ni John ti inana iti kosina sa nagturong iti ridaw. Simmirip iti peep hole ti ridaw. Adda puraw a lalaki a nakatakder!

(Padaanan ti tuloyna iti umay a lawas.)